ANTOLOGIO

Nula standardo. Nula signo di vinko. Nun venis ja la bagaji-veturi. Ico esis

tota regimento.

E quale me vidis ica mortigive rezolvita vizaji, ita harda, quaze skultita ek

ligno, vizaji, ita okuli qui regardis dum pasar stranjere la turbo, li esis

stranjera, neligita, enemika – yes, enemika – icon me savis, ico asaltis me,

e lore me fixeskis – ico tote ne esis, quale ni pensabis pri lo, ni omna, qui

stacis hike, quale me pensabis lo, nun e dum la tota travivita milit-

yari,omno mustis esir tote altra kam to quon ni kredabis. Quon ni vere

savis pri ta soldati quin ni vidis ? Pri la fronto ?

Nulon, nulon, nulon ni savis. Ho Deo mea, ico esis pavoriganta. Esis do

tote ne vera, to quon onu rakontabis a ni. On mentiabis a ni, ico ne esis

nia kombatanti, nia herouli, nia protekteri di la patrio – ico esis viri, qui ne

apartenis a la komunajo di la homi qui kunvenabis en la stradi, qui ne volis

apartenar ad ica komunajo, qui venis de altra domeni, qui konocis altra

legi, havis altra amikesi... Ke iti, la viri, qui ibe marchadis, kun lia fusilo

surshultre e severe izolita de omno qua ne esis simila a li, ke iti ne volis

apartenar a ni, ico esis la decidiganta fakto. Li ne esis nia kunhomi, opoze

a li nia tota kontraktita, ridinda importanteso desaparis quale la maro-

spumo.

Omno quon ni pensabis, quon ni esperabis, quon ni expresabis, divenis

nevalida. Quala monstrala eroro ico esis, to quo sucesabis kredigar da ni

dum quar yari, ke ni apartenis a la sama komunajo , quala eroro, qua nun

ruptesis!

La fronto esis lia domicilo, esis lia patrio, lia naciono. La milito dominacis

ili, la milito nulatempe abandonos ili, nulatempe li povos retrovenar vere

ad-heme. To quo nun eventis, ica eniranta marchado, ita inserto en la

paca, en la lego-observanta, en la civila mondo, ico esis transplantaco,

falsigo, ico nulamaniere povis sucesor. La milito finas. La militisti pluduras

marchar. Ed hike stacas la amaso de homi, hike stacas la turbo, qua hike

esas nehabila opoze a la fermentacado di la nova Germana mondo,

camotive li esos, li la soldati, ti qui marchos por la revoluciono, por altra

revoluciono, volante nevolante, flogata per violentaji quin ni ne povas

divinar.

Ernst von Salomon,

Die Geächteten, (La Damniti) 1931

112

(Editerio Ernst Rowohlt, Berlin)

Ica texto aludas la revoluciono eventinta en Germania quik pos la fino dil

unesma mondomilito, ma la autoro presentas ke la front-soldati esas

pronta por altra revoluciono, nome olta dil nazismo.

(Ek Kuriero Internaciona n° 3/2008)

LA PAROKO DI CUCUGNAN

Ica texto dil XIXma yarcento esas tre konocata en Francia e ridetigis plura

generacioni de mea samlandani.

Omnayare ye la kandelfesto, la Provencana poeti publikigas en Avignon

libreto plena de amuziva rakonti. Yen un de oli qua aparte plezis a me.

Abado Martin esis paroko...di Cucugnan. Tre benigna viro, il amis patrale

lua sorgati ; ad il, Cucugnan povabus esar paradizo surtere, se la

Cucugnanani donabus plu multa kontentigo a lu. Ma ho ve ! la

Cucugnanani ne tre prizis irar a la kirko. Il esis tre trista pri ico ed il

demandis a Deo la graco retrovenigar lua parokiani a la praktiko dil

sakramenti. Or, Deo exaucis lu.

Ye ula sundio, pos la Evangelio, S-ro Martin acensis en lua katedro. «Ho

mea frati, lu dicis, vi kredos mea dicajo se vi volos ; recente dumnokte,

me, qua esas mizeroza pekanto, me konstatis ke me esas an la pordo dil

paradizo.

Me frapis : santa Petrus apertis la pordo !

«Saluto ! Ho kara s-ro Martin , lu dicis a me ; me joyas vidar vu, quon me

povas agar por helpar vu ?

– Ho afabla santa Petrus, vu qua posedas la libro e la klefo di hike, kad vu

povus dicar a me, se vu judikas ke me ne esas tro kurioza, quanta

Cucugnanani esas en la paradizo ?

– Me povas refuzar nulo a vu, s-ro Martin, voluntez sideskar e ni verifikos

kune.»

E santa Petrus prenis lua dika libro, apertis ol e surhaveskis lua binokli :

113

«Ni videz, Cucugnan, kara s-ro Martin, ma la pagino esas tote blanka. Nul

anmo di Cucugnanano trovesas hike. Ne esas plu multa Cucugnanani

kam denti en la boko di hanino.

– Quale ! Nula Cucugnanano hike ? Nulu ? Ico ne posiblesas ! Regardez

plu bone...

– Nulu, regardez ipse, me ne jokas.»

Me teroris e kun juntita manui me demandis pardono e kompato. Lore,

santa Petrus dicis a me :

«- S-ro Martin vu ne kulpas pri co. Vua Cucugnanani esas probable en la

purgatorio.

– Ha ! pro kompato, granda santa Petrus ! Permisez adminime ke me

povez vidar e konsolacar li.

– Volunte, kar amiko... Metez ica shui pro la mala voyo. Pose, irez rekte