Vortaro de Esperanto 1910

Libera de voluptaj deziroj, nemakulita de seksaj pekoj.

Ĉasteco.

Eco de tiu, kiu estas ĉasta.

Malĉasta.

Perdinta la ĉastecon.

Malĉastigi.

Kaŭzi ies malĉastecon. Komparu;

Virga.

Ĉe.

Prepozicio, per kiu estas esprimata: -

1.

Loko tre proksima de io, tuŝanta ion; ankaŭ en la senco — en loĝejo, domo de:

Mi renkontis lin ĉe la pordo. La manĝantoj sidas ĉe tablo. Vi trovos lin ĉe mi je la sesa horo.

-

2.

Momento, tre proksima de io:

ĉe la tagiĝo.

Komparu:

Apud, en.

Ĉefo.

Persono, kiu komandas, adminis- tras, direktas:

ĉefo de gvardio, ĉefo de oficejo, ĉefo de kompanio.

Ĉefa.

La plej grava, de unua rango; supera:

ĉefa afero, ĉefa komando.

Ĉefanĝelo, ĉefduko, ĉef- episkopo, ĉefministro, ĉefredaktoro, ĉef- urbo.

Ĉeko.

Mandato, per kiu oni povas repreni por si mem aŭ por alia persono la monon, lasitan sur sia kuranta konto en banko. Komparu:

Asigno.

Ĉelo.

Malgranda spaco, fermita de ĉiuj flankoj: ĉelo de monaĥo, ĉelo de abelejo, ĉelo de organismo.

Ĉemizo.

Vesto, plej ofte tola, portata sur la supra parto de nuda korpo.

Ĉeno.

Ligilo, konsistanta el metalaj ringoj, kunigjtaj unu kun alia: ĉeno de l' malliberulo.

Ĉenero.

Ringo de ĉeno.

Ĉerizo

(Bot.). Frukto.

Ĉerizujo.

Arbo el la familio de l' amigdalacoj

(Prunus cerasus).

Ĉerko.

Kesto ligna, metala, en kiun oni metas kadavron, por ĝin enterigi.

Ĉerpi.

-

1.

Elpreni fluidaĵon per vazo, mano: ĉerpi akvon el puto. -

2.

Preni de alia: ĉerpi el la monujo de l' patro, ĉerpi materi- alon el ies verko.

Elĉerpi.

Malplenigi per la ĉerpado ĝis la fundo: elĉerpi akvon el la puto. La tuta eldono de la verko jam estas elĉerpita.

Ĉesi.

Ne esti plu; ne okazi plu:

La pluvo ĉesis. Ĉesu labori.

Ĉesigi.

Ne fari plu:

ĉesigi laboron.

Senĉesa.

Kiu ne ĉesas:

senĉesa diskutado.

Senĉese.

Ne ĉesante:

senĉese babili.

Ĉevalo

(Zool.). Unuhufa bruto, servanta la homojn kiel rajd- kaj jungbesto (Equus caballus).

Ĉevrono.

Trabo, al kiu estas fiksitaj la tabuloj de tegmento.

Ĉi.

Partikulo, almetata al montraj pro- nomoj kaj adverboj por esprimi pli prok- siman personon aŭ objekton:

tiu ĉi, ĉi tie.

Ĉia.

De ĉiu eco, de ĉiu kvalito.

Ĉial.

Pro ĉiu kaŭzo (malofte uzata).

Ĉiam.

En ĉiu tempo.

Ĉie.

En ĉiu loko.

Ĉiel.

Ĉiamaniere (malofte uzata).

Ĉielo.

-

1.

Sin etendanta super ni blua arkaĵo, apogita sur la ekstremoj de la horizonto. -

2.

La loĝloko de Dio, de l' anĝeloj kaj sanktuloj.

Ĉielarko.

Sepkolora arko sur la ĉielo dum la pluvo (refrakto de la sunaj radioj en la gutoj de la pluvo).

Ĉieliro.

Mirakla leviĝo de Jezuo al la ĉielo.

Ĉies.

De ĉiu, apartenanta al ĉiu.

Ĉifi.

Kunpremi kaj fari senordajn faldojn: ĉifi veston, ĉifi paperon.

Ĉifono

Forŝirita peco de drapo, tolo, vesto, k. t. p.

Ĉifonisto.

Kolektanto de ĉifonoj.

Ĉifonvesto.

Malnova disŝirita vesto:

ĉifonvesto de atmozulo.

Ĉikani.

Intence fari al iu malhelpojn, fari malagrablaĵojn al iu por montri sian superecon.

Ĉikano.

Ago de tiu, kiu ĉikanas.

Ĉikanema.

Havanta inklinon al ĉikanoj.

Ĉio.

Ĝeneraliga pronomo memstara (uzata nur sen substantivo), montranta objekton, prenitan laŭvole el pli granda nombro:

Kritikulo estas homo kiu ĉiam kaj ĉie kritikas ĉion.

Ĉiopova.

Kiu povas ĉion:

Dio ĉiopova.

Ĉiom.

Ĉia nombro, ĉia kvanto; ĉian nombron, kvanton (malofte uzata).

Ĉirkaŭ.

-

1.

Prepozicio kaj prefikso kun la signifo: en la spaco, kiu estas apud io, de ĉiuj ĝiaj flankoj: Densa popolamaso staris ĉirkaŭ la oratoro. La tero rondiras ĉirkaŭ la suno. Ĉirkaŭiri arbaron. -

2.

Partikulo, espri- manta neprecize tempon, kvanton: La koncerto daŭris ĉirkaŭ

3

horojn kaj finiĝis ĉirkaŭ la noktomezo. La vesto kostos ĉirkaŭ

100

frankojn.

Ĉirkaŭi.

-

1.

Esti ĉirkaŭ io: ĝardeno ĉirkaŭas la domon. -

2.

Meti ĉirkaŭ io: Ĉirkaŭu la melonon per prunoj.

Ĉirkaŭaĵo.

Loko, kiu estas ĉirkaŭ

io:

la ĉirkaŭaĵo de urbo.

Ĉirkaŭkolo.

Leda, meta- la strio, ĉeno, portata ĉirkaŭ ta kolo; ornamaĵo portata ĉirkaŭ la kolo.

Ĉirkaŭ- mano.

Ornamaĵo, portata ĉirkaŭ la mano; braceleto.

Ĉirkaŭpreni.

Meti la manojn ĉirkaŭ io:

ĉirkaŭpreni arbon, ĉirkaŭpreni amikon.

Ĉiu.

Ĝeneraliga pronomo, montranta apartan personon aŭ objekton, prenitan laŭvole el pli granda nombro:

Ĉiu homo devas morti.

Ĉizi.

Fari ornamaĵojn, figurojn sur metaloj per instrumento kun mallarĝa akra rando.

D

Da.