Sisterdark / Сястра-Цемра (СИ)

Падчас у мае мро╕ спрабавала ╝варвацца штосьц╕ ╕ншароднае - бясформеннае, бялясае звонку, чорнае ╝нутры, як быццам згустак апраметнай цемрадз╕, ахутанай бляклай смугой. Гэта цемра была жывая, яна не мела вачэй, але была в╕душчай, яна глядзела на мяне скрозь вэлюм смуг╕, павольна па╝зла да мойго ложка, ╕ н╕бы Мара са старых падання╝, навальвалася мне на грудз╕, сц╕скала мне горла, прыц╕скалася да ма╕х вусна╝, быццам спрабуючы адабраць маё дыханне, ╕ ад яе веяла смяротным холадам пахавальня╝, касм╕чных безданя╝ ╕ старажытных, да╝но згаслых зорак. ╤ тады выс╕лкам вол╕ я прымушала сябе расплюшчыць вочы ╕ прачнуцца - ╕ Мара адразу ж зн╕кала.

11. Пачварынка

Пасля дзявятага класа я планавала к╕нуць школу ╕ пайсц╕ вучыцца ╝ якую-небудзь хабзу, але наша класная к╕ра╝н╕ца мяне пераканала. Выкл╕ка╝шы мяне на прыватную размову, яна паведам╕ла, што ╝ мяне цудо╝ны патэнцыял ╕ я магла бы нават пацягнуць ун╕верс╕тэцкую праграму, аднак з няпо╝най сярэдняй адукацыяй н╕ ╝ як╕ ╝н╕вер мяне не возьмуць, ╕ таму "Та╕са, не ламай сабе жыццё! Пак╕нь для сябе шанец, атрымай атэстат, а там ужо будзеш вырашаць, як паступ╕ць далей". Наста╝н╕цу я паслухала ╕ засталася ╝ дзясятым класе -- выключна дзеля "корачк╕", бо на вучобу я заб╕ла ╝жо да╝но. Кал╕сьц╕ я спрабавала цялёпкацца, гадз╕нам╕ мучачыся над як╕м-небудзь прыкладам ц╕ задачай, але звычайна ╝сё заканчвалася ╕стэрыкай, я шпурляла на падлогу сшытк╕ ╕ падручн╕к╕ ╕ пачынала румзаць, адчувачы сябе по╝най крэтынкай. Маме ╕ ╝ галаву не прыходз╕ла дапамагчы мне з хатн╕м╕ заданням╕, а на рэпетытара ╝ нас грошай не было. У рэшце рэшт я махнула на ╝сё рукой. Цяпер, разгарну╝шы падручн╕к па ф╕з╕цы ц╕ алгебры ╕ ╝пэ╝н╕╝шыся, што не разумею ╝ ╕м ан╕ слова, я проста адкладвала яго ╝ бок. Як╕ сэнс мучыцца, кал╕ вын╕к усё ро╝на будзе аднолькавы?..

Зрэшты, была ╝ школе пара-тройка прадмета╝, як╕я я вучыла з задавальненнем. Мова ╕ л╕таратура, у прыватнасц╕. Чытаць мне падабалася, ╕ п╕саць таксама. Сачыненн╕ ╝ мяне за╝сёды атрымл╕вал╕ся добра. Родную мову ╕ л╕таратуру ╝ нас выкладала Барбара Каз╕м╕ра╝на, якая была па сумяшчальн╕цтву нашай класнай к╕ра╝н╕цай. Была яна трох╕ дз╕вакаватая, часам разма╝ляла з партрэтам Купалы, як╕ в╕се╝ на сцяне каб╕нета, ╕ расказвала нам, як кал╕сьц╕ ╝ юнацтве яна безнадзейна закахалася ╝ Сотн╕кава ╕ нават таемна п╕сала яму л╕сты. Барбара Каз╕м╕ра╝на ╝весь час закл╕кала нас чытаць, чытаць як мага больш, бо чалавек, як╕ шмат чытае, сам здольны нап╕саць кн╕жку! 'Аляксандр Сяргеев╕ч Пушк╕н каза╝, што прачыта╝ дванаццаць вазо╝ кн╕г, - гаварыла яна. - Паспрабуйце прачытаць хаця бы адз╕н воз, ╕ хто ведае, можа, сярод нашых выпускн╕ко╝ будуць свае М╕цкев╕чы ╕ Канапн╕цк╕я!'. Вось гэта мне падабалася. Чытала я многа, ╕ сапра╝ды хацела нап╕саць кн╕жку. Пра╝да, я яшчэ не ведала, пра што яна будзе...

Таксама я люб╕ла г╕сторыю, дакладней, мне падаба╝ся наш г╕сторык Альгерд Алегав╕ч. Пам╕ж сабой мы звал╕ яго 'маньякальшчык', у сэнсе 'ня╝рымсл╕вы', ╕ гэта было давол╕ трапна. Ледзь не кожны ╝рок Альгерд Алегав╕ч пачына╝ са слова╝: 'Адкладз╕це свае падручн╕к╕, там нап╕сана глупства!', пасля чаго пачына╝ расказваць, як там было на самай справе. Апавяда╝ ён захапляльна ╕ з так╕м ╕мпэтам, н╕бы сам бы╝ непасрэдным удзельн╕кам г╕старычных падзей. Яго я за╝сёды слухала, ста╕╝шы дыханне, пра што б ён н╕ апавяда╝ - хоць пра заснаванне Наваградка, хоць пра князя-ва╝калака Усяслава, хоць пра БНР ╕ Збройны Чын.

Апроч таго, Альгерд Алегав╕ч захапля╝ся г╕сторыяй нашага мястэчка ╕ п╕са╝ г╕старычыня нарысы, як╕я друкавал╕ся ╝ газеце 'Овельская пра╝да'. Асабл╕ва яго ц╕кав╕л╕ паны Кунцэв╕чы, а больш за ╝сё пан Славам╕р, той самы, як╕ пабудава╝ лесап╕льню ╕ з'еха╝ у Францыю. Пра тую лесап╕льню Альгерд Алегав╕ч дзесьц╕ адкапа╝ дз╕восныя факты.

Лесап╕льня была прадметам гонару пана Славам╕ра. Ён збудава╝ яе паводле нейк╕х е╝рапейск╕м стандарта╝ ╕ ╝сталява╝ на ёй магутны паравы рухав╕к, як╕ вып╕са╝ ажно з Англ╕╕. Для нашай тагачаснай глухмен╕ гэта было сур'ёзным дасягненнем прагрэсу.

Дз╕╝ным было тое, што амаль н╕хто з тутэйшых на той леап╕льн╕ не працава╝. Пан Славам╕р панайма╝ нейк╕х 'басурмана╝' -- ц╕ то цыгано╝, ц╕ то мурына╝, як╕я жыл╕ ╝ шатрах у парку ля панскай сядз╕бы, ╕ н╕ ╝ Овельск, н╕ ╝ навакольныя вёск╕ н╕кол╕ не заходз╕л╕. Местачко╝цы ж у большасц╕ сваёй л╕чыл╕, што насамрэч н╕як╕я гэта не цыганы, а самыя сапра╝дныя чэрц╕ з пекла, ╕ на лесап╕льн╕ сваёй пан Славам╕р займаецца зус╕м не лесанарыхто╝кам╕, а чорнай маг╕яй. А вядзьмарству ён н╕быта навучы╝ся па нейкай 'ксёнжцы'*, якую ён куп╕╝ у вандро╝нага гандляра кн╕гам╕ па прозв╕шчы ц╕ то Н╕чыпарэнка, ц╕ то Н╕чыпарэ╝ск╕, як╕, меркавана, бы╝ сам╕м Д'яблам у чалавечым абл╕ччы.