Святыя грэшнікі

Яна папрасіла дырэктара набраць нумар намесніка старшыні Камітэта, а той па селектары папрасіў зрабіць гэта сакратарку. Не прайшло трох хвілін, як на провадзе азваўся намеснік старшыні.

Рыма Сяргееўна ў трох словах паведаміла сутнасць справы. Намеснік старшыні — гэта добра чулі ўсе, хто сядзеў непадалёк ад стала, — сказаў: "Адну хвіліначку" і, мабыць, таксама камусьці пазваніў, бо адна хвіліначка зацягнулася да хвілін дзесяці.

— Рыма Сяргееўна, — нарэшце загаварыў намеснік, — перадайце таварышам са студыі, што ўвесь наш кінематограф смуткуе з прычыны заўчаснай смерці найвыдатнейшага кінарэжысёра, таленавітага акцёра, геніяльнага пісьменніка нашага часу Лазара Всільевіча Богшы. Мы страцілі найвялікшы і непаўторны талент.

Рыма Сяргееўна слова ў слова паўтарыла сказанае, падкрэсліўшы словы: "найвыдатнейшы", "таленавіты", "геніяльны", "найвялікшы", "непаўторны".

Члены камісіі, якія дасюль сядзелі затаіўшы дыхан­ие, узрадавана загаманілі, нібы ім было зроблена найвялікшае адкрыццё. Кірыла Лыкавязаў перапыніў гамонку.

— Мы сапраўды панеслі страту, якую нельга запоўніць, — робячы націск на кожным слове, важка і пераканаўча сказаў ён. — Лазар Васільевіч быў нашым сумленнем і вышынёй, на якую мы раўняліся. Я мяркую, што пахаванне яго павінна адбыцца на самым высокім узроўні. Таму лічу несур’ёзнай прапанову паставіць тру­ну з целам у вестыбюлі. Як старшыня Саюза і даўні сябар Лазара Васільевіча, я настойваю аддаць для развітання з нябожчыкам самую лепшую залу...

Члены камісіі, якія нядаўна кідалі каменьчыкамі ў лыкавязаўскі агарод, цяпер слухалі Кірылу з пашанай.

— Але мы не паспеем ужо аформіць глядзельную залу, самую вялікую на студыі, — усумніўся дырэктар.

Кірыла Лыкавязаў двойчы шматзначна кашлянуў. Дырэктар зразумеў, што ў Кірылы Лыкавязава ёсць нейкая іншая прапанова.

— Кірыла Мацвеевіч, вы хацелі прапанаваць нешта іншае? — спытаўся ён.

— Я мяркую, — нібы аказваючы дырэктару невялікую паслугу, сказаў Кірыла Лыкавязаў, — што самым лепшым месцам быў бы першы павільён, дзе яшчэ захаваліся дэкарацыі ад фільма Лазара Васільевіча...

Усе прызналі, што лепшай прапановы не магло быць...

***

Чырвоная труна з делам Лазара Богшы стаяла ў вялізным студыйным павільёне, дзе сапраўды захаваліся рэшткі дэкарацыі апошняга Богшавага фільма. Уражанне стваралася магутнае. Чырвоная труна на фоне старажытнага горада.

Паўз труну цёк бясконцым цурочкам людскі ручаёк. Ля труны сядзела жонка Лазара Богшы — Любоў Аляксандраўна ў акружэнні акцёраў студыі і часткі здымачнай групы. Ціха іграла музыка. Бясшумна змянялася ганаровая варта. Кожнаму, хто прыйшоў на пахаванне, хацелася пастаяць дзве хвіліны каля знакамітага рэжы­сёра, акцёра і пісьменніка.

Час блізіўся да грамадзянскай паніхіды, а яшчэ бы­ло не вырашана з памінальным сталом, і дырэктар студыі пасля разваг і хістанняў паслаў сакратарку па Любоў Аляксандраўну. Крок гэты, можа, быў крыху неабачлівы і нетактоўны, але ўлічваючы Любін свавольны характар, у дырэктара іншай альтэрнатывы не было.

Любоў Аляксандраўну суправаджалі дзве актрысы. Яны завялі яе ў кабінет, а самі выйшлі, хоць ім хацела­ся ўсё чуць і бачыць.

— Любоў Аляксандраўна, — ускочыў Баравік-Залеўскі, прапануючы сваё крэсла, — прашу вас...

Любоў Аляксандраўна прайшла паўз яго да дырэктарскага стала. Там галоўны рэдактар кінакамітэта вызваліў ёй крэсла.

— Любоў Аляксандраўна, — дырэктар з бояззю глянуў на Любу, — зразумейце нас правільна. Мы хацелі б ведаць, як вы ставіцеся да памінак...

— Ніякіх памінак! — з незразумелай рашучасцю ў голасе крыкнула Люба.

На гэтым, бадай, размова і закончылася б, каб не Баравік-Залеўскі, які любіў вытыркнуцца там, дзе вытыркацца не трэба.

— Гэта бязбожна і абразліва, — з выклікам сказаў ён, не звяртаючы ўвагу на жэсты, якія яму рабіў галоўны рэдактар кінакамітэта. — Хіба Лазар Богша, пухам яму зямля, які паганец, што нам адмаўляюць памянуць яго і добрым словам і куццёй, як гэта рабілі ягоныя і нашы продкі — крывічы?.. Ці, можа, шаноўная Любоў Аляксандраўна забылася, што і яна паходзіць з таго ж племя і са знакамітага роду Азарэвічаў, якія, адсячыце мне галаву, калі я схлушу, ніколі не цураліся дзядоўскіх звычаяў, хоць былі вялікімі актрысамі імператарскага тэатра...

Баравік-Залеўскі напаў так знянацку і з такой напорыстасцю, што ў Любові Аляксандраўны аж заняло ды­хание. Яна ліхаманкава думала, як бы найлепш адказаць сцэнарысту, але ў галаву лезла нейкае глупства на ўзроўні сварак Камароўскага рынку. На шчасце, яе выручыў Кірыла Лыкавязаў, які не цярпеў Баравіка-Залеўскага, а таму не мог змоўчаць, каб не паспрачацца

— Я мяркую, — з прывычнай важкасцю ў голасе сказаў ён, — нам варта пагадзіцца з глыбокапаважанай Любоўю Аляксандраўнай, бо сапраўды лепшай памяці незабыўнаму Лазару Васільевічу будзе не п’яная застоліца і царкоўная куцця, а ягоныя творы і той фільм, над якім ён з такой упартасцю працаваў да самай сваёй смерці...