Тарэадоры з Васюкоўкі

— А ведаеш што — няхай будзе імя Пераэкзаменоўкі. Пераэкзаменоўка мяне сюды прывяла. Такой назвы яшчэ няма — ручаюся.

Я не стаў спрачацца. Так на карце свету (хаця пра гэта яшчэ ніхто не ведаў) з'явілася новая геаграфічная назва — востраў Пераэкзаменоўкі. Хто ведае, можа, калі-небудзь школьнікі будуць нават вучыць пра гэта на ўроку. «Востраў Пераэкзаменоўкі. Вядомы тым, што на ім правёў у самоце амаль трыццаць год вучань пятага класа Рабінзон Кукуруза». І нейкі целяпень атрымае двойку за тое, што не будзе пра гэта ведаць.

— Не дрэйфі, Рабінзон, усё будзе добра, — бадзёра сказаў я. — На такім востраве не тое што дваццаць восем — сто гадоў пражыць можна. Абы рыба клявала.

— Я таксама так думаю.

— Ну, бывай!

— Бывай.

Я кінуў у човен Сабакевіча і сеў сам. Кукуруза раптам уздыхнуў і ціха сказаў:

— Ты прабач мяне, Паўлуша, што я ў мінулым годзе цябе пры ўсіх у лужыну штурхнуў. Прабач.

Я таксама ўздыхнуў і ціха сказаў:

— А ты прабач, што я тады, памятаеш, тваю шапку на вярбу закінуў. І наогул, прабач, калі што не так.

— Бывай! — сказаў Кукуруза.

— Бывай! — сказаў я і нарэшце адпіхнуўся ад берага.

Апошняя сувязь Рабінзона Кукурузы з людзьмі перарвалася. Ён застаўся адзін на бязлюдным востраве.

Цяпер нават калі б ён і захацеў вярнуцца дадому, то не змог бы гэта зрабіць сам, без старонняй дапамогі. Бо ў яго не было чоўна. А без чоўна з нашых плаўняў выбрацца немагчыма — утопішся, як сляпое кацяня.

Я прапанаваў, каб ён пакінуў сабе наш «падводны», але ён катэгарычна адмовіўся.

— Гэта несур'ёзна, — сказаў ён. — Гэта была б нібыта нейкая прагулянка: надакучыла — вярнуўся. Калі б у Рабінзона быў транспарт — чорта з два ён сядзеў бы так доўга на востраве! Не, трэба па-сапраўднаму. Ніякіх чоўнаў, ніякай магчымасці вярнуцца.

Мужным чалавекам быў Рабінзон Кукуруза.

РАЗДЗЕЛ XIV. Першы дзень на бязлюдным востраве. Раздзел, расказаны Рабінзонам Кукурузай свайму сябру і аднакласніку Паўлушу

Дык вось, як адштурхнуўся ты ад берага і адплыў, знік за чаратамі, толькі бурбалкі пасля чоўна на вадзе засталіся, то такая цішыня раптам наступіла — ніколі я такой цішыні не чуў (нават тады, калі мне вушы пасля аднаго стрэлу з бярданкі залажыла). Стаю я і не дыхаю, як скамянеў. Ціха-ціха... І толькі неба, здаецца, звініць, — нібы мяне вялізнай блакітнай міскай накрылі. І пад той міскай адзін, як мышаня пад сітам, і нікуды не дзенешся.

Стаю я і, што рабіць, не ведаю. І спяшацца мне не трэба, і рабіць няма чаго. Хоць стой, хоць цераз галаву куляйся — усё роўна. Ніхто не бачыць, нікому да гэтага справы няма.

Не па сабе мне было. І галоўнае, думка гняла, што самастойна адсюль я не выберуся. Хоць крычы, хоць галавой аб дрэва біся — нічога не дапаможа. Я не ведаю, што і рабіў бы, калі б раптам не адчуў, што есці хачу. Ты памятаеш, я так хваляваўся і спяшаўся, што дома нават добра не паснедаў. Гэта адразу мяне астудзіла. Вырашыў налавіць рыбы. Выбраў мясцінку добрую, разматаў вудачкі, нажывіў, закінуў. Чакаю. Сяджу, на паплаўкі гляджу і чакаю. Чакаю, чакаю, чакаю... Паплаўкі — ані дрыгнуць! Не клюе. Я ўжо і на чарвякоў пляваў, і мяняў іх, і з месца на месца пераходзіў — няма клёву, і ўсё тут. А голад мяне ўсё мацней дапякае. Сяджу я, сліну каўтаю і шапчу: «Клюйце, рыбкі! Клюйце, калі ласка! Я ж есці хачу». А паплаўкі, як цвікі з дошкі, тырчаць сабе з вады, і ўсё. Няма рыбы. Плавае мой сняданак пад вадою, і ніяк яго не дастаць. Нервуюся я, раз-пораз вудачкі выцягваю, але толькі з аднымі чарвякамі. Хоць ты гэтыя чарвякі еш. Цьфу!

Сам разумею, што час не падыходзіць для клёву, ведаю ж добра, што клюе ці на світанні, ці надвячоркам, але ад гэтага лягчэй не робіцца. Не чакаць жа да вечара — жывот падцягне, зусім змарнею. Кончылася тым, што я зачапіўся кручком за корч. Прапаў кручок — адзін з лепшых, які ты мне падараваў. Раззлаваўся я, плюнуў і пайшоў да торбы з харчам — не мог болей вытрымаць. Як дапаў — палавіну торбы ўмалоў. Наеўся, як дурны мыла. Лёг на зямлю, драмаць пачаў і непрыкметна заснуў. Доўга, мабыць, спаў, прачнуўся, адчуваючы, што пячэ. Сонца смажыцца на небе, як яешня на скаварадзе. Мац-мац — шчокі агнём гараць. Апёкся я на сонцы. Пайшоў памыўся — пячэ. Мокрай зямлі наляпіў — пячэ. Успомніў — смятанай або кіслым малаком трэба. Ды дзе ж яе возьмеш — смятану! Вось калі я адчуў, што бязлюдны востраў — гэта бязлюдны востраў, а не наш калгас «Светлая зара», дзе смятаны цэлыя стаўкі. А мне б зараз толькі лыжку альбо хоць бы паўлыжкі. Ох і пячэ! Залез я ў будан. Цёмна, халадок. Паляжаў трошкі, бо хоць і пячэ, а жыць жа трэба. Нельга ж дваццаць восем гадоў у будане праляжаць. Вылез я, узяў сякеру, сцізорык твой і пайшоў выразаць тапарышча.