Соль

Калун. Не ўгадаў. Да таго я пра разлуку, што сын твой мне таксама не вельмі падабаецца. Відаць, мала ты яго лупцаваў у дзяцінстве. Свавольны вельмі і калючы, як вожык.

Ігнат. Гэта вы, таварыш Калун, тонка падмецілі. Цяпер больш любяць вожыкаў, каторыя гладка голеныя.

Калун (весела смяецца). Сказана моцна… хоць і апалітычна.

Ганна. А лупцаваць з дзяцінства не давялося, таму што ў яго і дзяцінства таго не было. З чатырнаццаці ў партызанах, з семнаццаці на фронце. Вы ўжо, Раман Дзямідавіч, калі можна, прыміце гэта пад увагу.

Іван. Ты, мама, не крыўдуй, але далей у нас мужчынская размова будзе. Справа ў Рамана Дзямідавіча да мяне персанальная…

Ганна (без крыўды). Ці ж мы без разумення, сынок? (Выходзіць.)

Ігнат. Яшчэ адну выпіце?

Калун. Вып’ю, і не адну. (Выпівае адзін, закусвае.) Вось сяджу я з табою, закусваю і думаю, што ты зараз думаеш, пра што я думаю. А я думаю, што ты лапух, Іване Крывіч. І не трэба крыўдзіцца. Я так думаю толькі таму, што ты думаеш, што я лапух. А я, панімаеш, не лапух. Я Калун. І хачу табе дапамагчы, можаш мне паверыць. А ў тваю пастку з лазняй і выпіўкай улез не па дурасці, а з інтарэсу. Тваё запрашэнне зусім не той выпадак, калі ніжэйстаячы правяраемы запрашае ў парылачку вышэйстаячага правяраючага. І ты зусім не чакаеш ад мяне беспрынцыповасці за чарку і венічак. Цікавы я табе, вось у чым, панімаеш, дзела. І ты рашыў са мной «общнуться». Ты рашыў, а я, панімаеш, узяў ды прыйшоў. Ты мне таксама цікавы. Давай «общнемся». Давай прашчупаем адзін аднаго лазерам, прасвецім рэнтгенам? Я думаю: разумны ты ці прыкідваешся? У цябе тое ж пытанне. Давай сэканомім час і спрасцім задачу: ты мне выкладваеш усё, што пра мяне думаеш, а я табе — што думаю пра цябе.

Іван. Па-чэснаму?

Калун. Ну, за каго ты мяне лічыш?.. Толькі нясі яшчэ адну бутэльку на выпадак, калі я раптам расхвалююся.

Іван. Другой не будзе.

Калун. Значыцца, цвярозая размова намячаецца.

Іван. Цвярозая.

Калун. Значыцца, пакрыўдзіўся? А я, дурань, наадварот — і зла на цябе не трымаю, нават за тое, што ты мяне на апошняй сесіі так моцна прылажыў. Вышэй я за гэта, Іване. І шчыра хацеў табе дапамагчы. А ты ў экстрэмісты лезеш, па правілах працаваць хочаш, на міністэрства бульдозерам прэш. Хазяінаў цябе незадавальняе. А Хазяінаў — жалезны мужык, і ты яго не зваліш.

Шашаль. Гэта бясспрэчна. І куды дзенешся? Яго машына заведзена і ні перад чым не спыніцца: ні перад вашымі рэчкамі-садочкамі, ні перад салаўямі-пічужкамі.

Калун. Тэхнічны прагрэс — гэта, брат, рэвалюцыя! А рэвалюцыя, панімаеш, не такіх, як ты, змятала… Колькі мерапрыемстваў было, колькі харошых рашэнняў?.. Многае, канечне, зрабілі, а колькі не зрабілі? А чаму? Кішка ў вас, панімаеш, аказалася тонкая — вось чаму. А таму давяраць вам сур’ёзную справу нельга. Не цягнеце! А як бачыце, што не цягнеце, пачынаеце мякіну раздзьмухваць і наватарамі прыкідвацца. Бачыце, кансерватары вам замінаюць… З вамі, Іване, трэба, як кажуць, «бдительно»…

Іван. Ці не вельмі вы «бдительны»?

Калун. У нашай справе лепш перабдзіць, чымся недабдзіць… (Выпівае і закусвае.) Ты на мяне крыўдзішся, а сам уяўлення не маеш, як цяжка бывае адрозніць паклёп ад праўды.

Іван. І тут вы стараецеся перабдзіць?..

Калун. Абсалютна справядліва. Неяк пытаюся ў такога дзівака, як ты, Іване: што ёсць ананімка на сучасным этапе? Лухту, адказвае, на лухту перамнож, бязглуздзіцай падлож — вось табе і ананімка!.. Не, даражэнькі, ананімка — гэта, брат, о-го-го!.. Відаць, даводзілася чуць у народзе, як іншы раз маці кажа: сынок ці дачушка ўмазалася. Не гавораць, панімаеш, што ў пялёнкі нарабіла ці яшчэ прасцей, а ўмазалася. Вось ты, Іван Ігнатавіч, таксама ўмазаўся. І без мяне табе не адмыцца. (Выпівае і закусвае.) Тут, панімаеш, ніякія лазні не дапамогуць. І чым я горш буду працаваць, тым ты даўжэй будзеш хадзіць з душком. А сябры-таварышы твае ўсё больш і больш будуць адварочваць ад цябе свае інтэлігенцкія насы. Гэта ў нас сяброў многа, калі мы начальнікі вялікія. А як толькі цябе мазанулі, сябры-таварышы, як ад чумавога, шарахаюцца: а раптам хто-небудзь падумае, што гэта ад іх папахвае, а не ад цябе. (Выпівае.) Выказвайся, Іване, пакуль я закушу…

Іван. Чуў я пра вас многае. А сёння — і да лазні, і пасля, і цяпер — вось прыглядаюся. Апошнюю сустрэчу ўспомніў, аналізаваў. Што ж ён такое, думаю, Калун-Каралевіч?..

Калун. Ну і…

Іван. Прыйшоў да пераканання, што чалавек вы мала цікавы, мала адукаваны. Амаль не чытаеце, тэатра, музыкі, наогул мастацтва не ведаеце і таму не любіце. Мала радуецеся і мала смуткуеце. Сабой задаволены. І калі б не баяліся старасці, былі б шчаслівым. Любіце той від спорту, што больш падабаецца начальству.

Калун. Я не раіў бы табе чапаць начальства.