Тарэадоры з Васюкоўкі

— Ды мы нічога. Вось толькі на рэчку, можа, пакупаемся. Бачыце, як сонца смажыць, — з просьбаю ў голасе адказаў Кукуруза.

— Урокі, урокі трэба вучыць, а не купацца. Двоечнік! — буркнуў дзед і, закрактаўшы, падаўся з двара.

Я з сумненнем глянуў на Кукурузу.

— Нічога, пойдзем, — ціха сказаў ён. — Ведаю я тую «хвілінку». Як сустрэнуцца каля крамы з дзедам Салівонам, то гадзіны тры прагавораць, не меней.

Хоць нічога дзіўнага не было ў тым, што мы паплывём на чоўнах у плаўні (колькі разоў ездзілі і рыбу лавіць, і проста так катацца), а таму ні ў кога не магло ўзнікнуць ніякіх падазрэнняў, але мы прабіраліся да ракі цішком і ўвесь час, крадучыся, азіраліся. І ніводнага добрага чоўна не зачапілі. Хаця ўсе яны былі прыткнутыя каля берага, і нам не забаранялася іх браць — тут быў і наш човен, і ажно тры чаўны дзеда Варавы (даўбанка і дзве пласкадонкі). Мы распрануліся і пераплылі на той бок на пясчаны астравок, дзе за вялікім кустом вырбалозу ляжала тая гнілая, зношаная, як стары чаравік, пласкадонка, з якой мы думалі зрабіць, але так і не зрабілі падводную лодку і на якой тапіўся Ява. Мы яе пасля таго выпадку заканапацілі, прасмалілі, і яна хоць і прапускала ваду, але ўжо не танула. Калі вычэрпваць ваду, то можна было і плысці. Тут жа, пад чоўнам, ляжала доўгае патрэсканае вясло, якое мы пазычылі ў дзеда Варавы. Ён і не заўважыў — у яго яшчэ дзесяць такіх вёслаў валяецца: і кароткія — для даўбанкі, і доўгія — для пласкадонак. У нас жа, ведаеце, як на пласкадонках ездзяць! Стоячы. Стаіш на карме (можна і на носе) і то з аднаго боку, то з другога вяслуеш. Таму вясло доўгае. Так веславаць — умець трэба. Калі не ўмееш, то — брык! — і гадуй ракаў. Ну, мы з самага маленства ўсё ўмеем, нам не страшна.

— Конаўку якую вазьмі, а то цяжка будзе. Глянь, працякае ўсё ж, чарпак стары, — сказаў Кукуруза.

Адштурхнуліся мы вяслом і паплылі. Абагнулі астравок — і вось ужо ў чароце. Вузенькаю стружкаю плывём. Грабе Кукуруза — хоць і я добра вяслую, але ён большы майстар. Грабе ціха, асцярожна. Пільнуецца. Стружка павілястая, увесь час павароткі. Штурхнеш мацней, чым трэба, — раз! — і човен ужо носам у чарот утыркнуўся. Адпіхвайся потым назад, выцягвай нос — марока! Добра грабе Кукуруза — ні разу чарот не клюнуў.

Я ляжу на носе, гляджу ў ваду. Вада празрыстая-празрыстая — усё да самага дна відаць: водарасці, карчы. Відаць нават, як рыба шмыгае. Цікава!

Усё далей і далей зашываемся мы ў плаўні. Нечакана за паваротам адкрыўся шырокі плёс. Гладка — ні маршчынкі. Белыя і жоўтыя лілеі параскіданыя паўсюль — як на малюнку. Пасярэдзіне — дзве качачкі-ныркі плаваюць. Заўважылі нас — і няма. Так хутка нырнулі, нібыта іх і не было. Толькі гладкі плёс. Ажно бульк — метраў за дваццаць — ці гэта яны, ці іншыя...

Зноў мы ў стружку ўплылі.

— Ш-ш-ш! С-с-с! Ш-ш-ш!

Качачкі праляцелі.

Паляўнічы сезон не пачаўся, і яшчэ няпуджаныя птушкі хмарамі лётаюць над намі.

— Вось бы стрэльбу! — кажа Кукуруза.

— Ага, — кажу я.

Плывём.

— Вунь тое месца, дзе я тапіўся, — з горыччу ўспомніў Кукуруза.

— Цьфу! — плюнуў я ў той бок.

Мы зноў выплылі на плёс, даволі вялікі, на якім нават гулялі пеністыя хвалі (бо якраз пачаўся вецер) — як на сапраўдным моры. Гэта быў ужо пяты плёс, які мы праплылі, і астравоў ужо з дзесятак абмінулі. Я кожны раз пытаўся: «Можа, гэты? Ці гэты? Прыгожанькі ж бязлюдны востраў. Тое, што трэба». Але Кукуруза думаў па-свойму, і ўсе тыя астравы ён забракаваў. Па розных прычынах. Той быў вельмі маленькі — няма дзе разгуляцца. У гэтага берагі надта ўжо чаротам зараслі — да вады цяжка даставацца. На тым дрэў няма — дзе ж ламачча на вогнішча браць? І так далей.

І вось перад намі новы востраў. Нібыта суцэльная зялёная купіна: вербалоз паўсюль, а дзе-нідзе нават таполі выраслі. Бераг толькі часткова зарос чаротам — ёсць выхад да вады. З трох бакоў востраў абмываецца чыстым плёсам.

— Здаецца, ён, — сказаў Кукуруза. — Давай прыстанем.

— Давай, — з радасцю згадзіўся я, бо мне ўжо надакучыла бадзяцца.

Мы прысталі.

Востраў быў цудоўны. Нібы спецыяльна створаны для такой справы, якую задумаў Кукуруза. Дрэў многа і сухога ламачча — на дваццаць гадоў хопіць. Каля берага рыбка скача з вады, сама ў юшку просіцца. Пасярод вострава гала — не толькі ў цуркі-палкі, у футбол гуляць можна. Наўскрай галы вялізная старая вярба стаіць, голлем зямлю падмятае. І без страхі ад дажджу схаваешся. Але страха, вядома, патрэбна.

— Жыллё я табе дапамагу зрабіць, — сказаў я, — ты ж знаеш, як я буданы раблю!

Па буданах — гэта ўжо я быў майстар. Такіх буданоў, як я, ніхто з хлопцаў не рабіў. Гэта мяне бацька навучыў. У мяне бацька цясляр. Палавіна хат у нашай вёсцы — яго работа.

На твары Кукурузы было замяшанне.

— Рабінзон звычайна сам усё рабіў. Ён жа адзін трапіў на бязлюдны востраў.

— Дык гэта ж быў Рабінзон Круза, а ты Кукуруза, — запярэчыў я. — Не трэба ж так усё рабіць, як ён.