Фаўст

Раскошы, лішкаў меў царок нямала.
А край грызня тым часам раздзірала,—
Стары з малым і з братам родны брат
Зацята б’юцца ўсе падрад.
На горад — горад, вёска з вёскай,
Парафіянін з цэрквай боскай,
З дваранствам смерды, голь і чэлядзь
Рахункі зводзяць, крыўды дзеляць.
Пайшла такая калатня,
Што ў ясны дзень не ўбачыш дня —
Спакою ні хвіліны не было.
Жыць — значыць бараніцца. Так і йшло.

Фаўст

Ішло, кульгала, падала, ўставала,
І раптам потырч пляснулася, ўпала.

Мефістофель

Становішча ў найлепшы акурат,
Бо кожны сам сабе і кум і сват;
Падняўся смерд на поўны рост,
Гізуе, прэ, задраўшы хвост.
Ды ўжо абрыдла многім свара тая.
Крычаць: «Дзе ж трон, дзе ты, царква святая?
Спакой і лад у край вярнуць пара!
Калі замала розуму ў цара,
Пасадзім іншага; любоў народа
Яму здабудуць мір і згода».

Фаўст

Папоўшчына!

Мефістофель

                А хто, як не сутаны,
Маліцца любяць на трыбух напханы?
Яны найбольш пілі і жэрлі,
Цяпер, глядзі, з ражном паперлі:
І вось правіцель наш набожны
Ідзе на бой, на бой апошні.

Фаўст

Шкада, ён добры быў і мілы.

Мефістофель

Не траць надзеі да магілы.
Хадзем і выцягнем за вушы
Вялікасць гэтую з калужы.
Хто ведае, ці будзе лёс удалы,
Калі пашчасціць — вернуцца васалы.

Яны выходзяць на ўзгор’е і аглядаюць войска ў даліне. Знізу чуецца барабанны бой і ваенная музыка.

Мефістофель

Нішто пазіцыя, каб выйграць бой,
Няма там толькі нас з табой.

Фаўст

Пра перамогу не кажы.
Ты ж любіш толькі міражы.

Мефістофель

Ты лепей слёзы страху вытры,—
Перамагае той, хто хітры!
А я ўжо сам сваё ўтрасу.
Разбіўшы ворага дашчэнту,—
Ахвотна здасць табе ў арэнду
Манарх прымор’я паласу.

Фаўст

Служыць ты хочаш? — што ж, служы,
Хітруй, чаруй, перамажы!

Мефістофель

Я стану пад тваё начала,
Будзь ты за обергенерала.

Фаўст

Мо завялікі гонар, дабрадзею,—
Я ж і камандаваць не ўмею.

Мефістофель

Калі мазгуе генеральны штаб,
Патрапіць даць каманду эскулап.
Я план даўно давёў да ладу
І маю ўжо для гэтай мэты раду
З чароўных сіл і духаў гор.
Цяпер пара трубіць ім збор.

Фаўст

О, бачу, зброя іх блішчыць на сонцы.
Відаць, пайшлі з табою горцы?

Мефістофель

Як Пітэр Сквенц^{244}

, я сёння склікаўНайлепшых з лепшых — трох асілкаў!

Уваходзяць Трое Дужых^{245} (Кн. царстваў, ІІ, 23,8.)

Мефістофель

Глядзі, ідуць мае героі;
Апрануты як след яны,
У новых латах і пры зброі —
Як роджаныя для вайны.

(Ad spectatores)

Якраз і мода настае
На рыцараў, турніры, латы —
Дык прыдадуцца і мае
Алегарычныя салдаты.

Даўбайла (малады, лёгка ўзброены, страката апрануты)

Хто паглядзіць мне ў вочы дзёрзка,
Таму заеду ў карак і у морду,
А хто наўцёкі ўдарыць порстка,
Таго адпраўлю ў пекла к чорту.