Французская навела XX стагоддзя

* Славуты італійскі род гішпанскага паходжання.

— Якая адвага! Які віхор! — сказаў Арман. — І, разам з тым, заўваж, калі ўзяць жыццё хаця б таго ж Макіявелі, то яно было сумнае і не ўдалося. Зрэшты, што такое Макіявелі? Бацька шматлікай сям'і, у жыцці якога не было нічога, акрамя прыкрасці, намеснік загадчыка канцылярыі муніцыпалітэта Фларэнцыі, які ледзь зводзіў канцы з канцамі.

— Гэта праўда, — сказала Лора, — і,магчыма, у многіх з гэтых людзей, каму мы прыпісваем незвычайнае жыццё, балелі ногі ці была непрыгожая жонка, і ім даводзілася перажываць бог ведае што, каб сплаціць даўгі. Бо, зрэшты, даўгі трэба было сплочваць ва ўсе часы. Макіявелі плаціў свой доўг. Цэзар Борджыа, мажліва, і не, але гэта ўжо іншая справа.

Арман засмяяўся. Ён быў рады бачыць Лору забаўнай і па-ранейшаму поўнай ідэй. Ён пяшчотна пляснуў яе па левай далоні.

— Паслухай, — сказаў ён, — не чапай гэтага прышча. З ім усё ў парадку, а ты можаш зрабіць толькі горш.

Яны перасталі гаварыць пра Адраджэнне. Памаўчалі. Потым Лора раптам сказала, што ёй хацелася б убачыць vіа Аnnіа* пры месячным святле. Афіцыянт, які раней працаваў у Парыжы і выдатна размаўляў па-французску, сказаў, што, вядома, было б лепш, калі б у іх была машына, а так яны могуць праехаць на тралейбусе да Брамы, а адтуль прайсці пешшу. Гэта будзе цудоўная прагулка, асабліва для закаханых і асабліва пры месячным святле.

* Апіева дарога. Пабудавана ў IV стагоддзі да н.э. з ініцыятывы рымскага цэзара Клаўдзія Апія і захавалася да нашых дзён.

Яны яшчэ трохі пасядзелі, дапіваючы з маленькіх шклянак з тоўстага зялёнага шкла белае віно Шато Рамэн з лёдам. Гэтыя шклянкі былі падобныя да лампад, што гараць перад абразамі Божай маці. Акардэаніст цяпер іграў неапалітанскія мелодыі. За сталом насупраць сядзела жанчына, адна з чатырма мужчынамі. Афіцыянт сказаў, што гэта вельмі вядомая актрыса, але яны яе не ведалі. Рысы яе твару былі настолькі правільныя, што выклікалі захапленне. Гладкі і горды рымскі твар. Яна міргала доўгімі вейкамі на прыплюшчаных вачах. Арман звярнуў увагу, што на ёй была лёгкая сукенка з выразам. Да Лоры ў яго быў толькі адзін ці два раманы, калі ён толькі пачынаў сталець. Гэта былі студэнткі, сціплыя і цнатлівыя, якім ён пасылаў лісты, дзе пісаў пра іх вучобу і наогул пра жыццё.

Але гэтая дзяўчына насупраць была менавіта такою, з якой яму хацелася б пайсці на vіа Аnnіа.

Незнаёмая вельмі свабодна трымалася са сваімі кавалерамі, трое з якіх былі ўжо ў гадах, а адзін малады. На іх былі светлыя касцюмы, белыя накрухмаленыя кашулі і вельмі строгія белыя шаўковыя гальштукі. Яны смяяліся, падлівалі ёй у шклянку ці гладзілі яе чорнага кашлатага сабаку, што адзываўся на мянушку Напалеон, якую яны вымаўлялі на італійскі манер.

Фраза Стэндаля «Маркотныя хвоі вянчаюць з усіх бакоў пагоркі Вечнага Горада» пачынала зноў адзывацца ў сэрцы Армана. Ён зірнуў на Лору як бы збоку. «Але ж я кахаю яе, — сказаў ён сабе, — я кахаю яе... Аднак што гэта значыць, я яе кахаю?» Яму захацелася зараз жа пакінуць Італію і вярнуцца ў Каэн, куды яны атрымалі прызначэнне. У Каэне Лора будзе на сваім месцы, там рэальнае жыццё, не тое, што тут, сярод гэтага дэкору, які ёй не пасаваў.

— Не чапай носа, — сказаў ён, але на гэты раз рэзка, знервавана. — А то будзе яшчэ горш.

— Што значыць — будзе яшчэ горш? — спыталася Лора. Яна ўзяла яго за руку. Ён моцна сціснуў яе руку, потым пагладзіў. Яна заплюшчыла вочы. Яны далі акардэаністу сто лір.

Vіа Аnnіа купалася ў месячным святле. Ад кіпарысаў на брук, у якім антычныя вазы прарэзалі дзве паралельныя каляіны, клаліся блакітныя цені. На фоне бледнага неба над магілай Цэцыліі Мэтэла ўздымалася вялізная рэкламная аўтапакрышка з дрэва. Ноч была чароўная. Паабапал шашы, якой было ўжо не адна тысяча гадоў, стаялі, як коні на прывязі, мотаролеры, чакаючы сваіх седакоў: парачак, схаваных у цемры вясковай ночы, аглушаных звонам цвыркуноў і шчаслівых у абдымках адно ў аднаго.

— Як прыгожа, — сказала Лора.

У іх было мала часу. Апошні тралейбус адыходзіў праз чвэрць гадзіны. Яны, трымаючыся за рукі, селі на тумбу дарожнага знака. Арман загаварыў першы.

— Якая незвычайная цывілізацыя, — сказаў ён. — Калі думаеш, што па гэтай дарозе ездзілі ў Неапаль ужо дваццаць стагоддзяў назад...

— Сапраўды, — сказала Лора, — мы пра ўсё гэта чыталі, усё гэта ведаем, але самае незвычайнае — убачыць потым, што гэта не штосьці з кніг, што гэта рэальна існуе.

Яна глядзела на мотаролеры і думала пра каханкаў, якія ляжалі за магіламі рымскіх патрыцыяў. Арман абняў яе і доўга цалаваў у вусны, але цяпер яму здавалася, што ў ёй больш не было ніякай таямніцы.

— Трэба вяртацца, — вельмі пяшчотна сказаў ён. — Ты, напэўна, стамілася? Табе было зусім кепска ў аўтобусе.

— О! Ты быў такі мілы, такі цярплівы.

— Ну што ты, любая, гэта ж такая дробязь...