Vortaro de Esperanto 1910

Prepozicio esprimanta kvanton, nombron, mezuron: multe da homoj, cento da soldatoj, tri metroj da drapo.

Daktilo. - 1.

(Bot.). Frukto de palmo- simila arbo

(Phamix dactylifera).

- 2.

Vers- mezuro, konsistanta el unu longa aŭ akcen- tita silabo kaj du mallongaj aŭ neakcentitaj.

Damoj.

Ludo por du personoj, ludata sur speciala tabulo; ĉiu ludanto havas dek kvin soldatojn.

Damtabulo.

Tabulo, dividita en 64 egalajn kvadratojn, alterne nigrajn kaj blankajn, sur kiu oni ludas damojn.

Damasko.

Silka multekosta ŝtofo, fabrik- ata en Damasko.

Danci.

Ritme movi sian korpon ĉe sonoj de instrumento aŭ kanto.

Danco.

-

1.

Movo de tiu, kiu dancas. -

2.

Maniero danci:

kvadrilo, polko.

Dancisto.

Persono, kies metio estas danci:

baleta dancisto.

Dancado.

Dancarto.

Dando.

Homo tre eleganta kaj laŭmoda.

Dandi.

Konduti kiel dando.

Danĝero.

Proksima ebleco de malbono, de malfeliĉo: esti en danĝero. Danĝero minacas iun, pendas super iu. Forigi, eviti danĝeron.

Danĝera.

Prezentanta, enhav- anta danĝeron: danĝera vojo, danĝera situacio, danĝera malsano, danĝera homo.

Danĝere.

En danĝera maniero: danĝere malsana, danĝere nesingarda.

Sendan- ĝera.

-

1.

Kiu ne prezentas danĝeron: sen- danĝera vojo.

- 2.

Kiu ne estas en danĝero: En haveno la ŝipo estas sendanĝera. Komparu:

Risko.

Ĉizilo.

Fera instrumento kun mallarĝa akra rando por ĉizi.

Ĉizisto.

Persono, kies metio estas ĉizi. Komparu:

Skulpti.

-Ĉj.

Sufikso, por formi karesajn virajn nomojn; oni aligas ĝin al 2 - 5 unuaj literoj de la nomo:

patro, paĉjo - Johano, Joĉjo.

Ĉokolado.

Substanco, konsistanta el kakao kaj sukero.

Ĉu.

Konjunkcio, uzata antaŭ demandaj frazoj, en kiuj estas neniu alia demanda vorto:

Ĉu vi venos? Kiam vi venos?

Danki. - 1.

Esprimi sian moralan devon reciproki la ricevitan bonon:

danki la bonfaranton. Danki iun aŭ al iu; danki pro io aŭ por io.

-

2.

Reciproki la ricevitan bonon:

Danki per perfido.

Danko.

Vortoj, ago de tiu, kiu dankas.

Dankemo.

Emo reciproki ricevitan bonon per bono.

Dankema.

Karakterizata de dankemo.

Dank' al.

Per io, per la agado de io:

dank' al la helpo de l' amikoj.

Dato.

Precize difinita tompo (jaro, monato kaj tago), en kiu okazis aŭ okazos iu fakto:

dato de naskiĝo.

Dati.

Meti, sur- skribi daton:

dati leteron.

Datreveno.

Jubileo.

Dativo.

Kazo, kiu estas formata per la aldono de la prepozicio al: Doni al knabo, aparteni al patro, simila al simio.

Daturo

(Bot.). Speco de venenai arboj kaj arbetoj el la familio de l' solanacoj

(Datura stramonium).

Daŭri.

Ekzisti pli longe ol unu momenton; ne ĉesi: La sieĝo daŭris tri jarojn. La pluvo daŭras.

Daŭro.

Tempo, dum kiu io daŭras: fini la laboron en la daŭro de unu horo.

Daŭrigi.

Senhalte fari, ne ĉesigi, ne interrompi: daŭrigi laboron.

Daŭrigo.

Daŭrigata laboro, verko: La daŭrigo de nia artikolo aperos en la sekvonta numero.

De. - 1.

Prepozicio, per kiu estas esprim- ata: a) Posedo: domo de l' reĝo. b) Kom- enca punkto en la tempo aŭ spaco (en rekta kaj figura senco): de la mateno ĝis la vespero, de Parizo ĝis Barcelono, salti de arbo. De kiu vi ricevis la libron? c) Kaŭzo, aŭtoro de ago: morti de ĉagreno. La urbo estas sieĝata de la malamikoj. d) Kvalito: homo de granda talento. -

2.

Prefikso, esprimanta komencan punkton en la spaco, malproksimigon: demeti, desalti.

Debati.

lnterŝanĝi opiniojn en scienca kunveno, en parlamento.

Debato.

Interŝanĝo de opinioj en scienca kunveno, en parlamento. Komparu;

Diskuti, disputi.

Debeto.

-

1.

Ŝuldo, ŝuldoj. -

2.

Mal- dekstra flanko de komercaj libroj, sur kiu oni enskribas la ŝuldojn al la posedanto.

Debeti.

Enskribi en la debeton:

debeti ies konton, debeti iun.

Debito.

Facila vendado:

La komercaĵo havas grandan debiton

= estas volonte aĉetata.

Deci.

Esti konforma, koncerne la manierojn kaj konduton, al la reguloj de la moraleco kaj bonmoreco:

Vi aperas duone senvestigita; ĉu tio decas?

Deca.

Kiu decas.

Dece.

En deca maniero.

Decembro.

La dekdua, lasta monato de l' jaro.

Decidi.

Post pripenso konkludi, kion oni devas fari: Oni decidis aranĝi en la jaro 1909 du esperantistajn kongresojn. La juĝantaro decidis provizore liberigi la akuziton.

Decidema.

Kiu facile decidas kiu katrgorie decidas: homo ne decidema = ŝanceliĝema.

Decilitro.

Dekono de litro.

Decimala.

Kiu havas kiel bazon la nombron dek:

decimala sistemo, decimala partumo.

Decimetro.

Dekono de metro.

Deĉifri.