Французская навела XX стагоддзя

Вулічны рух зачараваў іх. Цьмяны бляск пазелянелых помнікаў прымусіў іх забыцца пра ўсе нягоды, якія выпалі на апошнюю частку падарожжа. Турыстычнае агенцтва забраніравала для іх так званы «пакой маладажонаў» з адным вялікім ложкам у гатэлі, што ўзвышаўся над горадам на вяршыні пагорка Авянцін, які меў у іхніх вачах такую вартасць, што ім цяжка было паверыць, што тут могуць быць кавярні, гандляры, паштоўкі.

Яны заўсёды ўяўлялі Авянцін як вялізную сцэну, дзе ідзе вечнае прадстаўленне вялікіх пачуццяў трагедыі, якую выконваюць акторы ў масках. Іх здзівіла, што яны знайшлі там твары, падобныя на іхнія.

Арман назіраў, як Лора парадкавала свае рэчы ў шафе іхняга пакоя для маладых. Маладая жанчына зачынілася ў ваннай на засаўку, нібы ёй трэба было чагосьці асцерагацца. Арман выцягнуўся на ложку і слухаў спеў птушак, якія пераляталі па галінах хвой. Да гэтага спеву дадаваліся глухія ўдары — гэта на тэрасе выбівалі дываны. Ён уявіў іх яркія колеры, колеры раскошы і задавальнення. Калі Лора выйшла, ён з непрыемнасцю адзначыў, хоць і так добра гэта ведаў, што яна была ўсяго толькі нізенькай жанчынай, даволі пагляднай, але ўжо пабляклай і занадта тоўстай. Але не трэба было думаць пра будучыню.

— Ну што, дарагая, — сказаў ён, — пойдзем вячэраць? Так?

Яна адказала: «Вядома». Яна чакала не гэтага. Яна не ведала, чаго яна чакала, але не гэтага.

Яна паклала свае прычындалы ў белую сумку, якую ён купіў ёй у Бардзігера, на граніцы, калі яны былі шчаслівыя, паўтараючы адно аднаму, што яны ў Італіі, і іх забаўлялі каўбасы і сыры ў форме каўбас, пляшкі з к'янці, падвешаныя за горла і аплеценыя саломай. Яна знайшла дзве паштоўкі, якія яны купілі ў Пізе, на Кампа Санта, пасля таго як з захапленнем любаваліся падаючай вежай. Яны сталі разглядаць іх разам. На паштоўках быў намаляваны д'ябал, рагаты, прышчавы, закаваны ў жалеза. Сваімі рукамі ён, як спрут, абвіваў мноства голых цел нявольнікаў, якія поўзалі на карачках, паказваючы зад. Верхам на іх сядзелі меншыя дэманы і гналі іх праз пакуты.

— Фантастыка, — сказала Лора.

— А, — сказаў Арман, — гэта не супадае з тым, што ўсе думаюць пра Італію як пра шчаслівую краіну... Я ўпэўнены, што тут людзі не могуць сур'ёзна верыць у д'ябла.

Ён абняў яе.

— Я кахаю цябе, — сказаў ён.

— Праўда? Ты кахаеш мяне? Ты ўпэўнены?

— Але, — сказаў ён, — я кахаю цябе.

— Не, любы, — сказала яна. — Я не люблю гэтага святла.

— Тады пойдзем пагуляем, павячэраем, — сказаў ён.

Спачатку яны пайшлі выпіць гаркаватага аперытыву на тэрасе кавярні на вуліцы Віторыа Венета. Гэта была летняя кавярня, якія бываюць на беразе мора. Яе белы, зялёны і блакітны колеры вылучаліся на цёмна-чырвоным фоне будынкаў. Арман праводзіў вачыма маладых жанчын, што праходзілі міма. Амаль усе яны былі прыгожыя, большасць загарэлыя, аднак некаторыя былі і вельмі бледныя, амаль белыя, захаваўшы сваю белізну ў ценю кватэр, дзе сцены былі з ружовага мармуру. У іх былі вельмі высокія грудзі.

— А жанчыны тут прыгожыя...

— Не ведаю, неяк не задумвалася...

— Праўда, — сказаў Арман, — гэта бясспрэчна. Яны частка пейзажу. Яны створаны якраз для гэтых вуліц...

Лора неяк няўпэўнена ўсміхнулася.

— А я, — сказала яна, — я не створана для гэтай краіны?

Арман пяшчотна абхапіў яе за плечы.

— Ты? — сказаў ён. — Я кахаю цябе...

Ён заўважыў, што на левай ноздры ў яе ўскочыў прышч, і яго раптам ахапіла пачуццё абавязку, якое немагчыма было растлумачыць.

Яны купілі ў кіёску кухарскую кнігу за дзвесце лір, багата ілюстраваную, бо Лора вырашыла, што, калі яны вернуцца і ўсталююцца, яна дзеля забавы будзе гатаваць ім простыя італійскія стравы, хоць асаблівай ахвоты гатаваць яна не мела. Як казала яна сама, гаспадыня з яе была даволі кепская.

«Якое гэта мае значэнне? — сказаў Арман. — Я кахаю цябе».

Яны знайшлі аўтобусную станцыю, з якой хадзілі аўтобусы да Альбінскіх гор, і хацелі паехаць павячэраць на беразе возера Нэмі, дзе ў старажытнасці адбываліся марскія баі гладыятараў. Лора шмат пра гэта ведала, але было надта позна, і не было ўпэўненасці, што яны паспеюць на аўтобус, каб вярнуцца.

Урэшце паехалі на таксі ў Трастэвэрэ.

Яны ўспаміналі, якую ролю адыгрываў гэты квартал, калі там жыў няўрымслівы плебс. Менавіта тут выспявалі змовы. Адсюль выляталі, размахваючы мячамі і паходнямі, раз'юшаныя натоўпы і кідаліся на штурм замка Святога Анёла*.

* Рымская цытадэль, адна з папскіх рэзідэнцый.

Апусцілася ноч, да таго ж месячная.

Яны вячэралі ва ўнутраным двары, абсаджаным невысокімі апельсінавымі дрэвамі, праз лісце якіх прабівалася святло чырвоных лямпачак. Яны былі ў захапленні ад белізны абрусаў і хлеба.

Музыкант, граючы на акардэоне, хадзіў ад стала да стала і спяваў песні, падобныя да андалузскіх. Лора сказала, што, напэўна, гэта спадчына гішпанскага панавання, спадчына Борджыа*. Яны сталі гаварыць пра італійскае Адраджэнне, яго нястрымныя страсці, прагу да бурлівага, шалёнага жыцця ў гэтых людзей, якія былі не выкладчыкамі калежаў, а мастакамі, палітыкамі, салдатамі адначасова.