Соль

Фёдар (бярэ ў Арыны і чытае паперку). «За суткі прадпрыемствы аб’яднання выкідаюць у атмасферу да… тон солевага пылу, сернага ангідрыду, вокіслаў азоту, вугляроду, хлор-іёну і іншых хімічных рэчываў. Забруджанасць атмасферы над горадам і навакольнымі вёскамі перавышае гранічна дапушчальныя канцэнтрацыі ў…» Адкуль у вас гэтыя звесткі?

Арына. Здабылі ў лабараторыі «Любаградкалія» агентурным шляхам.

Шашаль (Хазяінаву). Яна зноў падсядзела Вольгу Ігнатаўну.

Ігнат. Звярні ўвагу, камісар, на рэзалюцыю: «Для сведення». І літара «Д». «В дело», значыцца. А на самай справе — не «в дело», а на цвік. Паперу, як бачыш, напісала мая дачка Волька — яна ў свайго мужа лабараторыю аховы прыроды ўзначальвае, — рэзалюцыю налажыў зяць Ільюша, а на цвік яе накалоў памочнік Ізяслаў.

Хазяінаў. Пры ўсіх нашых канцэнтрацыях смяротнасць у раёне і горадзе, наколькі нам вядома з афіцыйных, а не агентурных звестак, за апошнія дваццаць год не павялічылася.

Арына. Але нараджальнасць таксама… І, можа, якраз таму, што ў нас сталі расці салёныя грушы. Нармальная прырода такога не толькі не ўмела, але і не ведала. Нешта ж выклікала мутацыйныя змены генетычнага апарату клетак раслін. І яшчэ: у рэагентным цэху дапушчана злачыннае парушэнне аховы працы.

Хазяінаў. На гэта ў вас няма і быць не можа ніякіх доказаў.

Арына (праз удушлівы кашаль). На жаль, яны ў мяне ёсць… Загадчыца лабараторыі ці не рабіла, ці фальсіфікавала кантрольныя замеры на забруджанасць паветра амінамі. Відаць, страх згубіць прэмію перамог грамадзянскую адказнасць і прафесійны гонар.

Хазяінаў. Вы ненавідзіце Вольгу…

Ігнат. Будзь жа ты мужыком, Ілья!..

Ганна прыносіць тэлефон.

Ганна. Каторы з вас Караед? Нехта Караеда пытаецца.

Хазяінаў. Можа, Шашаля?

Ганна. Можа, і Шашаля… (Выходзіць.)

Шашаль бярэ трубку, слухае.

Прыступ кашлю ў Арыны становіцца такім моцным, што яна ў суправаджэнні Івана выходзіць.

Ігнат (Фёдару Максімавічу). Здаровая з выгляду баба, а прастуды баіцца, як дзіцё малое… Проста дзіва…

Фёдар (думаючы пра іншае). Дзіва… дзіва…

Шашаль кладзе трубку і нешта шэпча Хазяінаву.

Хазяінаў. А што ты мне шэпчаш? Ты ўсім скажы…

Шашаль. Не, няхай бы лепш Ігнат Кірылавіч сам сказаў. Ён іх пасадзіў, яму і карты ў рукі. А куды дзенешся?

Фёдар. З вамі не засумуеш. Праясні, Ігнат Кірылавіч, калі не сакрэт.

Ігнат. Які там сакрэт? Пра гэта ўсё наваколле ведае. Задумаў Хазяінаў чыгунку к новаму камбінату будаваць. Вечарам думаў, а раніцай папярок агурочнага поля бульдозеры пусціў, кюветы працягнуў, слупкі паставіў. Зяць у мяне рашучы, не тое што сын. Ну, а мы таксама за сябе рашылі пастаяць. Цяпер зламыснікі даюць паказанні пракурору, а дэпутацкая камісія падлічвае страты.

Хазяінаў. Вось так, Фёдар Максімавіч, мы і працуем з мясцовымі ўладамі…

Шашаль. Неверагодна!.. Праектантаў яны маглі ўзяць, маглі затрымаць, маглі, нарэшце, і пасадзіць — вольнаму воля, а куды дзенешся, — але навошта было вырываць слупкі і бульдозерам запрасоўваць кюветы? Гэта ж чыгунка, а не брукі. Падумаеш, памялі гуркі?! А ў нас павінны стаяць два руднікі, а тысячы шахцёраў валяюць дурня і мацюкаюць дырэктара і вышэй…

Хазяінаў перапалохана ўскоквае з месца, каб перапыніць Шашаля.

Уваходзіць уся ў слязах Ганна.

Ганна. Ігнатка, Федзечка, ёй так блага, так блага, што і не ведаю! Калі не даць ратунку, захлынецца, і ўсё тут. Абвяла ўся лісточкам…

Ігнат і Фёдар таропка выходзяць за Ганнай.

Хазяінаў (шыпіць). Вы ідыёт, Шашаль! Вы пень неабчэсаны, а не памочнік! Як вы маглі? Як вы смелі ляпнуць пра спыненне руднікоў?! Гэта ж бюро! Катастрофа!

Шашаль (перапалохана). Ілья Міхалыч, даражэнькі, каб у мяне радыятар пацёк, калі я хацеў. Каб мне кожны дзень госці, калі я наўмысна! Мне і ў галаву не магло прыйсці, што гэтыя змагары-абаронцы выкарыстаюць перад Фёдарам Максімавічам такі жалезны аргумент, як спыненне руднікоў! (Хапаецца за галаву.) Ай! Ай! Ай!.. І пасля гэтага Шашаль павінен думаць аб прахіндзеях нешта добрае?!

Хазяінаў (без злосці). Знікні з маіх вачэй.

Уваходзіць Ігнат.

Ігнат. Вось гэта ты правільна робіш.

Шашаль. Я думаю, што гэта спрэчна.

Хазяінаў. А вам я гэтага ніколі не дарую!

Ігнат. Чаго «гэтага»?

Хазяінаў. Засады, блакады ці як там яшчэ ў вас? Не дарую!

Ігнат. Разумны быў бы ты мужык, Ілья Міхайлаў, — каб не дурань. (Выходзіць на шум верталёта над домам.)