Заговоренный меч (на каз.яз.)

— орыпа, — деді кірген кісі, — мен Орапын. лді дегендері бекер, тірімін. Біра лген адамнан да орыныштымын. Егер мені бетімді крсе, азір талып лар еді. — Ол асыа зіні алай тірі алан оиасын айтып берді де — олыа ран алып, «мір-баи ерге шыпаймын» депсі, соныды естіп келдім, — деді, — маан деген жрегіді адал сатааны шін рамет, бл рметіді ара жерге кіргенше мытпаспын. Ал енді айтарым: лген адам шін лмек жо. Мен патша, хандара ана тірі адаммын. Саан лікпін. Ерге шы, ызы кр. ран стап дайа берген антыды мен алдым. Ал енді ош бол. — Ол йден шыа берген.

— Тотай тр… — деді Аозы.

Біра Ора тотамады. Шыып кетті. Аозы кзі арауытып, жанындаы тсекке аырын исая беріп, жылап оя берді.

Келесі кні тнде Ора ыры жігітімен Мхамед-кім эль Таразиды Талас зеніні етегінде жатан кп жылысын «зі лтірген эль Млік ибн Зархум шеберді ны» деп айдап кетті. Оны Сырды тменгі жаындаы кедей ауылдара апарып бліп берді. Осы кннен бастап «Жалыз кз» батыр кедей жртты ораны» деген лаап бкіл Дшті ыпшаа тарады. Ора кедей жртты ораны екенін сан айаста крсете алды.

Ал бл кезде Исан-Бы мединесін айтадан Асуа кшірген. «Сырты жауынан азатар орайды, ал оларды кші жетпей алса, з алаларыды, лыстарыды здері орадар» деп хан кеесін млдем таратан. Осылай мірлеріні ойынан шыанына ол те уанышты еді. йткені айтандарын істеп отыран хана енді ешайсысы арсы блік шыармайды деп ойлаан. ой да аман, асыр да то. Біра Исан-Бы з олымен зі Моолстанны болаша крін азып ойанын білмеді. Моолстан мірлеріні з лыстарын жеке-жеке орауы, ал аза руларыны бірігіп сырты жауларына арсы шыуы, бл елді мемлекет болуыны алашы адымдарына айналатынын ол ойламады. Исан-Бы таы екінші жадайды аармады. Ол мединесін Асуа кшіргенде енді білайыр, бусейіт, Жнысты шабуылынан біржолата тылдым, олар маан ылышын ала мтылса, жолында найзасын тсеп тран аза елі бар деп сенген. Жо жерден Тркістанны кнбатыс кнгей жаынан пайда болан жауынгер аза руларынан расында да бусейіт пен Жныс атты сескеніп алан. Енді бл елдерді басып Моолстана те алмайтындарын бірден ан. Сондытан олар Исан-Быа тікелей апаратын жол іздеген. Желісі алыс, иын да болса сол жолды тапан. Жныс пен Омар-Шейх слтан Тркістан лкесіні кншыыс жаымен майтты, шлді, кісі тгіл керуен жрмеген, тек сініш сы[45] ана шып тетін сахараларды басып отырып, Іле зеніне шыан. Сол Іле зеніні бойымен Алтын Емел тауларын бктерлей отырып, Жаркент аласына жеткен. Ал Жаркенттен тте жолмен Асуа рі дегенде ш кнде барады. Жауыны Жаркентке келіп аланын Исан-Бы білген де жо. Ол кенет тсек тартып ауырып алып, дние оан енді айта оралмас тске айналан. Тілі крмеліп бар лем су араы бола бастаан. Тек кз алдына жары суле болып, баяы бір су перісі трізді, кпір ыз елестей берген. Отыз жылдай екеуін блген арасындаы там мірден енді тылып, жаныа барам деп кпір ыза тсегінен лсін-лсін олын жая мтылып, тек аузына «Федосья» деген соны ана аты тсе берген. Тілі крмеліп, р ерні ана жыбырлап жатан ханны асында отыран наип, муфти, ишан, ожа-молдалар, хан даусын естімесе де кімні атын атап жатанын тсініп іштерінен «астапыралла, астапыралла, хан иемізді «кнсынан аула ет» деп дайтаалаа жалбарынумен болан.

Алтын таа отырып ел билегелі крінген мірден, хан, слтаннан ауіптеніп са тартан Исан-Быны крі жрегі, ас жауы Жнысты келіп жетуіне шыдай алмады. Бір кндерде бкіл Моолстана ожа болан Исан-Бы, тсегіне лаанына бір апта ткен шата жеті атыны мен он бес л-ызыны біреуіні де атын атай алмай, тек «Федосья» деп ерні жыбырлап дние салды.

Асуды шабуа Жаркентте дайындалып жатан Жныс слтан бл хабарды естісімен кейін шегінуге бел буды. Кйеу баласы Омар-Шейх мырзаны «келіп алды ой, азір олар рыса дайын емес, хан таын алуыыза бдан арты мезгіл болмайды, шабайы» дегеніне кнбеді. Ханы ліп, аралы болып жатан елді шапса, тбі бар халы арыс айтып, хан сайламай оюынан орыты. мір бойы арман еткен таын енді бтен жолмен алу керек екенін ты. Ол атыны басын кейін брды. Демек, бнысы дрыс болды. Моол, Жаатай мірлеріні шешуімен Исан-Быны ыры тпей, Жныс слтан Моолстан ханы таына отырды.

Бкіл Нарын, ашар, мнат, астек, Сары йыр маындаы йсін, Жалайыр, йыр, Албан елдерінен зіні бес жз атты скеріне бес мы салт атты сойылгерлерін осып, ытайды алы жаяу скерімен ан майданда ш мртебе кездесіп, аырында здеріні шыан жері — «ытай абырасынан» рі асыра уып тастап, Шу бойынан дік Моолстан шекарасына екі рет барып айтты. Сондай-а Ойрат онтайшысы Амансанджиа «байа, бл араны Керей, Найманыны оранышы бар» деп ыай мен сыайдан рылан бес мы скерімен ыр крсетіп еріксіз бітімге кндіріп, амбар батыр да Ойрат жерінде екі рет болан. Осындай жадайда тек білайыр жаына сескене араан Жнібек пен Керей, аза хандыыны туын ктеріп, енді еркін имылдай бас- тады.

ІІ