Адваротны бок люстра

Яна пралістала старонкі і ўбачыла, што большую частку нататніка змяшчаюць нейкія запісы, якіх мінулым разам, відаць, праз тлум вакол Ключа, дзяўчынка не заўважыла. Бася прысела за стол і направіла лямпу, каб было лягчэй разбіраць бісерны почырк швейцарца. Спачатку дзяўчынка ўзрадавалася, убачыўшы лацінку, а не арабскія закавыкі, аднак хутка зразумела, што Эль-Анабі карыстаўся мовай, якой яна не ведала, хаця спалучэнні літар чымсьці нагадвалі англійскую.

Бася паспрабавала ўводзіць некаторыя фразы ў пошукавік, але знайсці супадзенні ніяк не атрымлівалася. Дзяўчынка нават падумала, што недакладна зразумела асобныя знакі, якія араб пісаў даволі неразборліва, але ж праверыўшы адпаведнікі на розных старонках, яна ўпэўнілася, што расшыфравала ўсе літары слушна, хаця сэнс слоў, у якія яны складаліся, заставаўся невядомым. Тым не менш, палістаўшы нататнік, Бася заўважыла, што кожны запіс пачынаецца аднолькава. Акрамя новай даты, якая, дарэчы, змянялася ў межах некалькіх стагоддзяў, зноў і зноў паўтараўся адзін і той жа сказ.

– «Bismy llahy rrahmany rrahimy», – прачытала яна спачатку па літарах, а затым паспрабавала вымавіць іх цалкам: – Байсмай ллэхі аррэхмэні аррэхімі.

Дзяўчынка нахмурылася. Выходзіла нейкая тарабаршчына. Бася зноў адкрыла пошукавік, каб увесці гэты выраз на розныя лады, але ніякай карысці ад гэтага не было. Нават ніводнай здагадкі не з’явілася.

Заставалася толькі прынесці нататнік пану Альбрыхту, каб яму было чым развеяць нуду ў шпіталі, але ж наўрад ці стары здолеў бы разгадаць гэтую галаваломку адзін, без усіх сваіх кніг, хутчэй за яе, няхай Бася і разумела, што з граніцамі яго мудрасці ёй складана цягацца. Тым не менш пра ўсё карцела даведацца першай, хаця без чужой дапамогі ў яе пакуль нічога не атрымалася.

Дзяўчынка пачула, як з працы вярнуўся тата.

– Баська, кідай усё і прыходзь да нас! – паклікалі яе бацькі.

Хаця ёй больш хацелася застацца у сваім пакоі і абдумаць усе наяўныя задачы, Бася прыхапіла нататнік і пайшла ўніз. Крыху паразважаць і дбайна даследаваць кожную старонку запісаў Эль Анабі можна было і седзячы разам з бацькамі перад тэлевізарам ва ўтульнай гасцёўні.

– Што ты там мармычаш? Не перашкаджай слухаць навіны, – папрасіў тата.

– Прабач, – дзяўчынка нават не заўважыла, што пачала вымаўляць абракадабру ўслых.

– Што гэта там у цябе? – пацікавіўся тата, не адрываючыся ад перадачы.

– Ай, ды так, – ухіліста адказала Бася.

Бацькі павярнулі галовы і пытальна паглядзелі на яе.

– Пан Альбрыхт даў мне заданне, – прыдумала яна адгаворку. – Каб праверыць мае разумовыя здольнасці.

– І навошта, цікава, яму гэта правяраць? – збянтэжылася і ў той жа час абурылася мама.

– Ну, проста, – пацепнула плячыма Бася. – Хоча даведацца, здагадаюся я ці не.

– Ану дай зірнуць, – тата кінуў сачыць за навінамі і, узняўшыся з канапы, нахіліўся да нататніка.

– Тут нейкая мова няясная, – патлумачыла дзяўчынка, вырашыўшы, што ад бацькоў тут няма чаго хаваць. – Я такой не ведаю і ў сеціве нічога не знайшла. Прычым кожны раздзел пачынаецца вось з гэтага выразу: «Байсмай ллэхі аррэхмэні аррэхімі».

– Так, пакажы, дзе гэта? – прыжмурыўся тата.

– Вось, – тыцнула Бася пальцам.

– Ага. «Бісмі ллахі рра’мэні рра’ім», грамацейка, – прачытаў тата. – Гэта ж арабская: «У імя Алаха, літасцівага і міласэрнага». Так пачынаюцца амаль усе суры ў Каране.

– Татуля, ты што, чытаў Каран у арыгінале? – ад здзіўлення дзяўчынка ледзь не выпусціла нататнік з рук.

Той толькі загадкава пасміхнуўся.

– Адкуль ты ведаеш арабскую? – не сунімалася Бася.

– Тата і не такое ведае! – з пачуццём уласнай перавагі і годнасці адказаў ён. – Давай сюды гэтую кніжачку, зараз разбяромся.

– І калі ты яе вывучыў? – дзяўчынка так і сядзела ў разгубленасці.

– У нас у войску хлопец быў, Стасіс, які ведаў арабскую, дык ён мяне навучыў некалькім выразам. Дарэчы, ён зараз журналістам працуе, якраз спецыялізуецца па рэгіёне. Калі хочаш, можна напісаць яму і папрасіць, каб дапамог перакласці. Той, хто рабіў гэтыя запісы, проста карыстаўся лацінскім алфавітам і, хутчэй за ўсё, – у якасці шыфру, каб тэкст ніхто не мог зразумець, акрамя тых, для каго ён прызначаны.

– Нічога сабе! – усклікнула Бася. – Я тут сяджу, мазгі напружваю, а высвятляецца, што ўсё так проста?!

– Ну, не так ужо і проста, гэта табе з адукаванымі бацькамі пашчасціла, праўда мама? – тата падміргнуў жонцы.

– Галоўнае, што вы ў мяне вельмі сціплыя, – заўсміхалася дач ка. – Дык што, можна папросту звярнуцца да гэтага твайго таварыша?

– Звярнуцца, вядома, можна, у мяне і адрас яго ёсць, – пагадзіўся тата. – Толькі мяне вельмі цікавіць, навошта пан Альбрыхт дае табе розныя крыптаграфічныя штучкі і каму належыць гэтая?

– У яго гэтых штучак ведаеш колькі? – бы нічога сабе, развяла рукамі дзяўчынка. – Ён жа трымае антыкварную краму, там процьма розных цікавостак.

– Але гэтая ніяк не паходзіць на антыкварную рэч, – заўважыла мама.

– Не ведаю, адкуль яна з’явілася і хто быў яе гаспадаром перад панам Альбрыхтам, – працягвала заўзята маніць Бася. – Але мне ён даў яго проста так, без аніякіх хітрых мэт. Як загадку.