Святыя грэшнікі

Кірыла нарэшце пайшоў да аздобленага керамікай ганка. Едучы сюды ён, па ўсяму бачна, старанна прадумаў і што абуць, і што апрануць. Вядома ж, не дзеля яго, Лазара Богшы, а дзеля ягонай жонкі Любы. То быў даўні метад — праз жонку дзейнічаць на яго, Богшу. Аднойчы гэты метад прывёў да трагедыі. За Любу Ла­зар Богша, аднак, быў спакойны — яе халоднай разважлівасці можна было пазайздросціць. Але ў Богшавай душы варушылася паганае жаданне калі-небудзь размаляваць лыкавязаўскі твар сінякамі — зусім неінтэлігентнае і непахвальнае памкненне вырашаць спрэчку кулакамі. А што паробіш, калі апошняя дуэль адбылася гадоў, можа, сотню назад. Шкада! Яно і не блага часам было б правучыць якога хлюста, хоць здаралася і так, што якраз хлюсты забівалі абражаных імі людзей. А ўсё адно і хлюст не паспіць у апошнюю перад дуэллю ноч. Хай адчуе пакуты сумлення, калі яно яшчэ дзе-небудзь затаілася ў закутках ягонай душы.

— Каго ты там выглядаеш? — спыталася Люба і падышла да акна. — Божа, Кірыла Мацвеевіч!.. Што ж ты стаіш?.. Трэба сустрэць...

Богша ўтрымаў яе за руку.

— Абыдзецца, — дужа спакойна сказаў ён. — Сустракаць начальства, якое глядзіць на гэтую сустрэчу як на даніну ягонай над табой перавагі, ёсць не што іншае, як узаемнае разбэшчванне. На парозе дома сустракаюць сяброў і гасцей, а ён не сябар і не госць. Прыехаў па справе як рэвізор ці правяральшчык, дык хай і адчувае сябе рэвізорам...

— Я прашу цябе, — тэатральна заламала рукі Лю­ба. — Не трэба канфрантацыі...

Лазару Богшу стала смешна: жонка спрадвеку любіць вось такія славечкі: "канфрантацыя", "дэгустацыя", "сітуацыя"...

— Не, я адразу аб’яўлю яму вайну, — паабяцаў ён.

— Табе заўсёды патрэбна драматызацыя, — пакрыўдзілася Люба. — А мне надакучыла...

На калідоры ўжо чуліся галасы. Знарок гучны голас Лыкавязава і чыесьці жаночыя і мужчынскія — нехта ўсё ж сустрэў, хоць на калідоры, дарагога Кірылу Мацвеевіча.

"Можа, і праўда, не варта драматызаваць падзеі, — падумаў Богша і, скінуўшы світэр, другі раз за раніцу стаў чысціць зубы. — Усё не так балюча будзе для лыкавязаўскага самалюбства".

Люба ацаніла ягоную маленькую хітрасць, як на Богшаў погляд, дык дробязную подласць. Ну і хай!.. Што паробіш? Лепей бы сустрэць Кірылу ў штыкі. Але камў і што дакажаш? Сабе ж абыдзецца даражэй...

У дзверы пастукалі. Люба паспяшалася сказаць традыцыйнае "заходзьце". Кірыла Лыкавязаў зайшоў надзьмуты: яму хацелася схаваць незадаволенасць за маскай засяроджанасці і заклапочанасці, але гэта ніяк не ўдавалася. Затое на ягоным твары заблукала зларадная ўсмешка, калі ён пабачыў Богшу ля мыцельніка. А як жа! Ён, Кірыла Лыкавязаў, божай міласцю адзін з кіраўнікоў студыі, праехаў каля двухсот кіламетраў і застаў рэжысёра ледзь не ў ложку. Ну і работнічак!..

— Позна спіцё, таварыш рэжысёр, — па-свойску, з адцённем гэткага бацькоўскага ўшчування, загаварыў ён, прыкладаючыся губамі да Любінай рукі. — Так некалі можна праспаць і сваё шчасце...

Намёк быў дужа празрысты і абразлівы. Маўляў, глядзі, Богша, не згубі Любу. Ды Лыкавязаў забыўся пра Кацярыну Ляўдак — даўнюю трагедыю, якой магло і не быць.

Богша ледзьве стрымаўся, каб не нагадаць пра Кацю.

— Мы сёння адбіраем дублі, — сказаў ён, старанна палошчучы рот.

— Ну?.. Уцэліў! — роблена здзівіўся Кірыла Лыкавязаў.

Ад Богшы не схавалася гэтае прытворства. Нехта ўсё ж з ягонай групы паведаміў Кірылу Мацвеевічу пра сённяшні прагляд. Во ўжо недаравальнае зладзейства: з любоўю пазіраць табе ў вочы і даносіць пра кожны твой крок. Хто б гэта мог?.. Чаму я падумаў, што даносчык глядзіць мне ў вочы з любоўю?

Здагадка кальнула ў самае сэрца. Няўжо яна? Лю­ба? Не можа быць!.. Лыкавязаў якраз гаварыў Любе кампліменты, і яна аж млела ад ягоных слоў — баналь­ная гісторыя, якая абаім ім здаецца непаўторна шчырай.

— Гэтага ад цябе не адымеш — навучыўся цаляць у дзесятку, — сказаў Богша.

— Я зусім не збіраўся ехаць, але ўчора, на прыканцы рабочага дня, пазваніў Асташонак. Ён вельмі занепакоены тваёй карцінай. Вось я і тут, — крыху запознена растлумачыў Лыкавязаў свой нечаканы візіт.

Можа, і так. Кірыла Лыкавязаў і сам найчасцей не ведаў, дзе кажа праўду, а дзе хлусіць. Ягоная хлусня была працягам праўды, а праўда працягам прытворства і хлусні.

— Галоўнае, ты тут, — сказаў Богша. — Прычыны толькі дапамагаюць нашым задумам...

— Калі і дзе будзеце праглядаць дублі? — спытаў Лыкавязаў, не пачуўшы тое, чаго не хацелася чуць.

— Паснедаем і паедзем, — адказаў Богша. Ен надзеў світэр і папрасіў жонку: — Паклапаціся, каб сняданне падалі ў нумар...

Яму хацелася колькі хвілін пабыць сам-насам з Лыкавязавым, каб пагаварыць без сведак. Люба пастараецца не дапусціць шчырай гаворкі.

— Я таксама прайдуся, — адразу ўнюхаўшы небяспеку для сябе, сказаў Лыкавязаў.

— Ты — госць, і нікуды я цябе не пушчу, — як бы жартуючы, запярэчыў Богша. — У мяне на тое ёсць важкія прычыны...

— Ну, што ж, здаюся, — сказаў Кірыла.