Esperanto sen antaujughoj

Esperanto posedas grandegan kvanton da originalaj verkoj, el kiuj multaj jam estis tradukitaj al la naciaj lingvoj. Ghi disponas pri tre vasta trezoro el verkoj tutmondaj, esperantigitaj de adeptoj el chiuj landoj. Tio faras el Esperanto mirindan shlosilon, kiu malfermas la literaturojn de la tuta planedo, permesante la aliron al la verkoj de malgrandaj landoj, alie neatingeblaj, char ili ne trovighas en aliaj tradukoj. Ghi estas magia tapisho, kiu glate portas nin al la kontakto kun chiuj popoloj, permesas al ni penetri en ilian animon kaj faciligas la komprenon pri iliaj sentoj kaj pensoj.

La amaso da verkoj en Esperanto estas tia, ke la konstanta kaj ne ripetata legado ne elcherpus ghin de praavo al pranepo. Ghi posedas teknikajn verkojn en chiu fako de aktiveco, vortarojn chiuspecajn. Ghi estis kaj estas la sola lingvo parolata ekskluzive en centoj da kongresoj. Ghi kalkulis kaj kalkulas je la apogo de miloj da profesoroj, akademianoj, universitatanoj, scienculoj, poetoj, verkistoj, politikistoj, diplomatoj kaj shtatistoj. Ghi estis rekonita de UNESKO kaj Unio Internacia de Telekomunikado, kaj propono por ke ghi estu inkludita kiel oficiala lingvo de UN ricevis milionojn da subskriboj.

Kial okazis chio tio? Char Esperanto, krom nediskuteble klara, konciza, preciza, instrumento milda por la eksterigo de la penso kaj sento, fleksebla, adaptebla, estas lingvo simpla. Ghi estas tiel simpla, ke ghia gramatiko estas dekkvinoble, minimume, pli facila ol kiu ajn alia kaj ghia lernado estas, meze, dekoble pli rapida ol tiu de la naciaj lingvoj. Neniu el chi tiuj estas lernebla dum tiom mallonga tempo. Per atenta studado, eblas legi post tri monatoj, paroli post unu jaro kaj skribi post iom pli. Necesas rimarki, ke lingvo facila estas tiu, kiun oni parolas, do por paroli au skribi en Esperanto necesas ghin praktiki, char, kiel pri chio, nur tiu ne eraras, kiu ne lernas. Do oni ne miksu simplecon kun facileco. La unua kondukas al la dua, kondiche, ke oni praktiku. La eblo ekzistas. Necesas ghin profiti.

Por ke neniu estu pli rojalisto ol la regho, necesas scii, ke inter la adeptoj de Esperanto oni kalkulas je dekmiloj da personoj el anglalingvaj landoj kaj ke, favore al la instruado de iu ghenerala internacia lingvo, opiniis elstaraj personoj angle parolantaj, kiel Churchill, Truman kaj Eleanor Roosevelt kaj chiam pli ol 70% en statistikoj faritaj pri universitatanoj, ech se tiu lingvo ne estus la angla.

Do, post la prezentado de chio tio, estas kompreneble ke oni demandas: Kial ghis nun Esperanto ne estis promociita al lingvo oficiala internacia, precipe post ol ghi superis chiujn testojn kaj provojn, al kiuj oni ghin submetis dum ghia jam longa ekzistado? Kial, montrante sin supera — kiel ilo por transdoni ideojn — al chiu ajn nacia lingvo, ghi ne estis ankorau adoptita internacie? Kial, malgrau la aspiro pri komuna lingvo al chiuj popoloj kaj ghia ghenerale rekonata neceso, el chiuj la plej prema legho, UN — kiu pro la lingva afero elspezas fabelajn monsumojn, tiel necesajn kaj deziratajn en aliaj aplikoj, ne traktis la problemon kaj ne klopodis ghin solvi? Kial, en monda dimensio, ghi ne imitis la praktikan realon de tiu raso klera kaj obstina, la juda komunumo, kiu, disighinta tra la mondo, post diasporo, kreis jidon — miksajhon el hebrea, aramea kaj germana lingvoj por komuna interkompreno? Kial ghi ne konsideras alian realon, tiun de pighino, kiun la neceso de interkompreno kreis en Melanezio? Kial ghi ne prenas en konsideron la ekzemplon de la popoloj arablingvaj, kiuj, tiel malsamaj lau deveno, posedas komunan ilon de interkompreno, kiu rezistadas al la jarcentoj kaj kies utilo estus longe kaj tede laudi?

La respondo trovighas en la mistero kushanta en la profundo de la homa spirito. Tiu sama mistero kiu defias la racion kaj igas la kreiton ribeli kontrau la Kreinto; kiu igas nin pli ami tiujn, al kiuj ni bonfaras, ol tiujn kiuj bonfaris al ni; kiu igas nin pli shati, en chiu aktuala momento, tiujn kiuj povas doni, ol tiujn kiuj jam donis kaj ech jam chion donis; kiu igas nin postuli de la kreintoj de la grandaj ideoj kiuj levis la homan genron, ke ili surshprucigu la semon plantitan ne nur per shvito sed ankau per larmoj kaj ech per sango.

Estas necese ne forgesi ke la grandaj kreitajhoj bezonas multe da tempo por enradikighi kaj postulas oferojn kaj abnegaciojn. Kristanismo konsumis tricent kaj pli da jaroj antau ol venki, surshprucigita per sango abunda kaj nobla; atomismo venis el malproksima tempo ghis liveri al ni la sunan energion; la sistemo heliocentra konsumis jarcentojn por esti akceptata, inter larmoj kaj fortlumeco de punbrulejoj; evoluismo ankorau estas kontraubatalata kaj kvazau mortigis sian kreinton; la metra decimala sistemo nur antau nelonge estas oficialigita en Britujo kaj renkontas malfacilojn por esti uzata. Kaj la ekzemploj povus multoblighi.