Euhgeno Onegin

Due, havas grandan signifon por Esperanto mem la ech nura traduko de unu granda naciliteratura chefverko, kiu estas perlo de la nacia lingvo kaj kiu havis gravan historian rolon por kulturo de tiu lingvo. Esperantigo de tia chefverko, farita kun la plej strechita intenco transdoni chiujn belajhojn de l' originalo en la traduko kaj kun la intenco perfektigi la lingvon de traduko (t. e. Esperanton) ghis la grado de la tradukata nacia lingvo,— tiu chi laboro en okazo de sukceso metas la artefaritan Esperanton sur la saman kulturnivelon kun la nacia lingvo.

Jam tiuj chi ambau motivoj estas sufichaj per si mem por pravigi la laboron faritan. La prezentata Esperanto-traduko de «Eugeno Onegin» estas frukto de unu plena jaro da persistema laboro, kiun la subskribinto plenumis kun granda zorgo kaj vervo. Grandan klopodon kauzis ankau la kompilado de komentaro, kiu devas komprenigi al la leganto multajn lokojn de la teksto, ne kompreneblajn sen specialaj scioj.

Aliflanke la traduko de «Eugeno Onegin» ne estas aparta fakto, neniel ligita kun generala laboro. Ghi estas parto de la granda plano, starigita ankorau antau dek jaroj en 1920 — traduki kolektive en Esperanton chiujn verkojn de Pushkin kaj doni tiamaniere al Esperanto unuan p_l_e_n_a_n v_e_r_k_a_r_o_n de granda klasika autoro! Ne necesas speciale argumenti por pruvi la tutan signifon, se tiu chi plano estos baldau realigita. Kaj tamen ghi fakte tre proksimas al kompleta realigho kaj ech jam nun ghi estas plenumita grandparte.

Ekzemple, ghis nun aperis jam en Esperanto sekvantaj pli gravaj verkoj de Pushkin, chu per apartaj eldonoj, chu kiel chefa enhavparto de tiaj:

1) «La Negha Blovado». Rakonto. Trad. A. Grabowski. 2 eld. Varsovio 1893.— Ankau: Trad. A. Tisher. Leipzig 1923.

2) «Boris Godunov». Dramo. Trad. V. Devjatnin. Nürnberg 1894.— 2 eld. Paris 1906.

3) «Shtona Gasto». Dramo. Trad. N. Borovko. Odeso 1895.

4) «Mocart kaj Saljeri». Dramo. Trad. Vs. Lojko. Paris 1905.

5) «Poltavo». Poemo. Trad. V. Devjatnin. S. Peterburg 1906.

6) «Ruslano kaj Ludmilo». Poemo. Trad. V. Devjatnin. Kazanj 1908.

7) «La pafo». Rakonto. Trad. A. Fisher. Leipzig 1913.— 2 eld. Leipzig 1923.

8) «La avara kavaliro». Dramo. Trad. G. Zaletov. «Literaturo» 1922.

9) «Pikreghino». Novelo. Trad. A. Fisher. Leipzig 1923.

10) «La kapitanfilino». Romano. Trad. M. Shidlovskaja. Berlin 1927.

Krom tio en diversaj esperantaj gazetoj aperis tradukoj de apartaj versajhoj de Pushkin, faritaj de S. Dobrzanski, A. Fisher, B. Fjodorov, R. Frenkel, M. Goldberg, A. Grabowski, V. Jarmolovich, N. Jhitkova, Kruglov, A. Nauman, A. Nippa, Pavlova, Petrov, V. Polakov k. a.

Post la jaro 1920, lau la plano ellaborita de la tiama Rusa sekcio de Esperantista Literatura Asocio, la tradukado el Pushkin estis multe progresigita, kaj nun amasighis sufiche multa nombro da tradukajhoj, kiuj atendas eventualan eldonon tute presprete. Jen estas la chefaj manuskriptoj:

1) «Ciganoj». Poemo. Trad. E. Mihhalskij.

2) «Dubrovskij». Novelo. Trad. Shirokov (lau «Titolaro» de G. Davidov).

3) «Egiptaj noktoj». Novelo. Trad. E. Mihhalskij.

4) «Fabelo pri caro Saltano». Poemo. Trad. Jv. Lubjanovskij.

5) «Fraulino-vilaghanino». Rakonto. Trad. A. Fisher.

6 «Cherkofaristo». Rakonto. Trad. A. Fisher.

7) «Gabrielado». Poemo. Trad. E. Mihhalskij.

8) «Kupra Rajdanto». Poemo. Trad. N. Nekrasov.

9) «Festeno dum la pesto». Dramo. Trad. Vs. P. Ivanov (L. Ivn), k. a.

Tre multe estis atentita ankau la tradukado de la liriko de Pushkin, rezulte de kio estas jam tradukitaj preskau chiuj plej gravaj kaj interesaj versajhoj, farontaj belan volumeton estonte, kiam eblighos ghia eldono. Tiun chi tradukadon aktive partoprenis L. Belaev, R. Frenkel, Vs. P. Ivanov (L. Ivn), E. Mihhalskij, N. Nekrasov, V. Polakov, S. Rublov, V. Sutkovoj, V. Varankin k. a. Chiuj chi tradukoj estas faritaj plej zorgeme kaj fidele al la originalo sub kolektiva kontrolo kaj reciproka korektado.

Oni do povas konstati sufiche grandan antauenpashon en la nomita afero, kiun ankorau pli suprenlevas la eldono de la chefverko de Pushkin — «Eugeno Onegin».