Тарэадоры з Васюкоўкі

— У мяне свой не горшы. Адчапіся.

Зноў памаўчалі.

— Дзеду!

— Га?

— Дык я пайду? Так?

— От прычапіўся як смала. А ўрокі?

— Дык я ж кніжку вазьму і там буду вучыць. Вось запытаеце тады ў цёткі Ганны.

Я прыціх і думаю: «Ох, і цяжка ў наш час уцякаць на бязлюдны востраў!»

— Дзеду!

— Га?

— Я толькі на пару дзён. З мяне ж уся вёска смяецца пасля ўчарашняга... От вы які!

— А не швэндайся дзе не трэба! Хто цябе ў кукурузу пагнаў?

Зноў памаўчалі.

— Дзеду!

— Га?

Доўга канючыць Кукуруза. Нарэшце дзедава цярпенне канчаецца, і ён кажа:

— От чортава стварэнне! Зусім замучыў. Ну, ідзі ўжо, каб я цябе не бачыў. Толькі на пару дзён, не больш. Але калі цётка Ганна скажа, што ўрокі не вучыў, — атрымаеш... Двоечнік!

Кукуруза не стаў затрымлівацца, хуценька пабег у хату, схапіў «Граматыку» і — да варот. Тады раптам спыніўся, аглянуўся, патупаў на месцы, уздыхнуў:

— Бывайце здаровы, дзеду. Добры вы... Я заўсёды ведаў, што вы добры...

— Ідзі-ідзі! — буркнуў дзед. Хіба ён ведаў, што Кукуруза развітваецца з ім на дваццаць восем гадоў, два месяцы і дзевятнаццаць дзён...

На вуліцы я далучыўся да Кукурузы.

Моўчкі дайшлі мы да рэчкі, моўчкі селі ў човен і моўчкі паплылі.

Толькі Сабакевіч, калі бег за намі, гаўкаў весела і імкнуўся схапіць за лытку то мяне, то Яву. Не разумее ўрачыстага моманту дурное сабачанё.

Не сказаўшы ні слова, павеславалі мы да вострава. Не кажучы ні слова, перанеслі ўсе рэчы на палянку.

І вось у апошні раз стаім на беразе каля чоўна. Насупіўшыся, дзяўбём наскамі чаравікаў зямлю. Стаім і ўздыхаем. Трэба развітвацца, а мы не ведаем, што гавораць у такіх выпадках на развітанне. Бо ж не на адзін дзень развітваешся, не на месяц, нават не на год. Яшчэ ніхто ў свеце не развітваўся так надоўга.

Кукуруза нахіліўся да Сабакевіча, пачухаў яго за вухам, узяў яго за пярэднюю лапу, паціснуў:

— Бывай! Я б цябе тут пакінуў, але сам не ведаю, як у мяне з харчамі будзе... Не бойся... Паўлуша цябе ў крыўду не дасць. Ты ж, Паўлуша...

— А як жа! — не даў я яму дагаварыць.

І замаўчаў, думаючы, якім бы словам супакоіць яго на развітанне.

— А тыя двое ўсё ж не шпіёны, — сказаў я. — Сапраўдныя шпіёны прыдушылі б нас тады ў кукурузе. І ніхто б не ведаў. Яны ж точна цяпер ведаюць, што мы за імі сачылі. Так што яе хвалюйся — ніхто пра нас ні ў адной газеце не напісаў бы, ні па радыё, ні тым больш па тэлевізары...

Але Кукуруза на гэта нічога не адказаў.

І зноў мы стаім і маўчым.

— Ну дык што? Давай едзь ужо! — не вытрымлівае нарэшце Кукуруза.

— А ты што, спяшаешся? — кажу я.

— Ды не, я нічога, але наогул... Табе ж дахаты трэба. Хлопцы, мабыць, зараз у футбол на выгане гуляюць.

— Ат! — махаю рукой. Маўляў, не патрэбны мне ні футбол, ні хлопцы. А сам думаю: «Няўжо Кукуруза ніколі не будзе ў футбол гуляць? Вось бедны хлопец!» І так мне стала яго шкада! Такі ж добры варатар быў! Сапраўдны Леў Яшын мог бы з яго вырасці.

Уздыхнуў я, палез у кішэню і выцягнуў адтуль сцізорык.

— На, — кажу, — табе спатрэбіцца. Ты ж ведаеш, які гэта сцізорык. Як брытва. Такога ні ў кога няма.

Кукуруза ажно пачырванеў ад задавальнення. Ён заўсёды зайздросціў мне з-за гэтага сцізорыка і неаднойчы мяняцца прапаноўваў, ды я не хацеў.

Я яшчэ раз уздыхнуў, палез у другую кішэню і выцягнуў карабок ад запалак. Там ляжаць кручкі для вудачак, якія падараваў мне бацька. Цудоўныя кручкі! Цэлае багацце для рыбалкі. І маленькія — на чырванапёрак, плотак і карасёў, і большанькія — на яршоў, акунёў і ляшчоў, і вялікія — на шчупакоў, лінкоў, і зусім вялікія — трайчастыя — на самоў ды іншае рыбінае звяр'ё.

— Лаві, — кажу, — на здароўе. Рыбай ты цяпер забяспечаны. Але знаеш, калі я да цябе як-небудзь прыеду, то і мне дасі палавіць. Добра? Вельмі прывык я да гэтых кручкоў.

Чаму я так сказаў — не ведаю. Я ж яшчэ ні разу імі не лавіў. Мабыць, усё ж такі вельмі мне іх шкада. Нават больш, чым сцізорыка. Кукуруза адчуў гэта:

— Ды навошта. Не трэба. У мяне ж ёсць.

Але не мог адарваць ад карабка захопленых вачэй. Хіба стане чалавек адмаўляцца ад такога падарунка? Не, не патрэбны мне кручкі. Кукуруза ж застаецца на бязлюдным востраве адзін, як той зуб у роце дзеда Салівона. І ніхто яго болей не ўбачыць. Нават ліст яму не напішаш. А як жа, нельга. У яго ж няма адрасу. Ва ўсіх людзей на свеце ёсць адрасы, а ў яго няма. Гэтая нечаканая думка вельмі мяне расхвалявала.

— Слухай, — кажу, — так нельга. Выходзіць, у цябе цяпер няма адрасу.

— Ну дык што?

— Як — «ну дык што»? Адрасу няма, разумееш! Атрымліваецца, што ты наогул на свеце не жывеш.

— А што я магу зрабіць? — разгубіўся Кукуруза.

— Трэба неадкладна неяк назваць востраў. Будзе назва, тады і адрас будзе.

— Давай. А я што — супраць? Толькі як?

— Хіба я ведаю? Астравы па-рознаму называюцца. Востраў імя Ўрангеля, востраў Мадагаскар, востраў Таймыр. Не, гэта, здаецца, паўвостраў. Ну, як-небудзь так.

— Ну, няхай будзе востраў Мадагаскар. Прыгожая назва. Мне падабаецца.

— Ды ўжо ж ёсць Мадагаскар. Патрэбна назва невядомая.

Кукуруза задумаўся. Доўга варушыў вуснамі, мабыць, перабіраючы ў памяці назвы. Потым сказаў: