Сляды вядуць на Зямлю

На світанні на плато была ўжо вялікая пошукавая група. Яе выклікаў Чаўр. Пакуль яна абследавала плато, ён разам з шукальнікамі павярнуў да храма. Нават разваліны яго мелі велічны выгляд. Тоўстыя сцены, высечаныя з чырвонага прыбярэжнага каменя і немаведама як дастаўленага сюды, на завоблачную вышыню, былі фантастычныя, як сама легенда, што ўславіла іх. На адным кавалку Чаўр убачыў рэшткі таго таямнічага календара, што так і застаўся неразгаданым. Рытм якой планеты данёс ён да людзей? А можа гэта быў зусім і не каляндар, а нешта іншае, вядомае толькі творцу і яго сучаснікам? Чаўр адчуў, што хвалюецца, быццам ён ходзіць не па Зямлі, а ў складзе касмічнага дэсанта высадзіўся на чужую планету. Бо ўсё наўкол успрымалася надзвычай ясна, нават абвострана. Нібы яму сапраўды трэба ўстанавіць, што гэта за пабудова і што з ёй сталася. I разам з тым, яго цікавіла, чаму трывалыя сцены, перажыўшы стагоддзі, раптам абваліліся. Ён загадаў шукальнікам: «Загляніце пад руіны». I стомлены, як пасля працяглай напружанай працы, адышоў.

Неўзабаве Чаўру паведамілі, што пад абломкам калоны знойдзены лаз. Чаўр не здзівіўся: які гэта храм без патаемнага хода? Аднак з гэтым ходам ён звязваў іншыя спадзяванні: верыў пячорнаму малюнку.

— Пачакайце, я пайду сам,— сказаў Чаўр і спытаў:— Дзе Шарлан?

Яму адказалі, што яшчэ не прыбыў. Чаўр падумаў, што, відаць, пільная справа затрымала памочніка, і пайшоў адзін. Лаз быў вузкі — каменны калодзеж з прыступкамі-выступамі. Апусціўшыся метраў на дзесяць, Чаўр пасвяціў ліхтаром. Аслізлыя сцены хаваліся недзе глыбока ўнізе. Было падобна на тое, што гэтаму калодзежу столькі ж гадоў, як і самому храму.

Чаўр павёў ліхтаром. Жоўты промнік пабег па сценах, пераскокваючы з аднаго каменя на другі, слізгануў уніз. Дна не было відаць, яно знікла ў вечнай цемры. Чаўр павесіў ліхтар на пояс, тузануў за трос, даючы знак угару, што ў яго ўсё ў парадку, і палез далей. Ён ставіў ногі асцярожна, каб не аступіцца на пакрытых цвіллю выступах, і ўсё-такі не разлічыў. Пад нагамі вынікла пустата, ён праваліўся ўніз, адчуваючы, што павіс на тросе. Але раней, чым трос нацягнуўся, нага зноў стала на нешта цвёрдае. Каб не паслізнуцца яшчэ раз, Чаўр пасвяціў сабе. I аж крыкнуў: ён стаяў ля ўвахода ў тунель, які ішоў ад калодзежа. Чаўр адразу здагадаўся, што тунель зроблены значна пазней. Гэта быў ход, па якім, не нагінаючыся, маглі ісці два ці тры чалавекі.

Чаўр мінуў некалькі паваротаў, зробленых, напэўна, для светамаскіроўкі, і апынуўся ў прасторнай галерэі. Цьмяны прамень прабег па голых сцеках і спыніўся на невялікім пульце. Некалькі цыферблатаў глядзелі на Чаўра мёртвымі вачыма. Побач быў шчыток з выключаным пускальнікам. Чаўр перадаў на паверхню, каб людзі адышлі далей, і, счакаўшы, уключыў яго. Нічога, аднак, не адбылося. Тады ён уважліва агледзеў энергападводы. Яны былі абсечаныя.

Здагадка прамільгнула ў Чаўравай галаве. Па яго просьбе шукальнікі прыцягнулі электракабель і падключылі яго да шчыта. Чаўр зноў уключыў пускальнік. У галерэі ўспыхнула святло. Чаўр агледзеўся. Сям-там столь і сцены ўжо абсыпаліся. Шматгадовы пласт пылу пакрыў і некалі чорную паверхню пульта.

Чаўр націснуў кнопку, якая, відаць, павінна была даваць сілкаванне прыборам. Ён не памыліўся: цыферблаты засвяціліся, недзе ўнутры, набіраючы сілу, заспявала рэле. Побач з першай была яшчэ адна кнопка, толькі адна, і Чаўр, не ўтрымаўшыся, націснуў пальцам на яе. Унутры пульта нешта пстрыкнула і... сціхла. Чаўр паглядзеў на цыферблаты, дзівячыся, як папаўзла ўправа стрэлка паказальніка адбору магутнасці. I раптам у дынаміку сувязі з паверхняй пачуўся голас Шарлана.

— Начальнік Чаўр, я ледзь не зваліўся па тваёй міласці ў тартарары...

Потым варухнулася бакавая сцяна, і яркае сонечнае святло ўварвалася ў галерэю. Аслепленыя, Чаўр і яго памочнікі не адразу разгледзелі, што знаходзяцца ў агромністай зале і што над імі, нібы палавінкі дзвярэй, раскрылася столь.

— Гэта элінг, начальнік Чаўр! —данеслася да Чаўра. I ён зноў адчуў незвычайную стому. Сумненняў больш не засталося. Тут збіралі касмічныя караблі, адсюль яны паднімаліся на паверхню, пераходзілі на плато і стартавалі... Таямніча... Невядома куды...

Чаўр не адразу зразумеў, што побач прысеў Шарлан. Падумаў, што варта было б папытаць, дзе ён знаходзіўся зранку, і не сказаў нічога. Урэшце, яны ўжо выканалі даручэнне Рэпса. I цяпер, калі іх справа скончана, хай ёй займаюцца іншыя, а яму трэба шукаць Бадзяя.

— Ты спіш, ці што? — Чаўр адчуў, што Шарлан трасе яго за плячо — Караблі адправіліся да Сатурна.

— Жартуеш?!

— Наведаў маці,— расказаў Шарлан.— У яе, аказваецца, захавалася тое-сёе з дзедавых нататкаў. У адным месцы ён упамінае, што малыя спадарожнікі Сатурна раптам зацікавілі тэарэтыкаў касмічных палётаў. Гэта чамусьці захоўвалася ў вялікай тайне, і дзед даведаўся пра яе выпадкова. Праз некалькі дзён загінуў. Можа і загінуў цераз гэта. Зараз я ўсё магу дапусціць. Нават, што гібель «Талнаха» мае дачыненне да таго самалёта.