Buddho e sua doktrino

Legendo raportas ke Buddho facis quar exkursi a la parki proxim la urbo, dum qui la pasemeso di omna terala kozi montris su en la formi di senhelpa oldo, di malado e di mortinto. Laste aparis ermito kom imajo di paco e redemteso. Buddho lore meditadis pri la fundamenti dil vivo e trovis ke la sufro esas inheranta ad omna existo. Il rezolvis konsakrar su al studio dil kauzo dil sufro, e probar trovar remediilo. Lu savis ke lu ne povis facar to meze di sua cirkondanti, e lu rezolvis livar spozo e filio e la luxoza korto. Ye ta tempo esis kustumo en India irar a la solitarajo por meditar pri la maxim profunda fakti dil vivo; la foriro di Buddho del hemo al sen-hemeso konocesas per la nomo: La Granda Renunco. Lu evis lore 29 yari.

Komence lu vizitis famoza docisto di Sankhya e pose altra di Toga filozofio. Pos plura yari, kande lu perfekte konocis lia sistemi, il trovis ke li ne povis docar to quon il serchis. Il livis li e rezolvis retretar aden la solitarajo ed obtenar la lumizeso per austera asketismo. En ta epoko ta maniero esis la generala kustumo en India por obtenar plu granda savo ed esis to, quon on komprenis generale kom religio. En ta solitarajo esis kin ermiti ed ensemble kun li lu mortifikis sua korpo per penitenci e fastadi dum longa tempo. Ma vice trovar la lumizeso, lu divenis sempre plu febla, til ke uldie lu esvanis. Yuna pastorino, qua hazarde preterpasis, donis a lu kelka lakto, tale ke lu rikoncieskis. Lore lu konvinkesis, ke per tala moyeni lu ne povis atingar la skopo, e lu rikomencis manjar por riganar lua forteso. La kin asketi, qui antee admirabis lua fervoro, nun abandonis lu, konsiderante lu kom apostato.

La tradiciono dicas, ke to eventis ye plena luno di monato qua korespondas a nia mayo; ed en Buddhista landi on festas ankore cadie omna plenluma nokto e precipue ta di monato «Wesak». Ti qui nultempe esis en tropikala regioni, ne povas imaginar la splendideso di tala plen-luna nokti, kun lia steli sen-nombra; li nevolate direktas la pensi a nobla, sublima idei. La tempo, qua pasis del dio, kande lu livis sua hemo til la lumizado, esis sis o sep yari. Il evis do cirkume 35 yari, kande il divenis Buddho.

En la loko, qua nun nomesas Buddha Gaya, ube to eventis, existas ankore arboro dil sama speco (Ficus religiosa), ma probable ne la sama arboro; ma brancho dil sama arboro qua plantacesis cirkume 200 yari plu tarde en Anuradhapura, anciena metropolo di Ceylon, ye l'acepto dil Buddhismo dal rejo e multa habitanti, kande l'imperiestro Asoko sendis sua filiulo Mahindo e sua filiino Sanghamitta a Ceylon por propagar la doktrino di Buddho. Li sucesis konvertar omna habitanti, e Ceylon esas ankore cadie un de la loki, ube la Buddhismo konservis su maxim pure. La brancho, qua lore plantacesis, bone kreskis e vivas ankore kom grandega arboro en bona stando, pro ke ol sempre flegesis kun granda sorgado dum la yarcenti. Ol esas la maxim oldal historial arboro dil mondo. L'autoro di ca diserturo vidis e l'arboro en Buddha Gaya e ta en Anuradhapura, e mustas konfesar, ke lu ne povis retenar su regardar ta du loki kun profunda emoco.

Ica tota deskripto dil serchado e plurfoya falio semblas tre konforma al vereso; se on volabus reprezentar Buddho kom deo, on rakontabus to diferante. E to quo sequas nun, semblas anke tre probabla; on raportas, ke lu komence dubis kad il devas promulgar sua doktrino e facis la sequanta reflekto: «Esos tre desfacila por la homaro, qua movas en l'ordinara vivo komprenar la repozesko dil mento, l'extingo dil avideso, la ceso dil dezirego, la Nibbanam (Nirvana). Ma lu vinkis ta dubi reflektante, ke certe existos homi, qui esos kapabla pensar serioze, e lore lu rezolvis propageskar sua doktrino per la vorti: «Apertita esos ad omni la pordego dil nemortiveso; qua havas oreli, venez ed askoltez!»