Тлумачальны слоўнік па інфарматыцы

Апáратны кантрóль (hardware check) — аўтаматычны кантроль, які ажыццяўляецца апаратнымі сродкамі ў мэтах выяўлення ўнутраных памылак альбо іншых праблемаў, напрыклад, у працэсе перадачы звестак.

Апáратны ключ (hardware key) — апаратны сродак абароны ад несанкцыянаванага доступу да кампутара. Напрыклад, апаратны ключ, далучаны да аднаго з партоў уводу-вываду кампутара, пры запуску праграмы правярае наяўнасць ключа: калі ключа няма, то праграма аварыйна завяршаецца.

Апáратныя срóдкі (hardware) — тэхнічныя сродкі (фізічныя кампаненты) кампутарнай сістемы, якія ўключаюць ўсе магчымыя перыферыйныя прылады.

Апáратура перадáчы звéстак (Data Communications Equipment, DCE) — прылада ў складзе станцыі перадачы звестак, якая забяспечвае пераўтварэнне і кадаванне сігналаў паміж канцавым абсталяваннем звестак і лініяй. АПЗ можа быць аб’яднана з канцавым абсталяваннем звестак, альбо з прамежкавай прыладай, альбо асобна ад іх. АПЗ можа выконваць іншыя функцыі, звычайна выконвальныя сеткавай канцавой прыладай лініі сувязі.

Апóстраф (apostrophe) — знак ‘ (верхняя двукосьсе), выкарыстоўваецца для абазначэння межаў літэрных і бітавых радкоў, тэкставых літэралаў і інш. У мовах Паскаль і Сі апострафамі вылучаюцца словы, якія павінны быць раздрукаваны.

Апарáт счытвання адбіткаў пáльцаў (fingerprint reader) — прыстасаванне для сканэравання адбіткаў пальцаў чалавека для параўнання іх з адлюстраваннямі, якія захоўваюцца ў базе звестак. Прымяняецца для абароны кампутарных файлаў звестак.

Апарáтна залéжны (hardware-dependent) — тэрмін адносіцца да праграм, моў праграмавання альбо кампанентаў кампутара і прыладаў, якія “прывязаны” да канкрэтнай кампутарнай сістэмы альбо яе канфігурацыі. Як правіла апаратна залежныя (яны ж машына-залежныя) праграмы пішуцца на мове Ассемблера.

Апарáтнае забеспячэнне, апáратныя срóдкі (hardware). Фізічныя кампаненты кампутара: працэсар, вонкавая памяць, дысплей, прынтар, клавіятура і інш. Тэхнічныя сродкі для апрацоўкі звестак, у адрозненні ад праграм і працэдур, правілаў і адпаведнай дакумантацыі.

Апарáтны супын (hardware interrupt) — супын (“преривание”), які паступае да працэсара ад перыферыйнага абсталявання (клавіятура, дыскавод, парты увода-вываду) альбо “знутры” — мікрапрацэсарам, у адрозненне ад супыну, што здзяйсняецца праграмай. Вонкавыя апаратныя супыны дазваляюць адпаведнай вонкавай прыладзе дабіцца ад мікрапрацэсара кампутара ўвагі. Унутраныя апаратныя супыны генеруюцца мікрапрацэсарам для кантролю акрэсленых падзей, напрыклад аб спробе праграмы падзяліць значэнне на нуль, што недапушчальна. Для адрознівання мікрапрацэсарам тэрміновых і нетэрміновых запытаў апаратным супынам вызначаюцца прыярытэты розных узроўняў.

Аперáнд аперáцыі (operand) — велічыня ў выразе, над якой выконваецца аперацыя; аргумент аперацыі; аб’ект матэматычнай аперацыі альбо кампутарнай каманды. Аперанд ёсць частка машыннай каманды, што вызначае аб’ект матэматычнай аперацыі альбо кампутарнай каманды, над якім выконваецца аперацыя.

Аперáтар (statement) — 1. Закончаны сэнсавы выраз на мове праграмавання; адзіночная каманда праграмы з яе параметрамі альбо звесткамі, неабходнымі для яе выканання; самы малы выканаўчы элемент у мове праграмавання. 2. Асоба, якая выконвае азначаныя функцыі па прымяненні альбо эксплуатацыі кампутараў.

Аперáтар вываду (output statement) — каманда праграмы, якая вызначае перадачу звестак з асноўнай памяці ў вонкавую альбо на прыладу вываду ці адлюстравання.

Аперáтар увóду (input statement) — каманда ва ўсіх мовах высокага ўзроўню, якая вызначае перадачу звестак з вонкавай памяці ў асноўную, што робіць іх даступнымі для праграмы.

Аперáцыя (operation, operator) — 1. Дзеянне над лікамі альбо знакамі для атрымання выніку. 2. Якая-небудзь закончаная паслядоўнасць дзеянняў машыны альбо чалавека.

Аперáцыя лагічнага параўнáння АЛЬБО (исключающее ИЛИ, exclusive OR, XOR) — аперацыя лагічнага параўнання, якая выконваецца над двума бітамі і вынікам якой з’ўляецца 1 толькі ў тым выпадку, калі параўноўвальныя біты рóзныя. Параўноўваюцца біты ў аднолькавых разрадах.

Аператыўная пáмяць (random access memory, RAM) — энэргазалежная памяць з адвольнай выбаркай (доступ да любой ячэйкі), прызначаная для запісу, захоўвання і выдачы інфармацыі, якая непасрэдна ўдзельнічае ў аперацыях, што выконваюцца працэсарам.

Аперацыйная сістэма (operating system) — комплекс праграм у машынных кодах для кіравання ўсімі галоўнымі дзеяннямі працэсу апрацоўкі інфармацыі і работай апаратных сродкаў кампутара.