Sisterdark / Сястра-Цемра (СИ)

У мяне дома н╕як╕х г╕старычных матэрыяла╝ не было ╕ быць не магло, у чым я л╕шн╕ раз упэ╝н╕лася, ператрэсшы шафы ╕ шуфляды з паперам╕. Тады я звярнулася да Ц╕мк╕. Паразважа╝шы, той злаз╕╝ на гарышча, ╕ пакорпа╝шыся ╝ вал╕зцы са старым╕ газетам╕ ╕ часоп╕сам╕, прыцягну╝ мне некальк╕ нумаро╝ 'Овельскай пра╝ды' за сям╕дзесятыя ╕ васм╕дзесятыя гады.

Перашуфлява╝шы газеты, я не знайшла н╕чога вартага ╝ваг╕, аднак адз╕н нумар мяне зац╕кав╕╝. Гэта бы╝ выпуск 'Овельскай пра╝ды' за л╕пень 1979 года. На першай паласе месц╕л╕ся партрэты ╝дарн╕ка╝ Овельскага драб╕льнага цэху, на развароце -- пастановы райвыканкама ╕ вестк╕ з палё╝, а на апошняй старонцы - карыкатура на дзядзю Сэма, гумарэска пра лайдако╝-захрыбетн╕ка╝, а таксама невял╕чкая нататка пра побыт ╕ норавы тутэйшай дарэвалюцыйнай буржуаз╕╕.

Героем нататк╕ бы╝, што характэрна, пан Славам╕р Кунцэв╕ч. Як вын╕кала са зместу, пан Кунцэв╕ч бы╝ не проста эксплуататарам-самадурам, як╕ здзеква╝ся з бедных сялян, але яшчэ ╕ сапра╝дным крым╕нальн╕кам. Ён жорстка заб╕╝ жонку, прыра╝нава╝шы яе да нейкага студэнта, а цела вык╕ну╝ у рэчку, папярэдне 'наздзекава╝шыся над ╕м самым нялюдск╕м чынам'. Фраза была пабудавана менав╕та так, давол╕ абстрактна, але мне чамусьц╕ здалося, што размова йдзе пра расчлянёнку... Потым пан Кунцэв╕ч збег у Парыж ╕ да канца жыцця спакойна жра╝ брыёшы на Ел╕сейск╕х Палях, цешачыся ╝ласнай беспакаранасцю ╕ агульным беззаконнем. Далей ╕шл╕ панег╕рык╕ Савецкай уладзе, пры якой пана Кунцэв╕ча, несумне╝на, прысудз╕л╕ б да вышэйшай меры пакарання, ╕ ╝вогуле ╝ Савецк╕м Саюзе падобныя злачынствы немагчымыя, бо Рэвалюцыя наза╝жды пазбав╕ла наш працо╝ны народ ад гэтк╕х вылюдка╝...

Вось гэта была ц╕кавостка. Пра самагубства Ядв╕с╕ ведал╕ ╝се, але расчлянёнка - гэта штосьц╕ прынцыпова новае. Я прынесла газец╕ну ╝ школу ╕ паказала яе Альгерду Алегав╕чу. ╤ трох╕ расчаравалася, даведа╝шыся, што гэта для яго зус╕м не нав╕на. Выразку з газеты за л╕пень 1979-га ён захо╝ва╝ ╝ адмысловай тэчцы, у якую зб╕ра╝, так бы мов╕ць, кампрамат на пана Кунцэв╕ча. Г╕сторык патлумачы╝, што гэта, бадай што, адз╕ны артыкул, у як╕м простым тэкстам гаворыцца пра забойства ╕ ╝тойванне трупа. ╤ дада╝, м╕ж ╕ншым, што ╝сяляк╕я жудасц╕ накшталт крым╕нальных нав╕н у савецк╕х газетах не друкавал╕, аднак гэтая нататка была злосным памфлетам на буржуаз╕ю, ╕ таму цэнзура яе прапусц╕ла.

-- Вы мяркуеце, гэта пра╝да? Наконт забойства? - спытала я.

Г╕сторык пак╕ва╝ галавой.

-- Нататка выглядае давол╕ сумне╝най, аднак я не думаю, што савецкая раённая газета стала б друкаваць пустую журнал╕сцкую сенсацыю. А╝тар артыкула, напэ╝на, валода╝ нейк╕м╕ фактам╕ ╕ веда╝, пра што п╕са╝. Прынамс╕, зараз я спрабую гэта высветл╕ць. Бачыце подп╕с пад артыкулам -- Юрась Нетутэйшы? Псе╝дан╕м, в╕давочна. Хацелася б даведацца, што гэта за асоба, ╕ гало╝нае, дзе ён выдабы╝ гэтыя звестк╕.

-- А што, зус╕м н╕як╕х сведчання╝ не засталося? - спытала я.

-- Ну чаму ж, тое-сёе захавалася. Гэту справу разгляда╝ павятовы следчы. Пасля ╝сталявання Савецкай улады дарэвалюцыйная дакументацыя захо╝валася ╝ мясцовым арх╕ве НКУС. Як╕, па ╕рон╕ лёсу, размяшча╝ся ╝ былой сядз╕бе Кунцэв╕ча╝... Падчас вайны шмат чаго было страчана, але матэрыялы следства захавал╕ся. У прыватнасц╕, паказанн╕ самога пана Кунцэв╕ча. Ён сцвярджа╝, што яго ветраная жонка ╝цякла з маладым каханкам, але ён, чалавек памярко╝ны, даруе здраду ╕ не стане ╕х пераследваць, няхай яны будуць шчасл╕выя, ╕ Пан Бог ╕м суддзя. Таксама прыводз╕л╕ся сведчанн╕ аднаго селян╕на з тутэйшых, як╕ н╕быта бачы╝ на гасц╕нцы фурманку, у якой ехал╕ пан╕ Ядв╕ся з каханкам. Следчы пал╕чы╝ гэта перакана╝чым ╕ закры╝ справу, не знайшо╝шы складу злачынства.

-- Чакайце, а Чорта╝ мост?!-- выкл╕кнула я ашаломлена.

Г╕сторык усм╕хну╝ся.

-- Але, Та╕са, менав╕та так разбураюцца м╕фы. Тут вам кожны местачковец раскажа, што пан╕ Ядв╕ся скончыла жыццё ╝ в╕рах Овельк╕, к╕ну╝шыся з Чортава моста. Аднак мост у гэтай справе нават не згадваецца. Гэта прыгожая легенда, ужо пазней прыдуманая тутэйшым╕. Але, з ╕ншага боку, гэта вельм╕ паказальна. Народ не паверы╝ у верс╕ю следства, ╕ таму з'яв╕лся гэта г╕сторыя пра самагубства. А што там адбылося на самай справе, нам яшчэ трэба высветл╕ць...

Тут празв╕не╝ званок, ╕ г╕сторык, перапрас╕╝шы, падхап╕╝ свой чамаданчык ╕ паспяша╝ся на ╝рок.

***