Тлумачальны слоўнік па інфарматыцы

Архітэктýра сéткі (network architecture) — арганізацыя кожнага вузла і злучэнні паміж вузламі сеткі. Цалкам арганізаваная архітэктура прадугледжвае сувязь усіх элементаў сеткі з усімі іншымі элементамі, што прыводзіць да надзвычай вялікага набору сувязяў. Часткова звязаная архітэктура ўтрымлівае сувязі толькі паміж асобнымі вузламі. У дрэвападобнай архітэктуры адзін вузел далучаецца да двух іншых, а тыя — да двух наступных. У зоркападобнай архітэктуры ўсе элементы звязваюцца з адным цэнтральным вузлом. Пры кальцавой архітэктуры элементы звязваюцца ў ланцуг, замкнуты ў выглядзе колца.

Архітэктýра фон Ноймана (von Neumann architecture) — арганізацыя кампутара, пры якой вылічальная машына складаецца з двух асноўных частак — лінейна-адрасаванай памяці, словы якой захоўваюць каманды і элементы звестак, і працэсара, які выконвае гэтыя каманды. Архітэктура фон Ноймана сінанімічна канцэпцыі захоўвальнай праграмы, якая можа пастаянна захоўвацца ў кампутары і можа кіравацца альбо самамадыфікавацца пры дапамозе машынных камандаў. Архітэктура фон Ноймана характарызуецца: “адна каманда у адзінку часу”.

Архітэктýрная рáда Інтэрнэта (Internet Architecture Board — IAB) — кансультацыйная група, якая займаецца наглядам за групай падтрымкі Інтэрнэту па сеткавых стандартах (IETF), працэсам падрыхтоўкі стандартаў, таксама публікацыяй дакументаў, якія апісваюць пратаколы Інтэрнэту.

Архіў (archive) — 1. Звесткі, якія захоўваюцца на дыску ў сціснутай форме. 2. Сукупнасць звестак альбо праграм, якія захоўваюцца на вонкавым носьбіце і патрэбнасць у якіх часткова, поўнасцю альбо часова адпала, але пры неабходнасці могуць быць выкарыстаны. Для надзейнасці лічыцца за лепшае ствараць некалькі копій на розных дысках альбо магнітных стужках.

Архіўны файл (archived file) — файл, які запісаны на дыск з мэтай доўгатэрмінавага захоўвання, а таксама файлы, звесткі на якіх сціснуты для эканоміі дыскавай прасторы. Яны перанесены на больш нізкі ўзровень іерархічнай сістэмы памяці.

Арцэфакт (artifact) — невялікае скажэнне пры вывадзе відэаадлюстравання.

Арыфмéтыка (arithmetic) — раздзел матэматыкі, у якім вызначаны толькі аперацыі складання, адымання, множання і дзялення рэчаісных (сапраўдных) лікаў.

Арыфмéтычна-лагічная прылáда (ALU, Arithmetic and Logic Unit) — складовая частка мікрапрацэсара альбо цэнтральнага працэсара, якая выконвае арыфметычныя, лагічныя і іншыя аперацыі над звесткамі, пададзенымі ў двайковай форме.

Арыфмéтычная аперáцыя (arithmetic operation) — любая стандартная вылічальная аперацыя з арыфметыкі: складанне, адыманне, множанне альбо дзяленне. Гэтыя аперацыі могуць выконвацца таксама над адмоўнымі лікамі і абсалютнымі значэннямі. Двухмесцавая аперацыя (+, -, *, / ), якая выконваецца па правілах арыфметыкі, а таксама аднамесцавая аперацыя (+ і - ).

Арыфмéтычная камáнда (arithmetical instruction) — каманда, па якой кампутар выконвае адну з арыфметычных аперацый. Арыфметычныя аперацыі трэба адрозніваць ад дзеянняў матэматычнай логікі.

Арыфмéтычная прылáда (arithmetic unit). Інтэгральная схема, якая выконвае аперацыі складання, адымання, дзялення і множання без спецыяльнага праграмнага забеспячэння. Можна падаць у выглядзе эквівалента вельмі мініяцюрнага калькулятара, убудаванага ў мікракампутар.

Арыфмéтычны выраз (arithmetic expression) — выраз складзены з аперандаў арыфметычнага тыпу, знакаў арыфметычных аперацый і круглых дужак. Парадак вылічэння выразу вызначаецца дужкамі і старшынством аперацый. У склад арыфметычнага выразу могуць ўваходзіць лікі, імёны звестак (напрыклад КОЛ * КОШТ) і канстанты.

Арыфмéтычны зрух (arithmetical shift) — перамяшчэнне змесціва кожнага разраду ў рэгістры направа альбо налева. У двайковых ліках зрух налева азначае, што лік у рэгістры павялічыўся на два, а зрух направа дзеліць увесь лік на два. Біт у канцы рэгістра траціцца з той стараны, куды адбываецца зрух.

Арыфмéтычныя аперáтары (arithmetic operators) — знакі арыфметычных аперацый (сімвалы) +, -, *, /, і словы такія як DIV і MOD, якія выконваюць арыфметычныя аперацыі над лікамі. Арыфметычны аператар звычайна выкарыстоўвае адзін альбо два лікавыя аргументы.

Асацыявáць, супастаўляць (associate) — інфармаваць аперацыйную сістэму пра тое, што адзін аб’ект звязваецца (супастаўляецца) з другім аб’ектам, напрыклад, файлы з пашырэннем *.doc асацыяваны з праграмай WINWORD.EXE. Гэтае пашырэнне імя файла “належыць” канкрэтнаму дадатку. Калі карыстальнік актывізуе файл звестак, пашырэнне імя якога асацыявана з нейкім дадаткам, то аперацыйная сістэма аўтаматычна запусціць гэты дадатак і заладуе ў яго гэты файл.

Асацыяцыйнае захоўванне (associative storage) — захоўванне файлаў альбо звестак такім чынам, што яны могуць быць лёгка знойдзены па ўказальніках альбо нумарах указальнікаў (адрасе).