Святыя грэшнікі

Назаўтра Лазар Богша разам з аператарам і Сільвай Тарабеевай пачаў пакутніцкае ўзыходжанне на галгофу. То было цяжкое ўзыходжанне, але Богша не мог, не меў права адступаць, нават тады, калі Сільва Тарабеева запускала ў яго тапкам, расшытым бісерам, або тады, калі яна траціла прытомнасць. Двухчасцёвы фільм быў зроблены і прыняты без скарачэння, Сільва напісала паўтузіна заяў у маскоўскія інстандыі і два тузіна ў мясцовыя, у якіх прасіла, патрабавала, загадвала знішчыць Лазара Богшу, як крыважэрнага бандыта і бяздарнага рэжысёра.

— Слухай, дарагі, — сказаў яму аднаго разу дырэк­тар,— я цябе вельмі прашу: уцякай. Адсядзіся дзе-небудзь месяцаў дванаццаць, потым я вазьму цябе зноў. А зараз уцякай, бо іначай мне давядзецца аддаваць цябе пад суд. Уцякай, дарагі, выручай, а я цябе ў бядзе не пакіну...

За якія нязробленыя злачынствы можна аддаць ча­лавека пад суд, Лазар Богша ніяк не мог здагадацца, а таму хацеў напачатку плюнуць на дырэктарскае запалохванне, ды неўзабаве зразумеў, што сейсмічная актыўнасць Сільвы Тарабеевай і сапраўды становіцца небяспечнай. Зрэшты, была і яшчэ важная прычына аддаць канцы, кажучы марской тэрміналогіяй, — нясцерпны сум па Каці, якая чамусьці пісала рэдка і скупа.

Студыйны ўпаўнаважаны чыгункі і аэрафлоту прыдбаў яму білет на самалёт, і аднае сонечнай раніцы Ла­зар Богша ўзяў курс на захад, дзе жыла Цюка, дзе існавала кінастудыя, якая, безумоўна, яго не чакала, але ўсё ж была жаданым берагам для чалавека, які двойчы цярпеў няўдачу.

Цуды пачаліся з аэрапорта, у які Богша прыляцеў пад вечар. Яго сустрэла не Цюка, а былы дырэктар няўдалай кароткаметражкі Карней Карнеевіч Кладачка. Лазар Богша, напэўна, і не заўважыў бы Кладачку, бо пільнаваўся толькі жаночых твараў, шукаючы між іх Кацін, але Карней Карнеевіч сам аклікнуў яго, таропка падбег, тройчы пацалаваў і раптам нечага заплакаў. У Богшы ёкнула сэрца: няйначай, нешта здарылася з Цю­кай. Аднак, прыгледзеўшыся лепей, Лазар заўважыў, што Кладачка плакаў слязамі радасці, а не гора.

— Як я рад, як я рад, — сціраючы са шчок слязіны, усхвалявана гаварыў Кладачка, — адным словам, вітаю і віншую. Праўду, яе, галубку, ні на агні не спаліш, ні ў вадзе не ўтопіш...

— Пра што вы, Карней Карнеевіч? — нічога не разумеючы, спытаў Богша.

— Як гэта пра што? — з недаверам перапытаў Кар­ней Карнеевіч. — Во табе і маеш! Ты хіба газет не чытаў, радыё не слухаў? Не чакаў, Лазар Васільевіч! Ці ты і праўда нічога не ведаеш? Зусім такі не ведаеш?..

— Карней Карнеевіч, — запрасіў літасці Богша, — не цямніце вы, будзьце ласкавы...

Кладачка, мусіць, толькі цяпер паверыў, што Бог­ша сапраўды нічога не ведае. Ён падштурхнуў Богшу пад бок, падміргнуў спачатку левым, а потым і правым вокам.

— Ну, тады моцна трымайся за паветра. Я цябе за­раз такой навіной аглушу, — сказаў Кладачка і перайшоў на ўрачысты тон: — Дык вось, значыцца, Лазар Васільевіч, наша... твая кароткаметражка на міжнародным фестывалі атрымала першы прыз, а таму дырэкцыя студыі і выклікала цябе тэлеграмай, каб ты даў згоду зды­маць мастацкі фільм...

Калі б Лазар Богша зрабіў два дзесяткі кароткаметражак, дык і тады ён не паверыў бы ў тое, пра што гаварыў яму Кладачка. А між тым Карней Карнеевіч не хлусіў.

У жыцці цудаў, вядома, не бывае. Цуды здараюцца толькі ў кіно. Ісціну гэтую, праўда, спрабуюць аспрэчваць, аднак яна не перастае заставацца ўпартым фак­там.

Чаму і як Богшава кароткаметражка трапіла на фестываль? Наконт гэтага існавала тры непацверджаныя версіі. Адны казалі, што пераблыталі каробкі з фільмамі, другія, што паслаць Богшаў фільм настояў інстытуцкі настаўнік Лазара, чалавек вялікай прабіўной сілы, трэція, што Богшаў твор быў пасланы, каб разыграць высокае журы. Як бы там ні было, але калі журы фестывалю сярод мноства кароткаметражак прагледзела Богшаву, яно прыйшло спачатку ў здзіўленне, а по­тым і ў неверагоднае захапленне. Захапленне было агульнае, але зусім неаднолькавае: дваццаць адзін член журы падзяліліся на трынаццаць плыняў, кожная з якіх трымалася свайго пункту гледжання і адстойвала яго з нечуванай упартасцю. Аднак усе без выключэння сыходзіліся на адным, што Богшава кароткаметражка, безумоўна, — з’ява. Дыскусія пагражала зацягнуцца на гады, бо толькі адных тэрмінаў, каб даць назву новаму накірунку ў кіно, было прыдумана нешта больш за сотню. Але фестываль падыходзіў ужо к канцу, зрэшты, як і візы на прабыванне ў краіне. Таму, сабраўшыся на заключнае пасяджэнне, журы амаль аднагалосна прысудзіла першую прэмію Богшавай кароткаметражцы...

Карней Карнеевіч Кладачка расказваў пра ўсё з гумарам, чым не зменшыў важнасці падзеі і Богшавых заслуг. Факт, як вядома, — рэч упартая.

***

Чалавечая дабрыня — аднолькавая ва ўсіх яе праявах, подласць — шматабачлівая і бясконца разнастайная.