Бабалардын Урпагы. 3 китеп

Карылыкты ойлобойт.

«Түшөмбү,-деп, капканга»,

Түнкү шектүү иштерге,

Түк качып жол салбайт.

Күлкүлүү иш болобосун,-деп

Күүгүмдө айыл аралабайт.

Калмактын ханы эмес,

Кадимки иним Коңурбай,

Ушундай адам болуптур.

Жаман ишке такыр барбасын.

Иши оңолуп алга барсын,

Шуудуратып акча жыйнасын

***

Бул китепке кирбей калгандар,

Такыр эле унут калып.

Аны жазбай калганым үчүн,

Айтпасам да менде айып.

Калем алып кийин деле,

Камынып алып жазаармын.

Айтылбас ички сырларын.

Айдыңдуу кылып ачаармын

Калем алып, сөз жазганы

Көнөчөктөн бирөө чыгаар

Өзгөчө кылып ыр жазып.

Өзгө жанды кубантаар.

***

Эки тоонун ортосунда,

Элет жерим жай алган.

Темир Канат кыштагым,

Теңириме айланган.

Түндүгүн тоолор тоголоп,

Түнүндө жылдыз оронот.

Акырын соккон жел менен

Айдыңына шыбырт толот.

***

Көңдөйдөн Калсөпкөгө

Көп эркектер жол кеткен.

Кеткендер кайра жол келди,

Тааныбай башка адамды,

Тааныш агам мас келди.

Жер Үй жакка сапарлап,

Жети эркек жол кеткен.

Кеткендер бизге кеч келди

Эс учун билбей шалактап,

Эң кичүү иним мас келди.

***

Курдашымдын үйүнө

Кулундуу бээ минип келдим.

Кулгуна өрдөп жөн келбей,

Кубанычты ала келдим.

Курдашымдын баласы,

Куудулданып тосуп алган.

Куудулдаган балага,

Кулунумду кармап арнагам.

***

Жакын жерде ирегелеш турса да,

Эки тууган бирин-бири баалашпайт.

Жол талаша анан ыдык көрсөтүп,

Жоболоң иш, эки ортону аралайт.

Көркөм дүйнө акырындап азайып,

Көңүлдөргө зак кеткени байкалат.

***

Алтынды-алтын,– дейт экен

Алтынга калай жарашпайт.

Күмүштү-күмүш,– дейт экен

Күмүштөй жез бааланбайт.

Күлүстөн жерин жамактап,

Күү чалган акын адашпайт.

***

Жамынып турган чепкендин,

Жакасы алтын, жеңи жез.

Жамы журттун жерлерин,

Жамактан ырдап тураар кез.

***

Бийиктикте жолду өрдөп,

Бирөө өттү жоргочон.

Кайрылып ошол жигитти,

Карап турдум жоноктон.

Жолдогу өмүр көрүнөт

Жоргочон ошол бараткан.

Жолун улап кете берсин,

Жорго минген салт атчан.

***

Шоокенин сайынан,

Шоңколор атты желдирет.

Демдүү сонун кеп кетет,

Демөөр жанып алдыда,

Демитип кара күлүктү,

Денсоолук деген эр келет.

***

Биздин кээ бир адамдар

Башкалардын балдарын

Кепке салып мазактайт

Кербездене мактанат.

А өзүнүн балдары,

Кандай болот болду экен?

Ошол жагын ойлобой,

Келечекти болжобой,

Баканооздук кесибин,

Баштай берет ойлонбой.

Кызы барлар чоочун кызды,

Кыжылдашып сынамай.

Уулу барлар өңгө уулду,

Ушак кылып сын айтмай.

Андан көрө кудайга,

Бир жалынып койсо эмне?

Ушак айың баштабай,

Урматтуу жан болсо эмне?

Башкаларга бакыт каалап,

Бай дүйнөлүү болсо эмне?

Таалайлуу жан өңдөнүп,

Таза бойдон калса эмне?

Сенин балаң чоңойгондо,

Кандай болот ким билет?

Аңыраңдап тыңсынба,

Ал мезгил да бир келет.

Балаң начар болгондо,

Бармагыңды чайнаарсың.

«Ай бекер кылыптырмын»,

Арманыңды айтаарсың.

Ошол үчүн кеп уруп,

Эртелей эле шашылба

Тагдыр деген оор болот,

«Тамаша»– деп мактанба.

***

Нелер өттү бул дүйнөдө,

Учкун чачкан көңүлдө.

Абалап учкан баягы,

Алыстан учкан баянды.

Ай жаңырып таң аткан

Алтын ыргак таштаткан.

Абалкынын жомогун,

Айта албай баратам.

Келеер кезек бул өмүр,

Кейибесин бул көңүл.

Шашып учуп шаракап,

Шаттуу болсун бу көңүл.

Кейиште өткөн баянды,

Кеңири түрдө сөз козгоп,

Кеп сала албай баратам.

Шамал сындуу шарактап,

Шашылган бул өмүр.

Кээде бар да, кээде жок,

Кейиште экен бул көңүл.

Ата баба тарыхын,

Айткан соң бүтө албай,

Ак чач болуп баратам.

***

Темир Канат айылым,

Өмүрдүн алтын барагы.

Өткөндөргө көз салып,

Өзүңдү эстейм мен дагы.

Кулжалар жүрөт кумайда,

Куу турмуш өтөт бу маалда.

Күлүстөн жерге тартылам,

Күчкө толгон чагымда.

Аркарлар Арпа Тектирде,

Айдыңдуу жерди сагынам.

Туулуп өскөн турагым,

Туурума улам тартылам.

Текелер жүрөт тектирде,

Теминип агат чоң дайра.

Унутта калган өткөн чак,

Уланып келет санаама.

Чоң Ташымыдн дайрасы,

Чоо жайын алыс таратат.

Шибеңдеген назик жел,

Шиберин тарап жазантат.

***

Ордобай өтөк аралап,

Өйүзгө карай эл көчөт.

Өкүрөңдөтүп өгүзүн,

Өмүрбек деген бала өтөт.

Ийри Колот жерди өрдөп,

Имериле көч жөнөйт.

Шагылдуу жолду өзүнөн,

Шамырбек деген ата өтөт.

***

Топ-тобу менен мал айдап,

Тоодон малчы түшө элек.

Карааны чоң көрүнүп,

Кампага эгин толо элек.

Агарган тоонун башынан,

Ак булут жаанын себелеп.

Ашыккан куштар коштошуп,

Алтын күз өтүп бүтө элек.

***

Жоломан агам менен

Жорго минип жол келгем.

Жолду улам арбытып,

Жоргом жолдо тепеңдеген.

Жоломан агам мага,

Жол жомогун айтып берди.

Жолдош болуп жол арбыттык,

Жолубуз алга илгерлеп.

Асыл тура өткөн тарых

Айтылып жүргөн элдеги.

Жолду улам арбыткан

Жомоктор көп мендеги

Аңдабай өтүп баратыппыз

Ата-баба баянын.

Укмуш жагы көп экен,

Уламалуу санжыранын.

***

Көзүмөн учуп элет жер,

Көңүлүмөн ыр кылам.

Көбүрөөк кирген түшүмө,

Көңдөйүмө тартылам.

Ата-бабам өскөн жерди,

Санжыра кылып баратам.

«Ырыстуу жер экен»-деп,

Ырчылар сени мактаган.

Сууру шаңшып үн салган,

Суулары тоодон алкынган.

Суктантып кирет түшүмө,

Султанбай жезде отурчу,

Суук Төр сени сагынам.

***

Кытайдан келген кырма аяк

«Бирөөн алдап кеттим»-деп,

Айылдаш досум ырсаят.

Алдаса алдап кеткендир,

Алдамчы шүмшүк аталып,

Айлынан жүрөт ал качып.

***

Кечиргиле туугандар

Кемчилдик болсо жазмамда.

Кемчилдиксиз киши жок,

Келген ушул жалганда.

Баарыңарды мактасам,

Душмандарга кеп тарайт.

Мааниси жок таркылдак,

«Мактанчаак»– деп, шыбырайт.

Туура сынды айтамын,

Туугандар калыс өзүбүзгө.

Кемчилдиксиз болбот го,

Кереметтүү бул дүйнө.

***

Ыр түшүрө баштадым

Калем алып ак кагазга.