Заговоренный меч (на каз.яз.)

Онсыз да жрегіне тнып жрген бл сздер ханды зіні тиыына батыра берген. білайырды ккірегін Рабиу-Слтан-Бегімге деген шпенділік уы жайлаан. Кзіне шп салан, арын, намысын орлаан жігітпен арасындаы ау сзді былай ойанда, бкіл елге йгілі ш жйрігіне мінгізіп, оны ажалдан тарып жіберген ерке бйбішесінен енді хан Аса Темір тымына да салардай ш алуды ойлаан. ш алуа келгенде білайыр, айын атасыны кеше бкіл лемді тітіреткен аруаынан да, оны рпатары билеп отыран елдерді аарынан да орыпаан. Рабиу-Слтан-Бегім Аса Темір немересі болса, мен лы Шыысханны улетімін деген. Бл ашуды стіне Рабиу-Слтан-Бегімні таы бір ылмысты ылыы жамалан-ды. Таы сол Баты-ожа узірді айтуы бойынша, батыр Саянны жанына кзетке Арын жігіттерін ойдыран ханны сйікті кіші бйбішесі Рабиу-Слтан-Бегімні зі болып шыты. «Кзет бастыын да сатып алан секілді. Жне жоары мртебелі ханымны Арын билерімен де байланысы бар трізді» деген сол баяы Баты-ожа узір. Арын билерімен байланысы бар деген сз — ата жауы, ба кндестері здерін Арын слтандары санап жрген Жнібек, Керейлермен тілегі бір деген сз. «Бдан арты ханымда андай кн болуы керек? Мндай кн опасыз йелі тгіл, пейіштегі ор ызын да дара асуа жеткілікті емес пе! Біра дара асу аз жаза! Оан бкіл тркінін, ататы Аса Темірді рпаын бар лем алдында арабет ететін жаза олдану мы да бір сауап!» Хан абаын арс жауып алтын мен кміске бленген ке сарайын таы кезе бастады.

Біра лы алым лыбекті ызы Рабиу-Слтан-Бегім білайыр мен оны узірі ойлаан ылмыстардан млдем ада еді. Мндай кна асиетті ата-анасынан алан лгі-ілім, трбиесі де, зіні млдір блатай кірсіз таза жан сезімі де оны еш уаытта да жуытпас болар. Батыр Саянды Сйіншікке аталы етуге тырысаны да, басына ажал ылышы тнген стте жігітті тылып кетуіне жрдем бергені де рас. Біра бларды брі де баса мдделерден туан-ды.

Хан кенет тотай алды. «Рабиу-Слтан-Бегім слуды аны дл осылай тгілсе, бдан сауапты жаза бар ма? Атасы Аса Темірді ділетті заы енді зіні немере ызыны басын алсын. Кек сйтсе ана айтады!» білайыр бгінге алашы рет езу тартты.

аза жеріне келген шапыншыларды Шыысхан мен Батудан кейінгі «ылмыстылара деген за-ережесі» анйлы атты боланы Аса Темірдікі еді.

Соларды ішінде сіресе «Ана алдында ылмысты балаа, бала алдында кнлі анаа» деген жаза тртібі ерекше сойан болатын.

Бала алдындаы кнлі ананы жазасын баласы айтуы керек. Іштен жарып шыан, а стін емізген, бауыр етіндей ттті баласы айтан жазадан ауыр, одан арты жанына батар кім бар ма? сіресе, егер ана бала алдында жазысыз боп, тек оны анішер жаулары йымдастырса бдан асан иянат табылар ма?

Аяулы анаа, тіпті кнсі болан кнде де, сол баланы мірге келген, «лыным» деп тн йысын трт бліп аялай сйген сорлы анаа, дл мндай смды жазаны Аса Темір алай шыаран? Креген[29] деген ататы оан неге берген?

білайыр дл бл стте атал мір-Темірді шыаран жазасыны иянатты жаын ойлаан жо, ол тек кегіні айтуын ана кздеді. «Анасыны кнсіне кзі жеткен баласы Сйіншік зі айтады Рабиу-Слтан-Бегімге лім жазасын. зі болып бірінші тас атады… Содан кейін діншіл, анішер мрит, мзйімдер арабет ханымды «ланет» тасымен шкелеп лтіреді. Сонда ана Рабиу-Слтан-Бегімнен ату боп байланан кегім айтады. Жо, жалыз ана Рабиу слудан емес, сондай ыз трбиелеген бкіл Аса Темір улеті ара жз болады. Аса Темір улеті! Сол улетке жиендік жаынан мені сйікті лым Сйіншікті зі де жатпай ма?

Жатса мейлі! Шайбани тымы таза болу шін, бл арада таспейілдік жн. Бастан ла садаа! И Рабиу-Слтан-Бегім осылай луге тиісті! Блай лу тек мір-Темірді заына ана емес Мхаммед пайамбарды да шариатына длме-дл… Туан анасын Сйіншік слтан осылай жазаласа, осылай лтірсе, тбі Сйіншік слтан Кк Ордаа ие бола алса, мгі-баи наашы жртыны ыпалынан кетеді. Алдаы уаытта олардан млдем алыстайды. Шайбани улетіні збек ордасындаы мірі осылай таза саталуы керек. Ал туан анасына мндай жаза айтуа Сйіншік кнбесе? Онда Кшкінші слтан бар емес пе? Жо, Сйіншікті кімімен луі керек! Сйіншік жалыз мені ана емес, Рабиу-Слтан-Бегімні де е жасы крер кенжесі! Жасы крер адамны сілтеген таяы жау таяынан анарлым ауыр тиеді».

білайыр кміс оырауды аты. Батыр Саяннан айрылып аланы шін хан кімін ктіп Оспан-ожа дйекші зынданында жатан. йге Баты-ожа узірді зі кірді.

Хан есік алдында мір ктіп тран узірді жоары жатаы кілемні стіне апарып отырызды. білайыр енді бкіл Дшті ыпшаты міршісі емес, тнде й тонауа шыан рыдай сыбырлай сйледі. Баты-ожа узір хан сзін кейде естіп, кейде естімесе де, оны жа ерніні имылдауынан, кзінде кенет жар ете алан раымсыз оттан білайыр ойыны брін тсінгені крініп тр. «Дрыс, хан ием, дрыс!» деп кеудесінде тулай жнелген уаныш толынын баса алмай, кенет дауыстап жібере жаздайды да, дер кезінде зін-зі зер стап алады. Жан-жаынан діншіл, есуас топты таспен шкелеп жатан Рабиу слуды ан-ан болан суретін бір мезет ол кз алдына елестетеді де, ішінен «Сол керек саан Темірлан аншыы. Мені узір еткізбеймін деп бекер жанталаспаан екенсі, енді айыбыны есесін зім айтарамын» дейді.

— Анасыны кнкар екеніне баласыны кзін жеткізу керек. Сйткен кнде ана лім жазасын Сйіншік слтана айтызан лауазым, — деп білайыр хан сыбырлауын тотатты.