Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Бап деп деле койбойбу.

***

Ак Эчки тоосу тигине,

Атам анда кой баккан.

Аркырап соккон айдарым,

Атыр жели таралган.

Арымдуу ырын чыгарган,

Ажайып жагы ачылган

Андагы күндөр ажайып.

Ай, сыйкырдуу комузум,

Эмнеге чыкпайт добушуң,

Атам эчак кайтыш болгон,

Андагы мезгил жоголгон.

Кой баккан Аляз абам,

Бу дүйнөдөн жок болгон.

Андагы күндөр каякта?

Балалыгым шоктонгон.

Андагы чабан Саламат,

Азыр арып чал болгон.

Ишенбек менен Огойбек,

Бул абалар карыган,

Бактылуу жанга айланган.

Ай, Ак Эчким, Ак Эчким,

Сен турасың арыбай.

Бай өмүрдү узатып,

Баягы жаштык чагыңдай.

Ылдый жакта үн берип,

Чоң Таш суусу чамынат.

Арымын керип жаткадай,

Агымын улам жаңылайт.

Ай, комузум, комузум,

Сыйкырдуу чыгат добушуң.

Өтүп кеткен ал күндөр,

Өзүмүн тура добушум.

Ай, шум дүйнө, шум дүйнө,

Жомоктору көп дүйнө.

Жоругу жолдо көрүнгөн,

Жоболоңдуу бу дүйнө.

Шарактап алып токтобой,

Шамал учкан бу дүйнө.

Кубулжутуп үн созгон

Кубанычы көп дүйнө.

***

Бөтөн жер чоочун аймактан,

Башка бир алыс тараптан.

Кой маарап, жылкы кишенесе,

Айлым менин эске келет,

Жайык Төргө мал айдаган,

Жапаз агам эске келет.

Кең Колду өрдөп алып,

Кененбай бакем жол кетет.

Сарала жорго минип алып,

Сагын агам сапар чегет.

Шашып алып кой айдап,

Шамалдай байке көрүнөт.

Топ-топ болгон малды айдап,

Токуш абам жолдо өтөт.

***

Эки баласы эки жерде

Чоң экен деп айтылат.

Байып алды ушунча,

Баардыгы тең макташат.

Пара менен чоңойгон.

Жардам алып чоңдордон

Жалчыга жардам бербесе,

Жарды элин жерисе,

Элдик жагы болбосо,

Эки баладан не пайда?

Жылгада жайылган,

Жылкылары мындан көп.

Колотто жайылган,

Койлору андан көп.

Уңкулда жайылган,

Уйлары мындан көп.

Ошончо малдын ичинен

Бир малын союп жебесе,

Жетим менен жесирге,

Бир тиштем эт бербесе,

Айылдашын чакырбай,

Алардан качып ээндесе.

Агын суу алсын ал малды,

Өлбөй калган жан барбы,

Андай малдан не пайда?

***

Өрдөк менен каркыра,

Өкмөт менен партия.

Өкүрөңдөтө желдирип,

Өгүз минип салпылда.

Корооз менен көл бука,

Комунис менен партия,

Көк кашка атты желдирип,

Көөдөн кере барпылда.

Кулунду көрүп калганда,

Кудуңдап келип жылмайган.

Торпок көрүп калганда,

«Тоскула»– деп, чамынган.

Музоо көрүп калганда,

Мүйүзүнөн кармап байлаган.

Жетим менен жесирди,

«Жетилсин»-деп, санабай,

Жарды менен жалчынын,

Жайына деле карабай.

Жапаров деген кишинин,

Жарыясын аткармай.

Каршылык кылган адамдын,

Кабыргасын какайтып,

Кабыштыра кармамай.

Керек болсо аларды,

Түрмөгө тыгып таштамай.

«Эт, жүн, төк» деп камчы үрөп,

Кайран элди жадатмай.

«Мынтип жатат түгөт»– деп,

Милисага каматмай.

Тинттирип үй-короосун,

Тийишип жанын чыгармай.

Өрдөк менен көк турна,

Өкмөт менен партия,

Бийик учуп закымдап,

Билинбей өттү канча жыл.

Бир кезекте биздин элди,

Бир далайы башкарган.

Алар келип тинткенде,

Музоо торпок калбаган.

Кары-жашы аларды,

Каар төгүп каргаган.

Баккан малын алдырып,

Балдары боздоп ыйлаган.

Партия менен комунус,

Кылбаганды кылды го.

Жалгыздын жалгыз музоосун,

Жабыла тартып алды го.

Баардык элди кыйнашып,

Балакетти салды го.

Жаштарга көңүл бурбастан,

Жылуу сөздү курбастан,

«План, план,»-дей берип,

Төлөмөр болду канча жан.

Жең ичинен козу төлөдү,

Жел кириштин айынан.

Айылдагы жашоодон,

Азапты жаштар көп чеккен.

Жашай албай канча жан

Башка жакка жол кеткен.

Өз элин жеген кемирип,

Жок жерден издеп кемчилик.

Азапты чачкан элине,

Далайды алар көрсөткөн.

Атка минген бөрүлөр,

Дагы эле жүрөт өлбөстөн.

Пара берип бул кезде,

Майлуу, сүттү иштерде,

Жанын багат дагы эле.

Жору деген ушул атты,

Кайсы убакта таштамак.

Жорулугун таштап салса,

Ошол кезде өлүп калмак.

Пенделер, курган пенделер,

Көөдөндө көзү ачылбай.

Куу дүйнө көрсө качырмай,

Кубанат аны шап кармай.

Пенделер кайран пенделер,

Арам оокат жыям-деп,

Өзүнөн чоңго жагам деп,

Жакшыны ойлоп аткарбай,

Жаман ишти жасамай.

Убакыт улуу дарыгер,

Жаман ишпи, жакшы ишпи,

Элдин көөнү эсептеер.

Баарынан алып жыйынтык,

Өйдө- ылдыйы такталаар.

Так аныгы бааланар.

***

Кагылайын балам ай,

Үнүңү бас ыйлабай.

Каарды катуу салганы,

Кара малды алганы,

Каары көздөн куюулуп,

Кабак түйүп мулуюуп.

Кара Тоону айланып,

Камандарча дардайып,

Келе жатат Зиңирбай,

«Тайымы алып кетет» деп,

Ыйлаган бала басылган.

Музоосу бар адамдар,

Чакчайып көзү ачылган.

Кой, койгунуң балам ай,

Кой басылгын ыйлабай,

Кокуйлаганыңа карабай,

Кокуй күндү салганы,

Кой, козуну алганы,

Колоктоп келет Зиңгирбай.

Ай, Зиңгирбай, Зиңгирбай,

Ай, кудай ай, кудай ай.

Ашыгып келет Зиңгирбай,

Азап күндү салганы,

Акактап келет Зиңгирбай.

Огород жакка баралы,

Музоону үйгө каталы.

Сыртынан кулптап жашынып,

Кел, төркү үйгө качалы.

Кеткиче дымып жаталы.

Өтүп кетсин Зиңгирбай.

Эл жердин малын алып,

Эчен калдың каргышка.

Мал-жаныңан айрылып,

Малынып калгын азапка.

Ай, Зиңгирбай, Зиңгирбай.

Алып кеткен кара торпогумун,

Арбагы сени уктатпасын.

Кармап кеткен кара торпоктун,

Каргышы сени уктатпасын.

Ай, Зиңгирбай, Зиңгирбай.

ЖООР АТ

(жомок)

Күңгөй жактан бир бала,

Аттын жоорун тазалап.

Айылда жүрчү дайыма,

Жоор денени жышкылап.

Бет май менен майлоочу,

Марганцовка сыйпап денеге.

Марли менен таңуучу,

Аттар тыңып бул кезде.

Жоор аттардын жонуна,

Коно калчу сагызган.

Эт жегиси келип жатпайбы,

Арамза шайтан ай айбан.

«Айда, шүмшүк жогол»-деп,

Ал кондурбай айдаган.

Чокутпай карга, кузгунга,

Оорулуу атты кайтарган.

Суук тийип калат деп,

Суурдун майын сыйпаган.

Кум, топурак жукпасын,

Курумшу кийиз жаптырган.