Французская навела XX стагоддзя

— Не чапай свайго носа, дарагая, бо, гарантую, ты дагуляешся да таго, што там сядзе вялікая скулячка, якая не дасць табе спакою да канца падарожжа...

— Ты думаеш, што я непрыгожая?

— Мне ты самая прыгожая.

Ён заплюшчыў вочы і пацалаваў яе ў вусны.

— Ты здурэў, — сказала яна, калі перавяла дых.

— Зусім не.

Дзень яны прысвяцілі класічнай экскурсіі па ўсім востраве. Яны нанялі гіда і не пашкадавалі. Ці знайшлі б яны самі словы, каб апісаць «гэтае дзіўнае пачуццё эйфарыі, якое вялікія аматары вострава называюць «ла какаіна» дэ Капры* і якое, мажліва, выклікана кантрастам паміж страшэннай прыгажосцю скалаў, пакрытых дзікай расліннасцю, і ціхім хараством вузенькай, добра забрукаванай дарогі, абсаджанай прыватнымі садамі з квітнеючымі ружамі, гваздзікамі, гліцыніямі, міндалем?

* Какаін Капры (іт.).

Яны не даведаліся б, што славуты грот Мітраманіа — гэта былы храм бога Мітры і што ў доме вядомага пісьменніка Курцыа Канацьеры пасярод вялізнага салона, які мае шаснаццаць метраў у даўжыню, ёсць камін, спод якога зроблены з вогнеўстолівага крышталю, праз які можна бачыць мора.

Яшчэ больш карысным для іх гід аказаўся ў тым плане, што даў ім нейкае ўяўленне пра свецкае жыццё. Яны даведаліся, што ў Канцонэ дэль Марэ*, «які ў апошнія гады прыцягвае ўвагу арыстакратыі ўсяго свету, дзякуючы басейну з лазурнай вадой і ўсёй яго раскошы, пасля абеду заўсёды ёсць некалькі незанятых сталоў для гульні ў канастру**».

* Назва гатэля, у перакладзе з італійскай «Песня мора».

** Гульня ў карты.

Аднак з канца раніцы другога дня, калі яны загаралі на тэрасе гатэля, слухаючы, як гудуць мухі і кудактаюць куры, радуючыся знесенаму яйку, як звоняць званы ў манастыры, Арман адчуў патрэбу процідзеяць таму, што гід назваў «какаіна дэ Капры». Ён быў па горла сыты гэтым жыццём, якое асуджала яго на адзіноту, глыбіню якой ён толькі што зразумеў. Спектакль, які ён убачыў у міндалевым садзе, вывеў яго са здранцвення: мажны педэраст, увесь у блакітным, з белай вышыванай шыйнай хусткай, якога прагульваў на пазалочаным паску бульдог з высалапленым языком; ён раздаваў ангельскім дзецям, якія тоўпіліся вакол яго, высушаных марскіх канькоў, загорнутых у шаўкавістую паперу.

— А што, уласна мы тут робім? — сказаў ён.

— Табе не дагодзіш. Што з табой, любы? Мне здаецца, пасля Рыма ты нешта ад мяне хаваеш.

— Ну што ты, дарагая, не. Гэта аніяк не звязана ні з табой, ні з намі... Але я лічу, што тут ёсць нешта абсурднае. Я не ведаю... Але ўсё гэта фальшывае. Ну, ты разумееш, фальшывае...

— Але неба, мора, міндаль не фальшывыя...

— І ўсё гэта становіцца фальшывым. Урэшце стане фальшывым з-за гэтых людзей...

— Але ж мы не такія, як яны.

— Не, — сказаў ён. — Калі мы тут, мы такія самыя, як і яны. Такія, як гэты прыдурак з яго сабакам у садзе. Ведаеш, калі б не расклад нашага падарожжа, я б зараз жа паехаў адсюль.

— А куды? Ты хацеў бы вярнуцца ў Францыю?

— Не ведаю, магчыма. Гэтая краіна не для нас.

— А можа, ты лічыш, што яна не для мяне? Ты так думаеш? Скажы праўду...

— Ты гаворыш глупства, золатка маё. Я хачу сказаць, што гэтая краіна не мае нічога агульнага з намі, з нашым звычайным жыццём.

— Не, — сказала яна, — ты не гэта хацеў сказаць...

Дзень цягнуўся кепска, да таго моманту, калі пад вечар з блакітнай вады купальняў Тыберыя зусім побач з Арманам вынырнула маладая жанчына, якую ён бачыў з чатырма кавалерамі ў рымскім рэстаране ў Трастэвэрэ. Белы купальнік і сонца не зрабілі яе менш таямнічай і не змянілі ганаровага выразу на яе твары, гладкім і правільным, які так уразіў Армана.

— Гэта ж актрыса, якую мы бачылі ў Рыме, — сказаў ён.

— Ну вось, — сказала Лора, — я думаю, што яна прыехала знарок дзеля цябе.

Ён засмяяўся, але смех гэты стаў раптам шчыры. Ён з задавальненнем і нават з пяшчотай паглядзеў на белыя сталы рэстарана, які размяшчаўся ў двары антычнай вілы, на чырвоны квадрат ветразя ўдалечыні, потым на тлусты твар загарэлага таўстуна, які, прыжмурыўшы вочы, прымаў сонечную ванну, расцягнуўшыся на блакітным з жоўтымі палосамі халаце.

Нехта сказаў па-французску: «Глянь, ды гэта ж Марыя Паска, актрыса. Яна сапраўды чароўная».

— Яна сапраўды вельмі прыгожая, — сказаў Арман.

— Так, што да прыгажосці, то яна прыгожая. Але ці можа, па-твойму, мужчына пакахаць такую дзяўчыну? Я лічу, што ў ёй ёсць нешта жорсткае...

— Але яна з тых жанчын, — сказаў Арман, — на якіх глядзяць, а не кахаюць. Жанчыны, якіх кахаюць, зусім іншыя.

У гэты момант ён успомніў, што гід распавядаў, як замежныя турысты забаўляліся некалькі гадоў таму ў гроце Мітраманія, аднаўляючы рытуалы пакланення Мітры.

У кампаніі двух тыпаў Марыя Паска накіравалася да бара, размешчанага пад руінамі балкона, з якога Тыберый кідаў рабоў мурэнам. Арман зірнуў на Лору. Прышч на носе вырас. Вада і вецер раскудлацілі ёй валасы, і яе чырвоны твар абрамляў чорны, нібы драцяны, парык.

— Ты не павінна так сушыць валасы. Ты іх сапсуеш.

Лора не адказала.

У бары Марыя Паска моцна смяялася з тымі двума тыпамі ў белым.