Соль

Іван (перапыняе). Як не нам?! А каму ж, калі не нам?! У вас скончыцца камандзіроўка, і вы паедзеце. На жаль, вы не звезяце з сабой наш боль і наш сорам перад людзьмі з-за вашай безадказнасці… І апошняе: або вы разам з дырэкцыяй вытворчага аб’яднання мяняеце адносіны да справы, або я раблю дэпутацкае запытанне на чарговай сесіі Вярхоўнага Савета. Запэўніваю вас, што рыхтавацца да гэтага мы будзем грунтоўна.

Уваходзіць Шашаль.

Шашаль. Даруйце, але…

Хазяінаў. Што на гэты раз?..

Шашаль. Цесць, Ілья Міхайлавіч.

Хазяінаў (злуецца). Які яшчэ цесць?..

Шашаль. Ваш, Ілья Міхайлавіч.

Хазяінаў. Пачакае цесць. Знайшоў час.

Уваходзіць Ігнат са стосам кніг.

Ігнат. Ты не спяшайся, Ілья Міхайлаў. Прынёс я тут табе сачыненні Маркса-Энгельса, таварыша Леніна Уладзіміра Ільіча і акадэміка (глядзіць на вокладку) Фёдарава Е. К. Таксама галавасты таварыш і за прыроду здорава піша. Калі, кажа, не адумаемся, то прападзём. (Кладзе кнігі на стол.) Можаш чытаць дома, можаш на рабоце. А то іншы (ківае на шафы) і Марксам, і Энгельсам кабінет абставіць, а да самай пенсіі ніводнай кніжкі так і не адгорне. А на пенсіі ўжо…

Хазяінаў. Што яшчэ?!

Ігнат (вымае з планшэткі і выкладвае на стол дакументы). Яшчэ ўпаўнаважыла мяне раённая дэпутацкая камісія як старэйшыну перадаць табе копіі іскаў і актаў. Вось гэты за сады, у якіх зараз аер расце; а гэты — за дарогу праз агуркі, зноў жа — за кароўнік, што нядаўна разламаўся, за грэчку, што зерня не дала, за бульбу, што не завязалася. За рыбку, якую ты ў возеры жыўцом засаліў, і бор, у якім вожыкі дохнуць і сасонкі сохнуць, я табе рахунак днямі прынясу. У нас па гэтай справе асобная камісія працуе. Так што…

Рэзка звоніць тэлефон. Шашаль бярэ трубку.

Шашаль (з трывогай). Вас, Ілья Міхайлавіч. (Падае трубку.) Пракурор, здаецца… А куды дзенешся?

Хазяінаў. Слухаю. Хазяінаў… Добры дзень. (Праз паўзу.) Мне з рэчамі, з бялізнаю ці так?.. І на тым дзякуй. (Кладзе трубку.) Кажа, пакуль што праходжу па справе ў якасці сведкі. (Да Івана.) Ну, я пайшоў. Прынясі, Іван Ігнатавіч, перадачу як сваяк, калі я затрымаюся. (Выходзіць.)

Іван (Шашалю). Я прасіў вас, Ізяслаў Ізяслававіч, падрыхтаваць мне матэрыялы.

Шашаль (са здзекам). Міленькі вы мой, пасля выпадку ўцечкі інфармацыі ўсе матэрыялы перададзены на захаванне ў архіў.

Іван падыходзіць да тэлефона, набірае нумар.

Іван. Аляксандр Адамавіч, вазьміце ў Хазяінава ўсе неабходныя паперы, пакуль іх Шашаль не папсаваў. Ужо? Ну і цудоўна. Пакуль. (Кладзе трубку.)

Ніканаў. Вам не здаецца, Іван Ігнатавіч, што вы перайгралі?

Іван. Мы не іграем. Мы працуем па правілах і сумленні, чаго і вам жадаем.

Ніканаў (мнагазначна). М-м-да… (Выходзіць.)

Калун. Мне з табой пара пагаварыць, Крывіч.

Іван. Абавязкова, Раман Дзямідавіч.

Калун. Тады сядай. У нагах праўды няма.

Іван (садзіцца). А ў чым ёсць?

Калун. І не задавай мне цяжкіх пытанняў. Гэта я рабіць буду… (Вымае з партфеля стос папер.) Пішуць тут на цябе, панімаеш. А колер твару мне твой не падабаецца. Хварэеш ці выпіваеш?..

Іван (ківае на паперы). Вось гэта ўсё на мяне?..

Калун. І на цябе, і на іншых. Учора, напрыклад, аднаго мастака запрашаў. Дзівакаваты такі таварыш. Карцінкі малюе, чорт ведае што на іх лепіць, а думае, што геній. Геніяў, панімаеш, развялося, няма куды дзяваць. Коні ў яго чырвоныя, бабы голыя, мужыкі кулакаватыя — ні народнасці, панімаеш, ні рэалізму. А даход мае будзь здароў… Запрасіў я пэцкаля, пазнаёміліся, гутарым. І раптам ён мне пытанне: а вы, Раман Дзямідавіч, усе мае карціны бачылі? Іт… думаю, нахабнік. Але спакойна так кажу, што мне вось гэта (ківае на паперы) да глыбокай старасці не перагледзець, а ты хочаш, каб я за тваімі абстрактнымі бабамі ганяўся. Я ў цябе, кажу, перад вайной нешта бачыў, але ўжо не памятаю — што. І не ўспамінайце — хмыліцца, — і я, і вы пасля вайны нарадзіліся. Гумарны такі нахабнік… Зачытваю я, панімаеш, «цялегу», што на яго «народныя мсціўцы» накаталі.

Іван. Хто, хто?..

Калун. Гэтыя, каторыя ад імя народа ў інстанцыі без подпісаў пішуць.

Іван. Зразумела.