Un descense in li Maelstrom

«Li insul plu distant,» reprendet li old mann, «che li Norvegianes es nominat Vurrgh. Ti in medí-via es Moskoe. Ti quel es un milie ad nord es Ambaaren. Ta es Islesen, Hotholm, Keildhelm, Suarven e Buckholm. Plu lontan, inter Moskoe e Vurrgh, es Otterholm, Flimen, Sandflesen e Stockholm. Tel es li ver nómines de ti ci locs — ma proquó on ha judicat necessi nominar les omnes, to ne posse comprender ni vu ni yo. Esque vu audi quelccos? Vide-vu un change in li aqua?»

Noi esset nu circa deci minutes sur li sómmit de Helseggen, ad u noi hat ascendet departente del interior de Lofoden, talmen que noi ne posset appercepter li mare ante quam it ha apparit nos bruscmen del sómmit. Durantque li old mann parlat, yo havet li perception de un bruida tre fort e gradualmen crescent quam li muida de un immens trupp de buffles in un prerie de America: e in li sam moment yo remarcat sub nos changear se rapidmen li caractere del mar, quel li marineros nomina clapotant, in un flue quel precipitat se ad ost. Ancor durantque yo regardat, li current ha prendet un rapiditá monstruos. Chascun momente crescentat su rapiditá — su cap-tornant impetuositá. In quin minutes li tot mare, til li Vurrgh, esset flagellat per un índomitabil furie; ma li maximal fracass esset inter Moskoe e li coste. Ta li vast lette de aqua, sulcat e cicatrisat per mill currentes opposit, eclatat subitmen in un frenetic convulsion — halotant, bolliant, sifflant, — girant in gigantic e ínnumerabil virles, tornante e precipitante se vers ost con un rapiditá quel li aqua posse attiñer exceptional solmen in precipitant cadidas.

In quelc minutes evenit sur li scene un altri radical alteration. Li general superficie devenit un poc plu glatt e li virles fe perdir se un pos un, durantque prodigos bandes de scum fe apparir ta u on ne ha videt teles til nu. Ti ci bandes in fine, extendet in grand distanties e combinante se reciprocmen, adoptet un movement giratori del aquietat virles e semblat formar li gérmin de un altri tal plu vast. Subitmen, tre subitmen, ti ci prendet un distiñt e definit existentie in un circul de plu quam un milie in diametre. Li bord del turbul esset marcat per un larg cintur de luminos scume; mu ni un particul de it ne glissat In li fauc de ti terribil funel, li interiore de quel, tam lontan quam li ocules posset penetrar, esset un polit, brilliant vall liquid de carbon-colore, inclinat al horizont ye circa 45 gradus, circulant in vertiginos hasta sub influentie de un movement turbulant e emissent in li aer un voce horrificant, medi un cria, medi un rugiement, un tal quel mem li potent cataract de Niagara nequande hat elevat vers li ciel in su convulsiones.

Li monte tremet in su base self, e li rocc chancelat. Yo jettat me sur li plat ventre e accrocat me al scars gazon in un excess de nervos agitation.

«To ci,» yo dit finli al old mann, «ne posse esser altri cose quam li grand turbul de Maelstrom.»

«On nomina it quelcveces talmen,» dit il. Noi, Norvegianos, nomina it li Moskoe-strom, secun li insul Moskoe in su medie.»

Li descritiones ordinari de ti turbul nequant hat preparat me a to quo yo videt. Ti de Jonas Ramus, quel forsan es li max detal’at de omnis, ne posse dar plu quam un debil idée ni pri li magnificentie ni pri li horrore del scene — ni pri li feroci e trublant sensation del novitá quel confuse li spectator. Yo ne save de quel punctu de vide li mencionat scritor ha observat it, ni in quel témpor; ma it ne posset esser ni del sómmit de Helseggen, ni durant li storm. Tutvez existe quelc passagies de su descrition, queles posse esser citat pro lor detal’es, benque lor effecte es tro debil por dar un plen impression del spectacul.