Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Башына кийип ак калпак,

Баарынан өтүп кыялап,

Бабалар өткөн кандуу жол.

Кыр- кырлуу адыр белестен,

Кыраан куш үнүн эшиткем.

Керүү өйдө жол өрдөп,

Кербендер небак жол кеткен.

Акбозу менен жол алып,

Ак калпак кийип калдайып,

Агалар өткөн тааныш жол.

***

Арпа Тектир жайыттан,

Абыр-шабыр ат токуп,

Ат токуса бат токуп,

Айылдаштар аттанган

Агалар сапар бараткан,

Алардын арт жагында,

Атымы улам камчыланып,

Алды жакка багыт алып,

Ат кошчу болуп баратам.

Арпа Тектир, Ат Жайлоо

Ат ойнотчу жерим бар.

Күнгө жагы адырлар,

Күн Тийбесим дагы бар.

Алыска сапар аттанган,

Ажы-бажы кеп салган.

Кеп салганда деп салган.

Ардагым менин абалар,

Аман болсун деп салгам.

Артыбызда жөлөк бар.

Ат кошчу болоор иним бар.

***

Сыртка карай мал айдап,

Сыртпай байкем өткөн жер.

Коёнаалы чоң ата,

Коюн айдап көчкөн бел.

Темиркан биздин чоң ата

Тешик Көлдө жүргөн жер.

Ата бабам ыр ырдап,

Айбат чачкан белестер.

Ачылып аркы мейкиндер.

Жетине албай кубанып,

Жерими мактап ырдайын.

Ал аймакта өтпөдүбү,

Ай терметкен жаш чагым.

Аралап өтсө коктудан,

Атыр жыттуу чөбү бар.

Көркөмү улам суктанткан,

Көргөн адам таң калаар.

Көп жолу кирген түшүмө,

«Көнөчөк» атту эл көрдүм.

Көңдөй деген жер көрдүм.

Алгыр кушу айланган,

Айбат чачып асмандан.

Аска-зоого кызыгып,

Айдыңдуу пенде караган,

Аталар өмүр өткөргөн

Ардактуу бир жер көрдүм.

Элетте ыр калкыса,

Эске келет качанкы.

Чоң чокудан үн сала,

Чоорун тартат чабандар,

Чоо жай ыр кайкыган,

Чоң аталар мактаган

Чоң Таш деген жер көрдүм.

Арылдап ылдый токтобой,

Агылып тентек сайлары.

Ала-сала шамал менен

Ак булут тоого байланды.

Сан жылдар өтүп мемиреген

Санжыра козгоп тереңден

Ата-бабам жердеген

Ат -Жайлоо деген жер ушу.

Согону тоодо ыргалган

Сонуркап жазып акыны,

Сонун ырды чыгарган.

Соолубай алтын булагы,

Созолоно ылдый агылган.

Созултуп улар үн салса,

Сорок Таш деген жер ушу.

Арпа-Тектир, Ат Жайлоодон

Жусуп акын өткөн жер.

Өгүз минип аралап,

Өлбөс ырын жазган жер.

Алыскы жер Бишкектен,

Айтылуу ырын жазыптыр,

Таштап кеткен чыгармасы,

Тарыхда жашап жатыптыр.

Ак бозун минип алкынтып,

Ата бабам жөнөшкөн.

Айдыңдуу күздүн күнүндө

Абай-сабай жаан төккөн.

Созулуп жаткан кыйры алыс,

Сонунун көрдүм жерлердин,

Баары жетпес Көңдөйгө

Туулган жер ыйык өзүмө.

Кебелбес жердин ырын ырдап,

Келгендирмин дүйнөгө.

Баарынан көөз экенин

Азыр баалап эстедим.

Туу жондор ыр ырдаса,

Туулган жер Мисир экенин.

Туура баалап мен сездим

Арпа Тектир тарапка,

Атын коштоп жөнөгөн.

Ээн жолду өрдөгөн,

Элечекчен ардактуу,

Эң кайратуу, урматтуу,

Энелерди мен көргөм.

Көп атчандар ошондо

Көч көчүрүп, көк жонго,

Көк тулпарлар алкынып,

Көкөлөтүп учурган,

Көк кушу көккө талпынып,

Көчүп келген эл көргөм.

Кыраңдан улам алыстайт,

Кыз-кыркыны шарактайт,

Кыяны өрдөп көч барат.

Бай өзөн сууга жөнөгөн,

Байсалдуу сонун эл көргөм.

Ээн жолдо бараткан

Энекелерим турбайбы.

Көк кушун колдо талпынткан,

Көчмөндөрүм турбайбы.

Атчан кетип бараткан,

Абакелер турбайбы.

Тааныбай калсам буларды,

Мени кудай урбайбы.

***

Согулайын Акыйып,

Солдойуп калдык карачы

Соодагерге таланып.

Айланайын Акыйып,

Ачка калдык акыйып

Сен бийликте жүргөндө,

Жылаңач калдык шалдайып

Бу жашоодо үч кордук,

Иштейли десек жумуш жок.

Ичели десек тамак жок,

Кийели десек кийим жок.

Тарбалаңдап арык ач,

Тартипсиз сойку катындай,

Такыр калдык жылаңач.

Согулайын Бакыйып,

Солдойуп калдык карачы,

Соодагерге таланып.

Таз жоруга окшошуп,

Талап алдың байлыкты.

Эси эңгиреп ал кетти,

Элибизди карачы.

Айылды тез оңдобосоң,

Айкырык салам бакырып.

Айланайын бакийип,

Алып сатарга таланып,

Кол бутуна какайып,

Ачка калдык арбайып.

Арбактардан тарбайып,

Алалы десек акча жок.

Арзаныраак кийим жок.

Азап болду ушундай,

Ардагым ай, кудай ай.

Жамынаарга жабуу жок,

Жамаачы кийим жыртылса,

Тиши сынган араадай,

Тиги тарап сырайса,

Ал тарапты ката албай,

Абийир кетип кудай ай,

Шек сымал болуп катүгүн,

Шермендебиз чыкчудай,

Кармап жамаар шымы жок,

Кара шымым жыртылса,

Тиши сынган сокодой,

Тиги тарап соройсо,

Ал тарапты ката албай,

Абийрибиз чыкчудай.

***

Жайылма төр тараптан

Жамгыр улам себелейт.

Балпайта оозун ачып,

«Паракор мага бергин»– дейт.

Ак Кайкы төр тараптан,

Ак жаандан кабар келет.

Аңырайта оозун ачып,

Ач көз «Мага келе» дейт.

Ач көз жана паракорду,

Арам оокат багат дейт.

Караламан элди таласа,

Каргышка алар калат дейт.

***

Ылдыйкы Өмүрбек иним жөнүндө,

Бир ыр жазайын дегем.

Беш жыл болду аны жаза албай,

Ушунчалык түйшүк тарттым кудай ай.

Ошол үчүн ыр жазууга камынып,

Беш амалды салып көрдүм.

Биринчи амалды шап кармасам,

Экинчи амал качып карматпай,

Үчүнчү амалды жарматсам,

Төртүнчү амал безип караандатпай,

Беш жыл боюу азаптанам,

Беш амалды кармай албай,

Пейпайда болуп келатам.

Жердешимин образин,

Бешке жазып бере албай.

Сапан менен бирге болуп,

Түбөлүк бирге жашасын.

Кубанычтуу өткөн күндөрдү,

Кубанып эске салсын.

Балдарынан көрүп урмат сый,

Жамандык такыр болбосун.

Ишин кудай оңдосун

Ар дайыма жолу болсун.

Директордун кайын атасы,-деп

Зоболосу оболосун.

Жашоо деген бир келет,

Жакшылыкты ойлонсун.

Колду сыгып качырбай

Беш амалды кармасам.

Ыр жазып Өмүрбек иниме,

Сразу эле карматам.

***

Мектепте чогу иштеген

Аскар агам бар эле.

Директор болуп жатам,-деп

Кажы Саз жакка кетти эле.

Кеткен бойдон көрүнбөдү

Ден соолугу аманбы?

Мал-сал күтүп алдыбы,

Жакшы жашап жатабы?

Кандай жайда жүрөт,-деп

Ойлой берем ошону.

Жок дегенде үн чыгарып,