Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Жоор аттар бүт айыгып,

Ырахмат айткан балага.

Кантип айтпайт алкышын,

Жоор дене кетсе айыга.

Айыгып алып жоор аттар,

Айыл аралай сызышкан.

Күлүк ат минип жаш балдар,

Күлмүңдөшүп чабашкан.

Жоор атты жүрүп тазалап,

Бактысы ачылып баланын.

Оорулуу козу кой бакты,

Камын көрүп алардын.

«Тирүү койду өлдү» деп,

Акти жазып чыгартты.

Ошентип түзө баштады,

Акырындап байлыкты.

Жоор тазалаган ал бала,

Санетирди кармады.

«Эчак өлүп калган»– дап,

Эчен койду жалмады.

Кой фарма болуп анан да,

Колоктото жеп кирди.

Байлык акча дегенде,

Башын сайып теминди.

Койлор өлбөй тирүү эле,

Маарап аны ээрчиген.

Курап алган байлыгын,

Чоңдор жакка жеткирген.

Көп барчу Чолпон Атага,

Оюу анын башкада.

Болгусу келчү ар дайым,

Элди бийлеп башкарма.

Пара артынан пара берип,

Болуп алды башкарма.

«Жетем деген бул ишке»

Жеткендей болду баарына.

Элдин баары айтышты,

Жоор тазалаган балага.

Ачылып анын бактысы,

Тапты накта таалайды.

Жоор тазалаган кара бала

Жомоктогу баатыр болгон.

Жоор тазалап жүрүп эле,

Жогору жакка обологон.

Жоор тазалаган ал бала,

Жакын болду байларга.

Такыр эле карачу эмес,

Колунда жок адамдарга.

Ашып-шашып өтүптүр,

Андан бери көп заман.

Андагы адамдардын

Кээ бирлери узаган.

Жоор аттардын баардыгы,

Эчак өлүп жоголгон.

Жоор тазалаган ал бала,

Улгайып небак чал болгон.

Жоор тазалаган ал бала,

Бир топ байып алды дейт.

Токтоп турбайт бир оорунда

Байлык колдун кири дейт.

Талант түзөт тарыхты,

Эл оозунда айтылат.

Ачылып анын айдыңы,

Ак баракка жазылат.

Мен силерге айтып бердим

Карабай деген баланын.

Кантип гана өсүп кеткен

Кичинекей баянын.

Ушуну менен жомок бүттү,

Жоор аттын иши түйшүктүү.

Жашообуз толуп сырларга,

Өтөлү башка ырларга.

***

Киринип ойноп жүрчүбүз

Киргил суунун боюнда.

Агын сууну бойлочу элек

Атчыбек кетпей оюмда.

Жетелеше өтчү элек,

Жер Үй суунун боюнан.

Жайлоодо бирге чоңойгон,

Жаркыным кетпей оюман.

***

Карагул деген агам бар,

Жетик билип эсепти.

Жетпейт ага бирөө да,

Уруш-буруш бөлчөктү,

Уктап жатып чыгарган

Косинус-синус эсепти

Койкуйлата тишин чаккан.

Башка адамдар таппаганды,

Учун чубап таап алган

Үч бурчуктун аянтын,

Төгөрөктөп чыгарган.

Төбөсүнөн каккылап

Төрт амалды таап салган.

Арифметиканы чыгаруудан,

Айла-амал качпаган.

Дептеринин бетине,

Эсепти жазып шыкаган.

Караган адам таң калган.

Алгебраны аркалаган,

Амалдуу бул кандай адам

Жоопторун так аткарган.

Мейли миң жыл окутсун

Дээрсиз адам аны билбейт

Билбейбиз такыр мындайды

Мээбиз ага такыр жетпейт.

Акылыбыз кем жаралган,

Ушундай укмуш адамдан.

Ушунча укмуш акылды,

Ушул адам кайдан тапкан

Тангенис-катангенисти,

Таң калтырып ойлоп жаткан,

Чыгарууга амал ачкан.

Түнүндө эсеп чыгрып,

Түн уйкусун үч бөлөт.

Арифметика деп жүрүп,

Азып кеткен өңдөнөт.

Магдырап уктап жатканда,

Математикадан түш көрөт.

Алгебраны аркалайм,-деп ,

Аракты такыр таштаган.

Билимге даана берилип,

Винодон даам татпаган.

Билим деп жүрүп бул агам,

Баарысын тең таштаган.

Татса эле башы айланган.

Математика деп жүрүп,

Көп жыл бойдок жашадыңыз.

Анан эле бир күнү

Сүйүктүү жар таптыңыз.

Өзүңүз сындуу өсүп келет,

Татынакай балдарыңыз.

Алар да эсеп чыгарып,

Мыкты математик аталып

Сизден алды талант, шыкты

Бар экен таалайыңыз

Кечрип койгун жан агам,

Анча-мынча тамаша.

Өзүңүз деле маш болчусуз,

Тамаша сөздү айтканга.

Өмүр боюу иштедиңиз,

Мектеп жолун аркалап.

«Мыкты агай болчу»-деп,

Окуучулар макташат..

«Агайга улуу урмат!»,

Ар дайыма кеп кылат.

Сиз сиңирген эмгегиңиз,

Унутулуп калмак беле.

Канат кагып, шумкар болуп,

Учуп көктө жүрөсүз.

Ак эмгекке берилип,

Азамат эрдей өтүңүз.

Сизге дагы ырахмат

Көп эмгекти жазадыңыз,

Жүзүңүз дайым жарык болуп,

Жүз жылдар боюу жашаңыз!

***

Атчыбек деген иним бар

Ат баккан жылы төрөлгөн.

Ымыркай бала чагында,

Ысай атам атка өңөргөн.

Ыңаалаган ошол бала,

Ыры чыгып торолгон.

Бак-бак этип үн сала,

Бакылдаган берен болгон.

***

А дагы бир айылдаш,

Байкабай калып катыгүн.

Башканын малын союп алган.

Саат болуп чындык айтылса,

«Билбей союп алдым»-деп,

Билмексен болуп кайгы жеп,

Санын чаап капаланган,

Лаажы болбой жашырса да,

Лакап болуп айтылган.

Бул кылыгы унутулбай,

Булайып элге жайылган.

Соолук койго кой окшош,

Союп койсо эмне экен.

Биздин элдин манабы,

Бир койдон кемип калабы.

***

Муратбекти ырга салам деп,

Кара чачым аппак болду.

Тийиштүү жакшы ыр болсун деп,

Тигинен салып жазып көрдүм.

Тигинен кармап жазсам да,

Тийиштүү ырга окшободу.

«Солтонум аман болсун»– деп,

Сол колум менен шиледим.

Белгилүү ырды жаза албай,

Бекер кетти эмгегим.

«Ойротум аман болсун»-деп,

Оң -тетири солодум,

Тетирисинен жазып ойлондум

Солунан салып жазып көрдүм,

Такыр айлам кеткенде,

Оңунан салып караттым.

Күн чыгышка баштанттым.

Эс албастан жазып жаттым.

Ошентсем да болбоду.

Бозортуп такыр карматпай

Бошко кетти эмгегим.

«Оңтойлуу сонун болсун»-деп,

Оң-тетири жазып жаттым.

Ойдогудай ыр таба албай,

Ошондо мен таң калдым.

Ошентип талбай жазып отуруп,

Ак кагазды жалаң ырга толтуруп

Бир кезекте бажырайып,

Жаңы пальтосун кийип кашкайып

Жаңы машинасын айдап жылмайып ,

Бак-бак этип бакылдап,

Кабагы ачык жаркылдап.

Жазган ырдын арасынан,

Темир Канат талаасынан.

Машинасын айдап чыга келди.

Жылмайып мага салам берди.

Жакшылыкка көңүл бөлүп,

Биз көрүштүк өбүшүп.

Эч кимге такыр окшобогон.

Бир башкача бала окшойт

Башкача бала болсо да,

Шай өткөрсүн өмүрүн.

Көрө албас ичи тарлар бар,

Көзү тийбесе экен бирөөнүн.

***

Бир иним экөөбүз