Сочинения. Том 5

2. ῝Α γοῦν ἐτόλµησε γράψαι πρὸς τὸν ἀρτίως εἰρηµένον ἀφορισµὸν οὐδ’ εἰπεῖν οἷόν τε πηλίκην ἤτοι γε ἀµαθίαν ἢ ἀναισχυντίαν ἢ τόλµαν ἐνδείκνυται, µᾶλλον δ’ εἰ χρὴ τἀληθὲς εἰπεῖν καὶ ταῦτα πάντα καὶ τούτων ἔτι πλείω. τάχα µὲν οὖν ἄµεινον ἦν µηδ’ ἀντιλογίας ἀξιοῦν αὐτὰ τῆς διὰ γραµµάτων µηδ’ ἀπολλύναι τινὰ καὶ πρὸς τοῦτο χρόνον. δεηθέντων δέ µου λιπαρῶς πάνυ πολλῶν φίλων, ὅσα προσκοµισθέντος µοι τοῦ βιβλίου καθ’ ὃ τὸν προειρηµένον ἀφορισµὸν ἐξελέγχειν ᾿Ιουλιανὸς ἐπεχείρει διῆλθον, ἐν ὑποµνήµασιν αὐτοῖς παρασχεῖν, ὑπέµεινα καὶ τοῦτον οὐ σµικρὸν ἆθλον, ἀλλ’ εἰ χρὴ τἀληθὲς εἰπεῖν πολὺ µείζω τοῦ κατὰ τοὺς αὐτοσχεδίους οὓς ἡµερῶν ἓξ ἢ πλειόνων ἐποιησάµην ἐπιδεικνὺς τὸ πλῆθος τῶν ληρωδῶν ᾿Ιουλιανοῦ λόγων ὧν ἐνέγραψε τῷ βιβλίῳ. κυριώτατον γὰρ ἄν τις εἴποι τοῦτο δὴ τὸ συνήθως λεγόµενον, ὡς οὐδέν ἐστιν ἀπεραντολογώτερον τἀνθρώπου· “Θερσίτης δ’ ἔτι µοῦνος ἀµετροεπὴς ἐκολῴα”, <καὶ> τούτῳ µᾶλλον ἂν ἢ Θερσίτῃ πρέποι πάντας ὑπερβαλόντι τοὺς πώποτε γεγονότας <ἐν> ἀµετροεπίαις. καὶ τοίνυν οἱ παραγενόµενοι τοῖς λόγοις ἀναγινωσκοµένοις αὐτοῦ δύο ταύτας ἔθεντο προσηγορίας τἀνθρώπῳ, τὴν ἀµετροεπίαν καὶ τὴν ἀπεραντολογίαν, ὥστ’ οὐκ ἐµοῦ σωφρονίζοντος, ἀλλ’ ᾿Οδυσσέως τινὸς ἐδεῖτο τοῦ τῷ σκήπτρῳ καθίζοντος· σωφρονίσαι γὰρ τὸν οὕτως ἔµπληκτον οὐδ’ αὐτὸς ὁ τῶν Μουσῶν δύναται χορός. ἐπεὶ τοίνυν ἄκων ἠναγκάσθην γράφειν ταῦτα, <ὅδε> ὁ λόγος ἐστὶν ὑµῖν ὡς <ἐν> µοί<ρᾳ> προοιµίου τινός, ὅπως µὴ καταγνωσθῶ πρὸς τῶν ἀναγνωσοµένων αὐτά· µέλλω γὰρ ἐλέγξειν ἄνθρωπον ἔµπληκτον ἀµαθῆ δοξόσοφον ἀπαιδεύτοις µειρακίοις ἐν ἅπαντι τῷ βίῳ φλυαρήσαντα, παρ’ οἷς ἐξ ὧν ἐβλασφήµει τοὺς παλαιοὺς ἐπιστεύθη τις εἶναι. δέοµαι <δ’> οὖν συγχωρῆσαί µοι κολάσαι τὴν ἀπαιδευσίαν αὐτοῦ λόγοις τραχυτέροις ὧν εἴθισµαι χρῆσθαι. δεινὸν γὰρ εἰ τούτῳ <µὲν> ἐξέσται λοιδορεῖσθαι τῶν παλαιῶν τοῖς ἀρίστοις, ἡµῖν δ’ οὐκ ἐξέσται δι’ ἀποδείξεων ἐναργῶν ἐξελέγχειν αὐτοῦ τὴν ἀπαιδευσίαν. εἰς τοσοῦτον γὰρ ἥκει µεγέθους ὥστ’ οὐδ’ ὅθεν ἄρξηταί τις εὑρεῖν εὐπετές.

3. Κατὰ µὲν τὴν ἀρχὴν τοῦ βιβλίου τὰ πλείω πρὸς Σαβῖνον ἀποτείνεται καταλιπὼν τὸν ῾Ιπποκράτην, καὶ τοῦτο µέν, ὡς ἔοικεν, ἐν ἁπάσῃ ποιεῖ τῇ πραγµατείᾳ, καίτοι πρὸς τοὺς ῾Ιπποκράτους ἀφορισµοὺς ἐπιγράψας αὐτήν, οὐ πρὸς τὰς Σαβίνου ἐξηγήσεις, εἶτα φλυαρεῖ πολλά, καθάπερ ἔθος αὐτῷ, λῆρόν τινα ῥηµάτων ἀσαφῶν συντιθείς, ὃν εἰ µὲν ἐλέγχειν τις ἐπιχειροίη, φθάσει πληρώσας βιβλίον µέγιστον, πρὶν ἄρξασθαι δόξειν, συγχωρήσας οὐ λελέχθαι πάντα. γράφοντι µὲν οὖν δυσδιάθετον καὶ τοῦτο, µᾶλλον δ’ ἄπορον ἐσχάτως. ἐν µέντοι τοῖς αὐτοσχεδίοις λόγοις οὓς πολλάκις ἐποιησάµεθα παρόντων ἀνδρῶν πεπαιδευµένων ἐπιδέδεικταί τις ἡµῖν εὐπορία καθ’ ὁµοιότητα τῶν εἰς τοὺς παλαιοὺς ἐξηγήσεων εὑρεθεῖσα· καθάπερ γὰρ ἐκείνων τὸ προβληθὲν βιβλίον ἐν ταῖς δηµοσίαις ἐπιδείξεσιν ἐξηγούµεθα ***[148] εἰ δὲ ὁ µεθοδικὸς φαίη λεληθότως φυσικευόµενος, [ὅτι] µὴ ἀλαζὼν µηδὲ µεγαληγόρος µηδ’ εἰς µέσον φέρων τὴν ἄνωθεν ῥίζαν τοῦ κεκρυµµένου δόγµατος, δύο εἶναι τὰ σώµατος πάθη <καὶ> τῷ γε κατὰ φύσιν συνεστῶτι δύο ἂν ἐφεδρεύειν τροπὰς καὶ µεταβολὰς ἀλλήλαις ἐναντίας ἢ συναγοµένου πλείω ἢ χεοµένου βίᾳ, διανοητὰ ἂν δοκοίη λέγειν οὐ µὰ Δία φυσικευοµένοις τοῖς φιλοσόφοις καὶ περὶ τῆς τῶν ὅλων ὕλης διαλεγοµένοις, ἀλλ’ ἰατροῖς φυσικοῖς. αὕτη µέν σοι µία ῥῆσίς ἐστι τῶν θαυµαστῶν <τοῦ> ᾿Ιουλιανοῦ λόγων, <ἐν> οἷς ἀποχωρῶν <ὧν> ὁ ᾿Ασκληπιάδης καὶ Θεµίσων καὶ Θεσσαλὸς ἔθεντο στοιχείων ἐπὶ τοὺς προειρηµένους ἥκει φιλοσόφους ἀναιροῦντας ἐκ τοῦδε τοῦ κόσµου παντάπασι τὸ κενόν. ἑτέρα δ’ ἐφεξῆς αὐτῆς ἥδε· ἀλλ’ ἐπιχωρήσειν †[149] καὶ µήτ’ ἐκείνης κατάσχοιµ’ ἂν τὸ λοιπὸν τῆς γλώττης, ὡς µὴ εἴποιµι. τί γὰρ † ἂν ἐµοὶ καὶ τόδε ἢ ὅτι ταῖσδε ταῖς τροπαῖς ὥσπερ ἠκολούθησεν ἡ τῶν στοιχείων γένεσις, οὕτω καὶ θερµοῦ φύσις καὶ ψυχροῦ καὶ ὑγροῦ καὶ ξηροῦ; ἐκείνων γὰρ πρώτων γόνων ἔγγονα ποιήµατα ἂν εἴη. ὅρα πῶς ἐν ὑψηλοτάτῳ θρόνῳ καὶ µετεωροτάτῳ καθηµένη ἡ µέθοδος ἐλάνθανεν, ἣν ὑπὸ ἐπιεικείας καὶ µετριότητος βουλοµένην λανθάνειν ἐν οὐρανῷ ἔδειξα καὶ ἐξεκάλυψα µόνος καὶ πρῶτος <τὸ> ἐπισκοτοῦν νέφος παραγαγὼν καὶ ἐλευθερώσας. ταῦτ’ οὖν ὁ ᾿Ιουλιανὸς λέγει καὶ τούτων ἑξῆς ἄλλο τι· µεῖον ἂν ξυµφεροίµην ᾿Επικούρῳ οὐχ ἑλόµενος αὐτοῦ τὰ στοιχεῖα, οὐχ ἑνώσαντι τὴν οὐσίαν. ἐν µὲν δὴ τῷ περὶ τῆς µεθόδου ταῦτά τε καὶ ἄλλα πολλὰ γέγραπται ᾿Ιουλιανῷ τὸ βιβλίον ὅλον ἐπιγράφοντι Φίλωνα. δι’ ἄλλου δ’ αὖθις, ἐν ᾧ περὶ τῶν ψυχικῶν καὶ σωµατικῶν παθῶν ὁ λόγος ἐστὶν αὐτῷ, γράφει ταυτί· σύµµετρον δὴ κατάστασιν καὶ µεµετρηµένην συναγωγῆς τε καὶ χύσεως ὑποστησάµενοι ἐπὶ τῶν ἀνθρωπείων συγκριµάτων ὄνοµα αὐτῇ ἐθέµεθα ὑγείαν. εἰ δ’ ἥδε ἡ µεσότης ὑπὸ νόσων ἐπιβουλευθείη, ἐξ ἀνάγκης πάσχει τὰ σώµατα συναγόµενα καὶ σκληρυνόµενα καὶ ξηρότερα γινόµενα ἢ χεόµενα καὶ µαλακυνόµενα καὶ ὑγραινόµενα.