Тлумачальны слоўнік па інфарматыцы

Сумяшчáльнасць звéрху ўніз (downward compatibility) — уласцівасць сямейства кампутараў забяспечваць выкананне праграм, распрацаваных для больш развітых версій сістэмы альбо кампутара на кампутарах папярэдніх версій.

Сумяшчáльнасць знізу ўверх (forward compatibility) — уласцівасць кампутара забяспечваць выкананне праграм, складзеных для гэтай сям’і, на іншых, якія маюць большыя магчымасці.

Супéрніцтва (contention) — спаборніцтва прыладаў вылічальнай сеткі за права карыстацца лініяй сувязі альбо сеткавых рэсурсаў. Канфлікт, выкліканы тым, што дзве прылады ў адзін і той жа час імкнуцца захапіць шыну альбо звязацца з якой-небудзь прыладай.

Супóльны файл (shareable file) — файл супольнага доступу, ён можа быць выкарыстаны некалькімі задачамі адначасова.

Супадзéнне (hit) — паспяховы вынік аперацыі раўнання.

Супервізар (supervisor) — праграма, якая кіруе аперацыйнай сістэмай і каардынуе размеркаванне рэсурсаў вылічальнай сістэмы.

Суправаджэнне фáйла, вядзéнне файла (file maintenance) — працэс змянення, дабаўлення альбо выдалення інфармацыі файла, змяненні кіроўнай інфармацыі пра файл альбо яго структуры, а таксама капіяванне і архівацыя файла.

Супрагрáма (coroutine) — праграма, якая знаходзіцца ў памяці адначасова з другой і, як правіла, выконваецца паралельна з першай. Падпраграмы, якія маюць магчымасць выклікаць адна адну ў час выканання.

Супраціўлéнне (resistance) — здольнасць матэрыялу перашкаджаць (супраціўляцца) праходжанню электрычнага току.

Супрацэсар (coprocessor) — спецыялізаваны працэсар, які дапаўняе функцыянальныя магчымасці асноўнага працэсара і выконвае толькі азначаныя функцыі і павышае хуткадзейнасць кампутара.

Схéма (schema, scheme, circuit) — графічнае адлюстраванне ўмоўнымі сімваламі структуры якога-небудзь аб’екта; апісанне складу і ўласцівасцяў аб’екта.

Схéма алгарытму (algorithm scheme) — фармальнае і зразумелае для карыстальніка апісанне асноўнай ідэі пабудовы алгарытмаў, адлюстраванне аперацый алгарытму і сувязяў паміж імі.

Схавáны файл (hidden file) — файл, імя якога не адлюстроўваецца ў звычайным спісе файлаў каталогу. Імёны файлаў хаваюцца з мэтай абароны ад змяненняў і выдаленняў.

Сцвярджэнне (assertion) — булевы аператар кантролю ў праграме, правярае выкананне нейкай умовы: яна павінна быць праўдай, калі праграма выконваецца карэктна. Калі значэнне ўмовы — няпраўда, то праграма завяршаецца з адпаведным паведамленнем пра памылку.

Сцірáемая пáмяць (erasable storage) — носьбіт памяці (аператыўная, магнітныя дыскі і стужкі), які дапускае многакратнае яе прымяненне шляхам перазапісу звестак на ўвесь час падачы сілкавання.

Сцірáнне (erasing) — аперацыя знішчэння доступу да аб’екта (файла, яго фрагмента).

Сцірáць (erase) — выконваць незваротнае выдаленне звестак, звычайна з дыска, магнітнай стужкі. Сціранне нейкага абсягу памяці здзяйсняецца шляхам замены існай інфармацыі нулямі альбо іншымі незначнымі сімваламі. Сціранне не абавязкова эквівалентна выдаленню. Выдаленне звычайна сігналізуе аперацыйнай сістэме пра тое, што выдаленыя звесткі не ўяўляюць каштоўнасці, але яны застаюцца даступнымі да той пары, пакуль дыскавая прастора, занятая выдаленым файлам, не спатрэбіцца аперацыйнай сістэме для іншых мэтаў.

Сціскáнне (compressing) — пераўтварэнне запісу звестак у больш кампактную форму з мэтай павелічэння свабоднага месца на носьбіце звестак альбо паскарэння часу перадачы, напрыклад па тэлефонных лініях.

Сціскáнне звéстак (data network) — працэс пераўтварэння звестак на машынным носьбіце з мэтай змяншэння месца, якое займаюць звесткі на носьбіце, аднак без стратаў звестак. Сцісканне звестак выконваюць спецыяльныя праграмы-архіватары, а вяртанне да зыходнага стану — праграмы-разархіватары. Эканоміцца памяць і павышаецца эфектыўнасць перадачы звестак у сетках.

Сціскáнне, ушчыльненне (compression, reduction) — “ушчыльненне” інфармацыі ў мэтах яе больш эфектыўнай перадачы альбо захоўвання на дыскетах і CD-ROM.

Сціснуты файл (compressed file) — файл, змесціва якога ўшчыльнена ў параўнанні з яго зыходным файлам да мінімальна магчымага аб’ёму памяці, каб ён займаў менш месца.

Счаплéнне (chaining) — у вылічальнай тэхніцы: звязванне разам двух альбо больш элементаў, якое робіць іх залежнымі адно ад аднаго ў рабоце.

Счаплéнне звéстак (data chaining) — працэс захоўвання паслядоўных звестак у несумежных абсягах на дыску, стужцы альбо ў памяці з забеспячэннем магчымасці аднаўлення правільнага парадку, напрыклад захаванне частак аднаго файла ў розных месцах дыска.

Счытванне звéстак без разбурэння (non-destructive read) — рэжым функцыянавання запамінальнай прылады памяці, у працэсе якога здзяйсняецца счытванне звестак, якое не выклікае іх сцірання.