Esperanto sen antaujughoj

Chiuj aliaj verkoj de Zamenhof estas same tradiciaj, precipe la poemoj kaj la kongresparoladoj, pro tio, ke en ili klare prezentighas la "interna ideo", t. e. la nobla kunfratiga celo de la Internacia Lingvo. Inter la poemoj ni citu la jenajn: "La pregho sub la verda standardo", "La vojo" kaj "La espero"; tiu chi lasta, kantata en solenoj, estas la himno de la esperantistoj. Inter la kongresparoladoj estas nepre menciinda la unua, eldirita en Bulonjo che maro, en 1905. Specialan homan kaj historian valoron havas la "Leteroj de Zamenhof", kiuj klare spegulas kelkajn nesufiche konatajn facetojn de lia nobla karaktero.

Jen aliaj klasikaj verkoj originale verkitaj en Esperanto:

"El Parnaso de popoloj", la unua intemacia antologio en Esperanto, kompilita de Antoni Grabowski (1857-1921); en tiu libro aperis ankau kelkaj liaj originalaj poeziajhoj;

"Plena verkaro", de Vasilij Nikollaevich Devjatnin (1862-1938), poeto kaj prozisto;

"Vivo de Zamenhof" (1920), biografio verkita de Edmond Privat (1889-1962);

"Preter la vivo", poemaro (1922), kaj "Sur sanga tero", romano, de Julio Baghy (1891-1967);

"Strechita kordo" (1931), poemaro de Kalman Kalocsay (1891-1976);

"Plena vortaro de Esperanto", de E. Grosjean-Maupin, A. Esselin, S. Greenkamp-Kornfeld kaj G. Waringhien;

"Parnasa gvidlibro", de Kalocsay, Waringhien, Bernard, grava studo pri la esperanta poetiko;

"Esperanta antologio", de William Auld, originale verkitaj poemoj de 90 poetoj el 35 landoj, el la periodo 1887-1957.

Tiu chi listo estas nur ekzempla; oni povus facile plilongigi ghin.

114 titolojn de poeziaj libroj (originale verkitaj en Esperanto au tradukitaj en ghin) acheteblaj che Libroservo de UEA, Nieuwe Binnenweg 176, Rotterdam — Nederlando, enhavas la dua parto de Jarlibro 1973.

La esperanta literaturo estas eldonata de pluraj Esperanto-eldonejoj, inter kiuj ni mencias, krom UEA, la jenajn:

Sennacieca Asocio Tutmonda kaj SAT-Amikaro, 67 Avenue Gambetta, F-75 Paris 20, Francujo;

Bete Co, Inc, Channing L., 45 Federal Street, Greenfield, Mass. 01301, Usono;

Faux, D. P., 5 Brunswick Square, Gloucester, GL 1 1U G, Britujo;

Oomoto, Kameoka, Kioto-hu 621, Japanujo;

Koko Eldonejo, Postbox 952, DK 2400 NV Kopenhago, Danlando.

En Brazilo:

Asocio Esperantista de Rio-de-Jhanejro, Caixa Postal 3677 — ZC -00, Rio-de-Jhanejro (RJ);

Kultura Kooperativo de Esperantistoj, Av. 13 de Maio, 47, sl. 208, 20000 — Rio-de-Jhanejro (RJ);

Federacao Espirita Brasileira, Departamento Editorial, Rua Souza Valente, 17 — ZC-08, 20000 — Rio-de-Jhanejro (RJ).

Ankau tiu chi listo estas nur ekzempla; la listo kompleta de la Esperanto-eldonejoj trovighas en Jarlibro 1975.

La plej grandaj esperantaj bibliotekoj, lau listo en Jarlibro 1972, dua parto, trovighas en:

Britujo (Brita Esperantista Asocio, 140 Holland Park Ave., London, W 11);

Austrujo (Internacia Esperanto-Muzeo, Wien 1, Hofburg, chirkau 14000 volumoj);

Bulgarujo (Nacia Biblioteko "Kiril i Metodi", Bul. Tolbuhin, Sofia, 11500 libroj plus gazetoj);

Nederlando (Biblioteko Hector Hodler, Nieuwe Binnenweg 176, Rotterdam, chirkau 10000 volumoj).

En Brazilo la plej grandaj librokolektoj trovighas en:

Belo Horizonte (Minas Gerais), Esperanto-Societo de Minas Gerais, Ed. Helena Passig, s/1002.

Fortaleza (Ceara), Biblioteko "Antonio Martins Filho", Esperanto-Kurso, Federacia Universitato, Strato Waldery Uchoa, 50.

Porto Alegre (Rio Grande do Sul), Esperantista Societo de Porto Alegre, Rua dos Andradas, 1137, cj. 1704.

Rio-de-Jhanejro (RJ):

1) Brazila Esperanto-Ligo, Praga da Republica, 54, 2.°;

2) Biblioteko "Ismael Gomes Braga", Kultura Kooperativo de Esperantistoj, Av. 13 de Maio, 47, sobreloja 208;

San-Paulo (San-Paulo), Biblioteko de SP Esperanto-Asocio, Av. Sao Joao, 1333, cj. 21, CEP 01035.

* * *

Ni jam sufiche vidis, ke Esperanto havas literaturon kaj poetojn. Ni ech konstatis, ke la esperanta poezio naskighis kun la Internacia Lingvo, char Zamenhof mem estis poeto. Aldone ni sugestas ke oni legu, inter aliaj, la librojn de Julio Baghy, Kalman Kalocsay kaj William Auld (1924), poetoj kiujn oni povas konsideri kiel pilastrojn de la esperanta poezio. Kaj ni ne forgesu du elstarajn esperantajn poetojn el Brazilo: Geraldo Mattos (1931) kaj Sylla Chaves (1929).

La analizo de la dua antaujhugho estigas kelkajn pensojn.

* * *

Kiam ni konsideras la nunajn grandon kaj valoron de la esperanta literaturo, nia penso flugas danke al d-ro Zamenhof kaj al unuaj liaj dischiploj, kiuj, en tempo kiam chio estis farota, kuraghe venkis la malfacilajhojn kaj obstine lanchis la semojn en la grundon nun fruktodonan. Kaj tiuj malfacilajhoj ne estis malgrandaj: antaujughoj, la tiamaj malricheco de la lingvo por la literatura esprimo kaj manko de tradicio, la malesto de supersignitaj literoj en la presejoj, la granda financa risko pro la malgrandeco de la movado ktp.