ЖЫЦЬЦЁ РАЗЗБРОЕНАГА ЧАЛАВЕКА

Назаўтра я абудзіўся раней. Пайшоў агледзець горад, які зрабіў на мяне сумнае ўражаньне. Я спадзяваўся, што ўбачу ў ім нешта цікавае, але не пабачыў. Мне не трапіўся аніводны харошы будынак. Малыя, аднапавярховыя дамкі, пераважна драўляныя, нязьменна шэрыя, панурыя, сярод патанулых у брудзе вуліц, зь якіх толькі дзьве былі выбрукаваныя. Ходнікі былі з дошак і дзе-нідзе з цэглы. Паўсюль была гразь, а ў ёй швэндаліся козы, вельмі задаволеныя з гэткага стану рэчаў. Цэнтар гораду — вялікі рынкавы пляц — быў вялікай калюгай, у якой адбіваліся як у люстры дамы, што стаялі ўздоўж рынку. Я вярнуўся ў гатэль раней, чым зьбіраўся, і чакаў Паўла. Ён прыйшоў дакладна а другой. Калі ўбачыў мяне, разьвёў шырока рукі і закрычаў:

— Ты прыгожа апрануты! Табе, відаць, добра шчасьціць!

— Па-рознаму бывае. Цяпер крыху лепей, але і галечы зазнаў досыць.

Мы сардэчна прывіталіся. Я ня ведаў гораду, таму папрасіў Паўла, каб правёў мяне ў якую добрую рэстарацыю. Мы пайшлі ў «Багатэль». Установа была малая і благая, але выявілася, што лічыцца тут найлепшай. Мы пачалі абед з халодных закусак і гарэлкі. Павел расказваў пра сваю матэрыяльную сытуацыю. Наракаў на цяжкую працу, малыя заробкі, на жыцьцё ў гэткай дзіры, дзе няма ніякіх забаваў.

— Колькі ты зарабляеш? — спытаў я яго.

— Дваццаць пяць тысяч штомесяц. Не хапае ані на ежу, ані на адзежу, ані на жытло! А жыць трэба.

Я выняў з кішэні партманэт, напханы грашыма, адлічыў дваццаць пяць тысяч марак і зьвярнуўся да сябра:

— Памятаеш, як дзяліліся хлебам з маслам і яблыкамі? Падзялюся з табою і цяпер. Вазьмі гэтыя грошы. Можа, табе ў нечым дапамогуць. Будзеш мець трынаццаты заробак.

— Не выпадае мне…

— Бяры, бяры. У мяне якраз досыць грошай.

Сябра падзякаваў мне сардэчна. Але дзіўная рэч: як час зьмяняе людзей! Заўважыў у даўнім мілым і добрым хлопцу шмат новых непрыемных рысаў. Найперш дзівіла мяне няўстаннае енчаньне, стагнаньне і нараканьне на жудасныя злыбеды. А пры гэтым ён быў добра апрануты. І заробак яго ня быў надта малы. Я ведаў шмат людзей, якія зараблялі меней, але жылі зносна. Акрамя таго, яго вочы: мітусьлівыя, мацаючыя,

Старонка 383 адсутнічае.

Калі можаце дапамагчы — Polochanin72@gmail.com

— Я пытаў, колькі яна хоча «за курс». Яна казала, што калі добра заплаціш, дык згодзіцца… А вартая граху!.. Што ёй сказаць?

Калі б быў цьверазейшы, можа зьдзівіла б мяне такое дакучлівае пасярэдніцтва. Але тады я не зьвярнуў на гэта ўвагі. Я сказаў:

— Дам дзесяць тысяч, бо ты так яе хваліш.

— Добра. Давай «капусту». Яна бярэ наперад. Ня верыць мужыкам.

Я выняў з партманэту дзьве банкноты па пяць тысяч і даў іх Паўлу.

Ён ізноў пайшоў у хату. Неўзабаве вярнуўся і пачаў мне шаптаць:

— Я правяду цябе. Пойдзеш зь дзьвярэй проста: шэсьць крокаў да ложка… Яна чакае… Не кажы нічога і не палі сьвятла, бо за сьцяною жывуць суседзі. Яна баіцца, каб яе не абмаўлялі. Я чакаю тут. Не сядзі там вельмі доўга.

Ён правёў мяне ў кухню (я адчуў гэта па паху) і там адчыніў дзьверы. Выпхнуў мяне ў глыбіню пакою. Я зрабіў паволі некалькі крокаў наперад і даткнуўся каленямі краю ложка. Нахіліўся, мацаючы рукамі. Даткнуўся далоньню цёплай, гладкай рукі. Дзяўчына сапраўды мела добрую фігуру. Мела сакавітае, гнуткае цела. Але была бязьдзейная, як лялька. Цемра і таямнічасьць сытуацыі павялічвалі яе чароўнасьць. Праз пэўны час я адчуў, што калі я застануся тут даўжэй, пачну ванітаваць. У пакоі было вельмі душна. Я хацеў выйсьці на сьвежае паветра. Зь цяжкасьцю апрануўся і сказаў дзеўцы:

— Дабранач, пані!

Я хацеў разьвітацца поціскам рукі, але ня кажучы ні слова яна адапхнула маю далонь, як бы заахвочваючы да хуткага сыходу.

На падворку да мяне падышоў Павел.

— Ужо?

— Так. Але мяне ледзьве не званітавала. Так там горача і задушна!

Калі пасьля разьвітваліся ля ўваходу ў гатэль, Павел спытаў мяне:

— А як баба? Спадабалася?

— Дзеўка як дзеўка… з нагамі, рукамі і ўсімі дадаткамі.

Назаўтра Павел прыйшоў раней у гатэль. Мы доўга размаўлялі, а пасьля выбраліся на шпацыр. У пэўны момант сябра сказаў:

— Маю клопат. Хацеў нават параіцца з табою: як паступіць?

— Які клопат?

— Хачу жаніцца… Ёсьць тут адна дзяўчына, зусім бедная сірата. Мы закахаліся… Можа, удваіх нам было б лягчэй жыць. Жонка даглядала заўсёды б і мяне, і дом.

— Дык што? Бяры зь ёю шлюб і ўсё.

— Лёгка гэта сказаць, але цяжка зрабіць!

— Чаму?

— Трэба мець адпаведныя ўборы, падрыхтаваць жытло. Ну, і шлюб каштуе.

На нейкі час я задумаўся, а пасьля сказаў:

— Мог бы табе дапамагчы, але баюся, што пасьля, калі ня будзеш зь ёй шчасьлівы, будзеш злаваць на мяне.

Прыяцель узьняў рукі ўверх:

— Але ж гэта адзіны мой паратунак! Бо так жыць, як жыву, сэнсу няма. І каб ты яе ведаў: якая працавітая, гаспадарлівая! Ведаеш, што? Можа, ты прыйдзеш да нас сёньня на абед? Убачыш яе і тады мне скажаш, што думаеш пра гэта.

Неўзабаве мы разьвіталіся. Сябра пайшоў да нарачонай, каб прыгатаваць лепшы абед. Вярнуўся да мяне за дзьве гадзіны. Мы падаліся ў горад. Я хацеў купіць гарэлкі і закускі. Па дарозе сябра сказаў: