Euhgeno Onegin

En tiu chi reala perspektiv-koncepto de Pushkin trovighas la chefa kauzo, kiu faras lin mem kaj lian romanon «Eugeno Onegin» egale multvaloraj kaj vere senmortaj malgrau forpasado de tempo, shanghigho de la kulturo kaj ideoj. La nobela kulturo en Rusio,— skribis alia pushkinisto-sociologo D. Blagój: — pro la objektivaj soci-historiaj cirkonstancoj, sukcesis atingi la plej grandan gradon de l' evoluo, kaj Pushkin estis ghuste la chefa espriminto de tiu kulturo. Tamen, starinte sur la kulminaciaj limsuprajhoj de la siatempa nobela klereco kaj doninte nesuperitajn modelojn de la artparolo, Pushkin eliris el la fermita rondo de sia klaso. Demokratighante direkte al la burgharo, Pushkin organizis novan rusan tutpopolan lingvon, li malsuprenigis la altetonajn odmelodiojn de la XVIII jarcento kaj kreis novan literaturon kiel ilon de la realisma vivkoncepto. Pli malfrue, post la kulturo nobela venis en Rusio la epoko de burgha kulturo, sed pro la specifikaj politikaj kauzoj ghi ne sukcesis ankorau sufiche malvolvighi, kiam ghi estis uragane repushita de la potenca proleta revolucio. Tiu chi lasta nur nun forghas siajn unuajn fundamentajn kulturprincipojn, kaj do ni havas objektive tian situacion, ke la nesuperitaj ghis nun tiaj artverkoj kiel «Onegin» konservas sian signifon kaj valoron en senmakula pureco.

Jene karakterizas A. V. L_u_n_a_ch_a_r_s_k_i_j, tiu chi autoritata kompetentulo pri la problemoj de arto, kulturo kaj literaturo, la senmortan signifon de Pushkin por nia revolucia epoko:

«Ekzistas neniu dubo, ke dum n_i_a kreado ni nepre estas pasontaj tra sufiche longedaura epoko da serchoj, formovighoj, tra prepara tempo... kaj ke post ili sekvos, neniam pli frue estinta, altega kulminacio de la socialisma kulturo. El la alteco de tiu chi nova kulminacio eble la Pushkina nobela supropunkto shajnos esti nur shtupo, nur antaumonta deklivo. Sed antau tiam, ghis tio okazos, ni daure konsideros la atingitan de Pushkin parolmajstrecon, se ne kiel modelon... do almenau kiel ion treege superan rilate al eksterordinara proporcieco, eksterordinara harmonieco de tiu chi kushanta malantau ni lumradia knabe-juneca lingva kaj stila ekvilibrajho. Pushkin poreterne enighis en la homar-kulturon, kaj la socialisma emancipigho de la homaro ne faros baton al li... Tio, kio formortis, la nobeleca, forbalaighos de li, ghi farighos objekto de historia esplorado, sed kio vivas, tio floros».

Chio suprecitita tre klare evidentigas, ke la genieco de Pushkin trovighas ghuste en tiu rilato, ke lia verko, estante nepre klasa kaj nacia, ekposedas iujn superklasajn kaj supernaciajn trajtojn en pli vasta kaj pli komuna senco. Sufichas diri plue, ke same kiel D_a_n_t_e[120] estis la chefa kreinto de la nova itala lingvo kaj kiel G_o_e_t_h_e[88] estis tiu de la nova germana lingvo, tiel same P_u_sh_k_i_n estis la chefa fondinto de la nova rusa lingvo, kies superaj formoj vivas florante jam pli ol jarcenton kaj estas akceptataj de la novaj klasoj, ekdominantaj en la lando anstatau la pli fruaj. Jam tiu chi fakto starigas la rusan poeton Pushkin en la mondliteraturo meze de la plej grandaj fondintoj de la chefaj naciaj literaturoj. Kaj kio koncernas la internaciecon de la Pushkina verko mem, jam la nura trarigardo de «Eugeno Onegin» evidentigas tre okulfrapante ke Pushkin, verkante «Eugenon Onegin» en la jaroj 1823 — 1830, estis en la kurso de la tuta tiutempa vivo internacia kaj ankau de chiuj plej gravaj verkoj de la tiama mondliteraturo; chiuj ideoj de tiu epoko estas brile respegulitaj de Pushkin en objektiva kaj kritika maniero, kaj fine en ghenerala konkludo ni vidas senkomparan pitoreskan panoramon, pentritan de originala kaj forta majstro.

Oni povas interalie citi tie chi, ke kiam la granda kreinto de la ekonomia materialismo K_a_r_l M_a_r_k_s (1818 — 1883) studis la rusan lingvon, li uzis por tiu studado la originalan tekston de «Eugeno Onegin», kaj li estis ravita de multaj ghiaj strofoj, en kiuj esprimighis la brila kaj aktuala erudicio de Pushkin. Ekzemple, M_a_r_k_s speciale notis la versojn (vidu Ch. 1 — VII):

Li estis ekonomiisto,

Insultis chiel kun insisto

Li pri Homer' kaj Teokrit',

Sed legis li Adamon Smith

Kaj povis jughi lau deduktoj

Pri plirichigho de la shtat',

Kaj kial restas la bonstat'

Sen or', se estas krudproduktoj.

«Eugeno Onegin» estis longjara kaj plej amata verko de Pushkin — kaj ghi farighis kulminacio de chio, kion kapablis esprimi en ghi tiu chi genia artisto.

* * *

Kiam la subskribinto iniciatis tradukadon de tiu chi multsignifa grandverko al Esperanto, li klare prezentis antau si kelkajn tre gravajn konsiderojn.

Unue, estas absolute ekster chia dubo, ke en la Esperantan trezorujon de la plej gravaj verkoj de la mondliteraturo nepre devas esti enmetita la verko, kiu donas bonegan bildon en internacia aspekto de unu tuta mond-epoko kun chiuj ties ideoj kaj karakterizaj momentoj.