Тарэадоры з Васюкоўкі

Знайшоў добрую сухую галіну, выразаў тапарышча, пачаў абстругваць нажом і раптам скабку загнаў у палец. Ды такую балючую — пад самы пазногаць. Смакчу — не высмоктваецца, зубамі цісну — нічога! Эх, іголкай бы, іголка б адразу выцягнула. «А дзуські! — сам сабе злосна. — У вёску па іголку трэба бегчы. Бяжы, чаму ж ты не бяжыш?» Ледзь не заплакаў я — такую патрэбную рэч, як іголка, забыў. Узяў кручок, пачаў калупаць. Але вельмі калупаць баюся. Там жа на канцы зазубіна: калі загоніш, дык не тое што са скабкай, але і з кручком у пальцы будзеш хадзіць. Ох і памучыўся ж! Аж успацеў. А скабку ўсю так і не выняў — маленькі кончык застаўся. І потым доўга балела. Добра, што хоць не нарвала.

Сонца пачало садзіцца, і я зноў захацеў есці. На торбу нават глядзець баяўся, бо ведаў: калі падыду да торбы, то заўтра давядзецца зямлю грызці. Рыба, толькі рыба магла выратаваць мяне ад голаду. Я зноў закінуў вудачку. І на гэты раз мне пашанцавала. Эх, Паўлуша, як я ўзрадаваўся, калі нарэшце выцягнуў першага печкура! Ён быў маленькі, як палец, але ён быў для мяне даражэйшы за таго паўметровага шчупака, якога мы з табой злавілі мінулым летам. Ён трапятаўся на кручку, а маё сэрца трапяталася ў грудзях. Я нават пацалаваў яго. Потым пайшлі акунькі, чырванапёркі, карасікі... Я так захапіўся, што не заўважыў, як перакулілася банка з чарвякамі. А калі заўважыў, яны ўжо распаўзліся па ўсім беразе. Я ажно падскочыў. Ой-ёй! Без чарвякоў і рыбы не будзе. Куды ж вы ўцякаеце, чарвякі? На каго мяне пакідаеце, даражэнькія?

Упаў я на калені, давай поўзаць па беразе ды збіраць. Але большасць ужо пахавалася. Ды і цямнець пачало. Ледзь-ледзь чвэрць банкі назбіраў. Рыбу болей не лавіў, вырашыў чарвякі эканоміць.

Распаліў я вогнішча, пачысціў тую драбязу, што злавіў, пачаў юшку ў старой каструльцы варыць. Вару я і заўважаю, што нешта хутка вада выкіпае — не паспяваю даліваць. І пад днішчам нешта шыпіць. Паглядзеў — а гэта ж мая каструля цячэ-працякае. І як я раней не заўважыў, што там дзюркі?! Ледзь не заплакаў ад гора. Што ж мне цяпер рабіць? У такой жа каструлі толькі гліну мясіць, а не юшку варыць. Гэта ж рэшата, а не каструля. А іншай у мяне няма, і пазычыць няма ў каго. На бязлюдным востраве я. Добра было Рабінзону Круза. Усё патрэбнае яму мора на бераг выкідала пасля караблекрушэння. Усё, нават грошы.

Захацеў сабе дваццаць сякер — на табе дваццаць сякер. Захацеў сарочак шаўковых — на табе сарочкі шаўковыя... А мне хоць бы адну каструльку, што не цячэ. Хоць бы адненькую! Ды дзе там. Хіба дачакаешся тут, у плаўнях, караблекрушэння? Хоць сто гадоў чакай! Вось пацярпеў караблекрушэнне кіеўскі паляўнічы Папуша, утапіў стрэльбу, але што мне з таго. У мяне свая бярданка ёсць. А то яшчэ некалі дзед Салівон у райцэнтр на рынак бульбу вёз і перакуліўся. Ды хіба ён дасць дабру прапасці, да поўначы бараду ў вадзе мачыў, па картопліне з дна збіраў. Потым тыдзень чарапашкі і раску з барады вычэсваў. Не, на караблекрушэнне спадзявацца не варта. Пасёрбаў я з агідай недавараную юшку, што не паспела выцячы, пажаваў напаўсырую рыбу і сяджу.

Ужо зусім сцямнела, ноч сваю чорную апранаху на мяне накінула. Нават зорак на небе не відна — хмарна. Толькі вугалькі ў дагарэлым вогнішчы.

Ты ж ведаеш, я не баязлівы, але... У жываце холадна робіцца, і адтуль у сэрца страх перабіраецца — слізкі і агідны. Трэба нешта рабіць, бо ён зараз сэрца сцісне, і нікуды не дзенешся. Палез у будан, намацаў ліхтарык, засвяціў. Знайшоў сшытак па мове (ты ж ведаеш, я і сшыткі і «Граматыку» на дзедавых вачах узяў — нібыта ў цёткі буду вучыцца). Аловак адшукаў у торбе.

Табе цікава, ці праўда, што я ўрокі вучыць збіраўся? Не! Каб ты ведаў — Рабінзон Круза на востраве дзённік пісаў, запісваў усе падзеі, якія з ім здараліся. Што ж я горшы за яго? Я таксама, як і ён, на востраве. А на востраве без дзённіка нельга.

Ну, усё па парадку я пісаць не ўмею. Я табе не пісьменнік. Вырашыў я кораценька запісваць толькі факты — дрэнныя і добрыя. Правёў па сярэдзіне ліста ў сшытку рыску, раздзяліў яго такім чынам на дзве палавіны — левую і правую. У левай зверху напісаў «Прыгоды» (гэта добра, гэта для мяне, ты ж ведаеш, наогул галоўнае, дзеля гэтага я на востраў высадзіўся, без прыгод маё жыццё — не жыццё, асабліва на востраве). На правай палавіне напісаў зверху «Непрыемнасці» (што ж зробіш, бывае).

Доўга я думаў, доўга грыз аловак і нарэшце напісаў. І вось што ў мяне атрымалася:

Прыгоды

1. Налавіў рыбы і з'еў.

Непрыемнасці

1. Апёкся на сонцы.

2. Загнаў пад пазногаць скабку.

3. Згубіў кручок (адзін з лепшых).

4. З'еў паўторбы харчу.

5. Уцяклі амаль што ўсе чарвякі.

6. Працякае каструля, і я не знаю, у чым юшку варыць (хоць у жмені вары).

Як бачыш, адна прыгода і тая дробная, як пячкурык. А непрыемнасцей ажно шэсць, і ўсе вялізныя, як акулы.

Усё гэта я пісаў, прыціскаючы локцем сшытак да калена і чыркаючы сабе над вухам ліхтарыкам, таму што вогнішча ўжо дагарэла, а зноў яго распальваць мне не хацелася (толькі не думай, не таму, што хмызняк трэба было ў цемры непрыветлівай збіраць).