Соль

Шашаль. Можаце зняць з мяне галаву па самыя плечы, але я перакананы, што прамраёну патрэбен не аграрнік і тым больш не сваяк. Нам патрэбен старшыня з дзяржаўным мысленнем і шырокім палітычным кругаглядам. Іван Ігнатавіч — сухая галіна, і яе трэба адсекчы!..

Хазяінаў (нібы ўпершыню ўбачыў Шашаля). Ну і Шашаль!..

Шашаль (хітра). Не ну і Шашаль, а на тое і Шашаль. І гэтага старшыню я вазьму на сябе…

Чуваць гук верталёта.

Зацямненне.

Карціна другая

Кабінет Хазяінава. Стол з прыстаўкай. Злева столік для селектарнай устаноўкі і некалькіх тэлефонных апаратаў. Каля сцяны справа кніжныя шафы. Каля сцяны злева стол для пасяджэнняў. На сцяне карта-схема Любаградскага прамысловага раёна. Ніканаў нешта піша, Хазяінаў глядзіць у акно. Чуваць, як пад’язджае машына.

Хазяінаў. Здаецца, пад’ехаў…

Ніканаў. Добра, хоць не прымушае сябе чакаць.

Хазяінаў. Усе зануды пунктуальныя. Ты гэта ўлічы. І наогул трымай вуха востра. Становішча на рудніках ведае цудоўна. У свой час я па глупству ўзяў яго жонку санітарным урачом. Усе нашы прамашкі і недахопы ў яго на ўліку. У любую хвіліну ён можа абодвух закласці міністру ці яшчэ куды. Вось такі сваячок.

Ніканаў. Ён што ў цябе?..

Хазяінаў. Ён у мяне прынцыповы да немагчымасці.

Ніканаў. А як з інстынктам самазахавання?

Хазяінаў. Пазбаўлены начыста. І ўвесь час шукае амбразуру…

Ніканаў. Ну і няхай. Чаго ты перапалохаўся?!

Хазяінаў (з іроніяй). Шкада. Сваяк… як-ніяк.

Уваходзіць Іван. Вітаецца.

Ніканаў. Ну што, Ілья Міхайлавіч, як кажуць, «начнём, пожалуй…»

Хазяінаў. Прашу. (Запрашае за стол.) Як Арына?..

Іван. Дзякую, лепш.

Хазяінаў. Ну і цудоўна… Там Вольга тое-сёе хацела перадаць. Зазірні, як будзеш міма ехаць.

Іван. Дзякую.

Ніканаў. Ітак, Іван Ігнатавіч, першае, што нам давядзецца зрабіць, і аператыўна, — гэта выселіць людзей з небяспечнай зоны. Другое — разгледзець план першачарговага зносу тых васьмідзесяці вёсак, што аказаліся ў зоне інтэнсіўных выпрацовак. Наколькі мне вядома, асяданне паверхні з разломамі глебы значна прасунулася ў бок вадасховішча…

Іван. Я толькі што адтуль.

Хазяінаў. Тады табе ўсё ясна. Эвакуацыю трэба пачынаць неадкладна. Здарыцца горшае — дзесяткі вёсак за раз не схопіш.

Ніканаў. Як-ніяк, тысячы людзей.

Іван. Хіба эвакуацыя самая галоўная праблема? Эвакуацыя — гэта ўжо следства вашай работы. Дарэчы, безадказнай работы. Давайце ж глядзець у корань. Давайце разам думаць, як паправіць становішча, каб выратаваць зямлю, ваду, усю прыроду. Ну хочаце, я звярнуся да ўрада, у міністэрства? Папросім сродкаў, раскрыем карціну, дакажам, пераканаем. Нельга жыць адным днём!

Хазяінаў. Добры ты мой чалавек…

Іван. На добрых, кажуць, ваду возяць. Так што давайце афіцыйна.

Хазяінаў. Можна і афіцыйна. Толькі ты нам, Ваня, не расказвай казкі. Казачнікаў у нас і без цябе многа. Так што давай лепш пяройдзем да суровай рэальнасці.

Іван. Можна і да рэальнасці. (Цвёрда.) Але тады я папрашу цябе, Ілья Міхайлавіч, прадставіць райвыканкому бюлетэні стану паветра і вады, якія на працягу хоць бы апошняга года складала ваша лабараторыя.

Хазяінаў. І навошта яны спатрэбіліся райвыканкому?

Іван. Для супастаўлення с бюлетэнямі раённай санстанцыі, каб ведаць, як абстаяць справы не толькі ў прамысловай зоне, але і за яе межамі.

Хазяінаў. Ну, а за межамі навошта?

Іван. Буду дзяліцца навінамі з калегамі з сумежных раёнаў. Што тычыцца актаў аб аварыйных выкідах пылу і газаў, прарывах дамб і ўцечцы расолаў на палі, то з імі пазнаёміцца пракурор.

Хазяінаў. І які ультыматум ты нам сёння яшчэ заявіш, Іван Ігнатавіч?..

Іван. Заяўлю яшчэ, што ні адна аўтамашына і ні адзін вагон, калі яны не будуць належным чынам абсталяваны пад перавозку сыпкіх угнаенняў, праз тэрыторыю раёна не пройдуць, а дакладней — не змогуць адысці ад пагрузачных пляцовак.

Хазяінаў. Ну, гэта мы яшчэ паглядзім.

Іван. Распараджэнні міліцыі і ГАІ ўжо зроблены.

Ніканаў. Вы думаеце…

Іван (перапыняе). Не ўправіцца ГАІ — выведу людзей. Яны дапамогуць. Хопіць пасыпаць угнаеннямі дарогі і труціць палі. Баста!

Ніканаў (з цяжкасцю стрымліваючыся). І на якой жа падставе, дазвольце пацікавіцца, вы рашылі ўсё гэта правярнуць?..

Іван. Усё гэта, дазвольце вам зазначыць, мы правернем на падставе пункта «б» артыкула дзесятага статута Таварыства аховы прыроды, членам якога я састаю.