Соль

Ігнат. Яна, старэнькая. Кожная маршчыначка на яе твары знаёмая, кожная баразёнка. А вось і вашы паметкі ля моста, што мы ў сорак трэцім пад Першае мая шарахнулі. А Крывічы — во яны. Бачыце, амаль побач з новым рудніком. А гэты тарфянік мы мінулым летам пад паліў асвоілі. Дзвесце пяцьдзесят два гектары. Аэрадром, а не поле! Навошта ж яго па жывому дарогай рэзаць? Абысці ж можна па пясчаніках і няўдобіцах. А дарогу закруціць. Фёдар Максімавіч, родны, богам прашу, не дайце дурням узрадавацца. Закруціць трэба дарогу вось сюды.

Траян. Закруціць?! Гэта ж два лішнія кіламетры! Сотні тысяч лішніх расходаў!

Ігнат. Вы лічыце сваё, а я сваё.

Траян. Ух і сядзіць жа ў вас гэта кулацкае…

Ігнат. А ў вас купецкае. Зух шыкаваць за народныя грошыкі.

Траян. Слухайце, паважаны, як вы сябе паводзіце?!

Фёдар (смяецца). Лепш не заядайся, Міхаіл Кузьміч. Я з гэтай прамашкі ў яго яшчэ ў сорак першым два разы на гаўптвахце сядзеў. (Ігнату.) Падай мне аловак. Не той, чырвоны давай.

Ігнат падае аловак.

Закруцім, кажаш?

Ігнат. Закруцім. Вы ж ведаеце…

Фёдар. А чаго гэта ты са мной на «вы» перайшоў? Ці гаўптвахты перапалохаўся?

Ігнат. Не ў тым справа. Проста не хачу, каб нехта падумаў, што я да цябе ў сябры лезу…

Фёдар. А ты гэтага не бойся. Я ад сваіх сяброў і камандзіраў не адракаюся… А дарогу мы вось сюды, к лесу, закруцім. (Вядзе лінію па карце.) Што ёй зробіцца па пясках ды адхонах? А на чарназёме хлеб вырошчваць будзем, каб да агуркоў у людзей шкварка была.

Ігнат. Стой! Чакай! Адступі яшчэ на паўвярсты. Мы па адхоне сасоннічак пасадзілі. Вазьмі вышэй! Гэта ж на карце сантыметр, а ў натуры дзве вярсты. (Адсоўвае пальцам аловак.)

Фёдар. Ну і жмот стары!

Ігнат. Можаш і мацней, толькі вось сюды вядзі. А цяцер ніжэй. Роў тут у нас. А дарогу весці будуць — засыплюць заадно. Што ім, мільянерам, а нам поле пяском заносіць не будзе.

Фёдар. Крывая ж дарога атрымоўваецца.

Ігнат. Дарога — не ружжо. Нам з яе не страляць. А ты не Мікалай другі, каб па лінейцы дарогі чарціць. Уніз, уніз вядзі і праз яр. (Забірае аловак і дамалёўвае лінію сам.) Вось так будзе самы раз!

Траян. Арыгінальны мужычок.

Ігнат. У нас у Крывічах усе такія. Не за свой агарод ваюю, а за народную зямліцу, таму што аддадзена яна яму на вечнае карыстанне, а не на загубу. А іншыя марнатраўцы нічога не глядзяць: рэжуць яе, бедную, капаюць, рыюць, ірвуць. Ні розуму, ні сумлення. Развучыліся па зямлі плакаць…

Голас па селектары. Фёдар Максімавіч, таварыш Хазяінаў мог бы зайсці зараз?

Фёдар. Якраз толькі яго нам яшчэ і не хапае. Прасі.

Уваходзіць Хазяінаў. Вітаецца з Фёдарам Максімавічам за руку, з астатнімі кіўком. Садзіцца супраць Траяна.

(Ігнату.) Я табе вось тут распішуся, а ты арыштантам пакажаш.

Ігнат. Разборліва распішыся, а то не павераць. Вось так! Дзякую табе, родны! Да самага вечара сябе на «вы» называць буду. (Складае карту.)

Траян. З чаго б такая самапавага?..

Ігнат. З таго, як кажа мая баба, што знаў Ігнат Крывіч, каго сабе ў камісары выбіраць. Цяпер я ім, прахвостам, паршывай купіны без бою не здам. Мінуліся табе, зяцёк, Бэркавы клёцкі. (Фёдару.) Дык я пайду… Арыштантам работу дам.

Фёдар. Пасядзі. І яны няхай пасядзяць, раз заслужылі. А Міхаіл Кузьміч тым часам раскажа нам, як ён у Любаградзе прыроду ахоўвае і руднікамі кіруе.

Траян. З задавальненнем, Фёдар Максімавіч.

Фёдар. З задавальненнем кіруеш ці з задавальненнем раскажаш?

Траян (смяецца). І тое, і другое.

Фёдар. Ну-ну…

Траян. Мы лічым, Фёдар Максімавіч, што ў гэтым кірунку ўсё ідзе нармальна. Працуюць інстытуты, складаюцца тэхніка-эканамічныя абгрунтаванні, праводзяцца нарады і сімпозіумы. Днямі думаю пазнаёміцца з кіраўніком групы…

Фёдар (на Балоціна). Ён перад вамі…

Траян (крыху губляецца). Вельмі прыемна… Найбольш значныя поспехі, як мне расказвалі, у акадэміка Мухіна.

Фёдар. У Мухінай. Знаёмцеся з Зінаідай Тарасаўнай.

Траян (зусім губляецца). Вельмі прыемна… Павінен яшчэ адзначыць выключна вялікую работу вытворчага аб’яднання і асабіста Ільі Міхайлавіча.

Ігнат (Хазяінаву). А што гэта ты, Ілья Міхайлавіч, мне, як дзеўцы, усё на нагу наступаеш?

Хазяінаў. Прабачце, я незнарок.

Ігнат. А я падумаў, што ты таварышу Траяну сігнал падаць хочаш.

Хазяінаў. Які яшчэ сігнал?

Ігнат. Чырвоны. У сэнсе стоп — далей не трэба.

Траян. Што не трэба?

Ігнат. Заліваць не трэба. Заліваеце вы надта, дарагі таварыш. Пеяце, як салавей, аж сябе не чуеце.

Траян (разгублена). Не, гэта немагчыма…