Соль

Мухіна. Вы блізкія да ісціны. Сапраўды, такі кошт памылак і пралікаў.

Фёдар. Калі ўсё лічыць на грошы, можна чорту душу прадаць… Сутнасць праекта, Зінаіда Тарасаўна?!

Мухіна. Закладка ўсіх цвёрдых адыходаў вытворчасці ў выпрацаваныя шахты. Гэта адзінае, што прадухіліла б правалы і асяданне зямной паверхні. І другое, закачка расолаў і шламаў у паглынаючыя падсолевыя гарызонты.

Балоцін. Разлік на закачку расолаў трэба забыць назаўсёды, як, між іншым, і ўвесь праект Зінаіды Тарасаўны.

Хазяінаў. Абсалютна правільна. Тое, што ўжо здабылі з-пад зямлі, назад не схаваць. За дваццаць гадоў шахты абваліліся. Закладка адыходаў у свежыя выпрацоўкі шахт у бліжэйшы час таксама стане немагчымай — мы пераходзім на спосаб здабычы, пры якім дах шахт абвальваецца следам за камбайнам.

Мухіна (разгублена). На распрацоўкі гэтай ідэі мы загубілі столькі часу і сродкаў… І, ведаеце, не трэба так заўзята…

Балоцін. Заўзята?.. Хіба вам, Зінаіда Тарасаўна, невядома, як на закачцы хімічных і іншых адыходаў ужо абпякліся не толькі немцы і амерыканцы, але і мы?.. Справа ў тым, Фёдар Максімавіч, што сёння ніхто не ведае, дзе ўсплывуць закачаныя пад зямлю адыходы. Артэзіянскія воды і іх патокі не вывучаны.

Фёдар. Вас паслухаць, дык выйсця наогул няма?..

Балоцін. Выйсце ёсць. Яно ў безадыходнай вытворчасці, гэта значыць у вытворчасці з поўнай перапрацоўкай адыходаў. У нашых умовах — унікальных, бясцэнных адыходаў.

Хазяінаў. Безадыходная вытворчасць немагчыма, як і вечны рухавік, ні заўтра, ні паслязаўтра. Гэта утопія, блеф!

Балоцін. Безадыходная вытворчасць не утопія, а рэальнасць нашых дзён. І ўладальнікі «брудных вытворчасцей» у капіталістычным свеце ідуць па гэтым шляху зусім не з любові да прыроды, але з эканамічнай выгады. Яны плоцяць за зямлю. А вы што, каму і колькі плоціце?.. Тое, што ў нас зямля дзяржаўная, яшчэ зусім не значыць, што яна не мае цаны…

Голас па селектары. Фёдар Максімавіч, у нас у прыёмнай Ніканаў Пётр Савіч. З даручэннем ад міністра. Пытаецца, калі вы зможаце яго прыняць.

Фёдар. Калі ў яго ад любаградцаў сакрэтаў няма, няхай заходзіць зараз.

Голас па селектары (праз паўзу). Ён кажа, што любаградцы вельмі дарэчы.

Фёдар. Ну і цудоўна.

Уваходзіць Ніканаў.

Ніканаў. Фёдар Максімавіч, мне літаральна дзве мінуты…

Фёдар. Мы вас слухаем… і не будзем спяшацца. Сядайце, калі ласка.

Ніканаў (садзіцца). Дзякую… Маю рэкамендацыі, я назваў бы іх настойлівымі, прасіць вас, Фёдар Максімавіч, адмяніць меры, прынятыя мясцовымі ўладамі ў адносінах вытворчага аб’яднання «Любаградкалій». Не сакрэт, што іменна гэтыя меры не толькі паралізуюць вытворчасць, але і ў нейкай ступені тэрарызуюць кадры. Я маю на ўвазе санкцыі пракуратуры, санстанцыі і іншых.

Фёдар Максімавіч доўга маўчыць, потым устае з-за стала, ходзіць па пакоі. Напружанае чаканне.

Фёдар (Ніканаву). На вялікі жаль, інтарэсы вашага ведамства замыкаюцца на колькасці здабытага сільвініту. Вы не нясеце адказнасці за санітарны, маральны і палітычны стан насельніцтва зоны «Любаградкалія» і яго наваколля. Вам лёгка прасіць… (Пасля доўгай паўзы.) Навука, вытворчасць і тэхналогія дасягнулі сёння такога ўзроўню, калі праблемы акаляючага асяроддзя не могуць быць пакінуты на міласць людзей, якія не маюць сацыяльнай адказнасці, не адчуваюць пакут зямлі, развучыліся плакаць па зямлі! У мірныя дні мы пакідаем незагойныя раны на той самай зямлі, за якую ў ліхую гадзіну аддаём мільёны сваіх жыццяў. На вялікі жаль, у тых, хто губіць прыроду, мала душы, а ў тых, хто яе абараняе, многа эмоцый. Але самае небяспечнае, што ні тыя, ні другія не маюць пра зямлю і прыроду дастатковай інфармацыі, глыбокай навуковай інфармацыі, якая прымусіла б нас аднойчы спыніцца, агледзецца, усвядоміць, асэнсаваць час і ўгледзецца ў яго, вызначыць сябе ў прыродзе.