Соль

Не трэба забываць, што нашы сацыяльныя і тэхнічныя магчымасці даюць нам не толькі радасці быцця, але і ставяць сур’ёзныя праблемы. Ланцуговая рэакцыя колькасці павінна кіравацца. Якасць жыцця, якасць спажывання, якасць мыслення — вось што павінна стаць яе вынікам. Чалавецтва ўступае ў перыяд, эпоху, паласу, як хочаце, надзвычайна строгай, калі не жорсткай эканоміі ва ўсім. Пакуль мы вымяраем нашы выкапнёвыя багацці мільёнамі і мільярдамі тон, а ваду кубакіламетрамі. Але справа ідзе да таго, што мы вымушаны будзем ставіць помнікі вадзе. Цешыць і ўсяляе аптымізм толькі тое, што ў гісторыі не было прыкладу, каб навука не змагла вырашыць праблем, што паўстаюць перад чалавецтвам. А што тычыцца мер, прынятых выканкомам, пракуратурай і санітарнай службай, то я іх вітаю, а змяняць не хачу ды і права такога не маю. Спыненне ж руднікоў разглядаю як праішэсце надзвычайнае, як катастрофу, калі хочаце. І сёння лічу дастатковымі толькі такія меры, якія выправяць становішча і адновяць упушчаныя магчымасці здабычы ўгнаенняў, інакш яны не меры. (Ніканаву.) Можна перадаць, што мы будзем браць дары зямлі, але ў той жа час будзем берагчы гэту зямлю, каб людзі маглі жыць на ёй тысячагоддзі. Нельга дапусціць, каб выгада дня вяла да катастрофы веку.

Зумер селектара. Фёдар Максімавіч націскае клавішу.

Голас па селектары. Добры дзень, Фёдар Максімавіч. Калі вы шукалі мяне з-за Крывіча, то я і сам хацеў неяк папярэдне далажыць і параіцца. Не падабаецца мне ў ім…

Фёдар. Даруйце, а хто гаворыць?..

Голас па селектары. Калун. Калун-Каралевіч. Справа ў тым, Фёдар Максімавіч, што гэты самы Крывіч нахабна злоўжывае вашым імем. А ў самога, як кажуць, рыльца ў пушку. І наогул, ён мне трапляецца ўжо не першы раз…

Фёдар. А гэта праўда, што вы ўзялі яго сёння прама ад ложка хворай…

Голас Калуна (перапыняе). Вас, відаць, недакладна інфармавалі. Я толькі папрасіў галоўнага ўрача перадаць, што Крывіча шукае таварыш Калун-Каралевіч.

Фёдар (з цяжкасцю стрымліваецца). Вам, таварыш Калун-Каралевіч, не патрэбна двайное прозвішча, паколькі першую яго частку вы апраўдваеце лепш за другую. У чалавека няшчасце, а вы…

Голас Калуна. Добра, Фёдар Максімавіч, я змяню прозвішча яшчэ раз.

Фёдар (адключае селектар, да ўсіх). Добры прыпеў у немудронай песні: «рано или поздно не будет дураков, но все-таки лучше, если бы пораньше».

Зацямненне.

Карціна чацвёртая

Дом Ігната. Тут усё без змен. Ганна накрывае стол. Уваходзяць Іван, Шашаль і Калун. Яны ў нацельных сарочках пасля лазні. У кожнага па льняным ручніку.

Ганна. Шаўковы венік, лёгкі дух, мужчынкі!

Калун. Дзякую, бабуля. Парылачка што трэба. Такой і ў горадзе не знойдзеш. Даўно так не парыўся.

Ганна. На здароўечка. Пара касці не ломіць. (Да ўсіх.) А што вып’ем — беленькай ці чырвоненькай?..

Калун (нараспеў). І піва…

Ганна. А то як жа?.. Споднікі, кажуць, прадай, а піва пасля лазні выпі.

Уваходзіць Ігнат.

Ігнат. Да тэлефона цябе, Ваня…

Іван выходзіць.

Калун (аглядае стол). Ай малайцом, бабуля!.. Жывяце тут, панімаеш, як буржуі: і капустка, і грыбочкі, і агурочкі, і чарка, і шкварка. Нават піва бачкавое ў такой глухмені. (Налівае піва.)

Ганна. Жыць бы можна, каб не прадажнікі падкалодныя, выпаўзні змяіныя…

Шашаль. Хто-хто?

Ганна. Пісакі гэтыя, каб па іх вошы пісалі. Азвярэлі — жыцця няма. Ядуць поедам, каб іх іржа ела.

Шашаль. Што ёсць, тое ёсць. А куды дзенешся?..

Ігнат (хмурна). Развялося племя… Ні дустам, ні гербіцыдамі не вытравіш…

Калун. Затое і ліхадзеям не соладка. Перхаюць ад дусту…

Ігнат (задуменна). Ліхадзеі… ліхадзеі…

Ганна. Каб жа ліхадзеі… Я вось за сына, за Івана скажу… пакуль выйшаў. І перад кім ён толькі справаздачы не трымаў, і ад каго толькі не адпісваўся, і ад каго не адбрэхваўся, і якой толькі бязглуздзіцы не наслухаўся?! А як жа, усім цікава, усе ведаць хочуць! А на вёсцы чуткі і ў горадзе таксама. Адны яго шкадуюць і дзівяцца — каму ўсё гэта трэба, а другія кажуць, што дыму без полымя не бывае. А пісакам-невідзімкам толькі гэтага і трэба…

Ігнат. І атрымоўваецца, як у тым анекдоце: ці то ён украў кажух, ці то ў яго ўкралі кажух. Словам, было ў старшыні нешта з кажухом.