ЖЫЦЬЦЁ РАЗЗБРОЕНАГА ЧАЛАВЕКА

— Так. Вы яшчэ мала дасьведчаны. Можаце зрабіць памылку. Варта памятаць, што няма для чалавека большай каштоўнасьці, чым свабода.

— Дзеля чаго вы мяне папярэджваеце?

— На ўсякі выпадак… Ды так сабе, як прыхільны да вас чалавек. Ага, я хачу даць вам яшчэ дзесяць тысяч.

— Я не вазьму. Я лічу, што вы плацілі мне вельмі добра і ня трэба болей.

— Ня буду настойваць. Заходзьце часам да мяне.

— Дзякую. Пастараюся калі-небудзь.

Я выйшаў з кватэры Рэванскага. Алены не пабачыў, яна ня выйшла са мною разьвітацца. Але я быў увесь час пад уражаньнем яе блізкай прысутнасьці ў залі. Мне падавалася цяпер, што яна для мяне найбольш цікавая асоба ў сьвеце. Але таксама страшэнны раздражняльнік. Аднак я прагнуў убачыць яе ізноў, пагутарыць зь ёю. Я вярнуўся ў бібліятэку й спраўдзіў яшчэ раз, ці добра схаваў грошы. Потым пайшоў у горад.

У суботу я купіў вялікую, прыгожа ўбраную ляльку. У яе былі залацістыя валасы, яна міргала вачыма і гаварыла: «Мама». Цацка была шыкоўная і дарагая. Ня ведаю, чаму мне прыйшло да галавы купіць для Алены такі падарунак. Я ня быў упэўнены, што яна яго прыме. Відаць, гэта была мая ўпартасьць: жаданьне прынізіць яе «сур'ёзнасьць». Але ў чыіх вачах, у яе ці маіх? Увечары я занёс ляльку ў свой пакой у Жубжынскай. Выняў яе з каробкі і пасадзіў у прыгожай позе на стале. На калені лялькі я паклаў паперку, на якой папісаў: «Прыгожай Алене — ад Міхала. Ляльку завуць Клеапатра». Пасьля я зачыніў пакой і пайшоў на шпацыр. Больш за дзьве гадзіны я хадзіў вуліцамі. Разважаў над тым, якія ўражаньні выкліча ў Алены лялька і ці забярэ яна яе. Калі мінула дзясятая гадзіна, я пайшоў дадому. З вуліцы зірнуў уверх. Вокны ў маім пакоі былі цёмныя. «Значыцца, ужо была і пайшла». Я памчаўся сходамі ўверх, адчыніў дзьверы ў бібліятэку і запаліў сьвятло. Лялька сядзела на стале ў такой самай позе, як я яе пакінуў. Я адчуў расчараваньне. Падышоў да стала і ўзяў паперчыну. Не было на ёй дапіскі. У гэты момант пачуў спакойны, рашучы голас Алены:

— Рукі ўверх!

Я павярнуў галаву ўправа і ўбачыў каля каміну Алену. У ёй былі насупленыя бровы. У правай руцэ яна правільна, па-мужчынску трымала нацэлены на мяне пісталет, парабэлюм.

— Рукі ўверх! — паўтарыла яна больш сурова.

Я ўзьняў уверх далоні, згінаючы рукі ў локцях.

— І што далей? — спытаў я бяз страху, але зь вялікім зацікаўленьнем.

Я трактаваў гэтую сытуацыю як выбрык альбо гульню, у якой трэба браць удзел.

— Сядайце на крэсла за сталом!

— Ахвотна. Дзякую за ласкавае запрашэньне.

Я сеў на крэсла, а рукі былі надалей узьнятыя ўверх. Я зь цікаўнасьцю глядзеў на дзяўчыну. Яна, наставіўшы на мяне пісталет, падышла да стала, узялася леваю рукою за сьпінку крэсла, адсунула яго і села насупраць мяне, на адлегласьці пяці крокаў.

— Апусьціце рукі!

— Ці можна закурыць цыгарэту?

— Вы ўсхваляваліся?

— Я прыемна ўсхваляваўся. І якраз пры такім настроі прыемна пакурыць.

Калі я ўсунуў руку ў кішэню па каробку цыгарэт і запалкі, то заўважыў, што вочы Алены ўважліва сочаць за мною. «Няўжо сапраўды яна стрэліла б, калі б я кінуўся на яе альбо выцягнуў зброю з кішэні?» Я закурыў цыгарэту.

— Можаце мне патлумачыць, што сталася? Калі справа ў грошах, то я ахвотна дапамагу.

— Справа ў тым, што заўтра, з самага ранку, не пазьней за дзясятую, а найлепш а дзявятай, вы зьявіцеся ў майго бацькі, перапросіце яго і скажаце, што возьмеце ўдзел ува ўсіх здымках.

— Вы ведаеце пра гэта… пра пашу працу?

— Я даўно ведаю.

— А размову нашую вы ўчора падслухалі.

— Безумоўна. Я заўсёды так раблю.

— Выдатна!

— Карысна!

— А калі я не пайду?

— Вы пашкадуеце.

— Вы мяне застрэліце. А потым надасьце выгляд самагубства. А пані Жубжынская будзе пераканана, што мяне застрэлілі духі. Хто ведае, мо вам удасца.

— Удасца.

Пэўны час я маўчаў і ўзіраўся ў спакойны твар Алены. Ці яна ведае пра чэкі? Яна магла падслухаць мае размовы з Сабадам, калі ён мяне шырока знаёміў з гэтай справай.

— Мне здаецца, што не было патрэбы так магутна ўзбройвацца, каб паразмаўляць са мною…

— Я пераканалася, што вы нягоднік! З гэткім тыпам не хацела б застацца бяззбройнаю сам-насам. А другая рэч: пераканаць, што тое, пра што кажу, — сур’ёзна.

— Але адкуль выснова, што я нягоднік? Вы прыходзіце ў мой пакой. Я вам дапамагаю ў гэтым. Захоўваю ў таямніцы. Першым разам вы ўдарылі мяне вельмі балюча. Але тады гэта адбылося ў замятні. А ўчора ізноў, наўмысна. Але ж я абняў вас выпадкова. І нарэшце — я нягоднік. Чаму?