Французская навела XX стагоддзя

Я спыталася ў Джона, ці можна пазваніць у паліцыю. Ён паспрабаваў пазваніць і зразумеў, што тэлефон пашкоджаны. Антэну радыёпрыёмніка перарэзала папалам. Як толькі пачало світаць, Джон Грэхем выйшаў з дому. Дзеці паснулі. Праз некалькі хвілін Джон вярнуўся і папрасіў мяне выйсці разам з ім. Трэба было бачыць фасад дома! Невядомы чараўнік, відаць, хацеў падабраць два дамы аднолькавай вышыні, якія можна было б падзяліць больш-менш аднолькава. І гэта яму ўдалося. Аднак наш цагляны дамок у Нэі быў даволі просты, з высокімі вокнамі, акружанымі каменнымі карнізамі, а перад намі ж стаяў чорна-белы катэдж з шырокімі паўавальнымі вокнамі. Спалучэнне гэтых зусім непадобных частак нарадзіла дзіўны архітэктурны ансамбль. «Арлекін» Пікасо ў архітэктуры — дый годзе!

Я папрасіла містэра Грэхема, каб ён даў тэлеграму ў Францыю і даведаўся, што сталася з яго жонкай. У адказ пачула, што тэлеграф адчыняецца толькі ў 8 гадзін. Ён быў такі флегматык і нават у гэтых надзвычайных абставінах дапусціць не мог, што можна было б парушыць распарадак і пабудзіць тэлеграфіста. Дарэмна я старалася яго разварушыць, адказ быў адзін:

— Тэлеграф працуе з 8 гадзін!

Нарэшце а палове восьмай, калі Джон Грэхем збіраўся ісці на тэлеграф, мы ўбачылі, што да дома на кані пад'ехаў паліцэйскі. Ён здзіўлена паглядзеў на дом і перадаў нам тэлеграму ад прэфекта парыжскай паліцыі. У тэлеграме было пытанне, ці знаходжуся я па гэтым адрасе, і адначасова паведамлялася, што місіс Грэхем — жывая і здаровая — знаходзіцца ў Нэі.

Няма патрэбы далей цытаваць гэты тэкст. Дастаткова адзначыць, што місіс Грэхем з такой жа руплівасцю клапацілася пра дзяцей мадам Мартэн, як і яна сама — пра дзяцей ангелькі. Абедзьве сям'і былі ў захапленні ад далікатнасці сваіх спадарожнікаў у гэтых прыгодах і моцна сябравалі між сабой да канца дзён сваіх. Яшчэ 10 гадоў назад мадам Мартэн жыла са сваёй сям'ёй у Шамбурсі (Сена і Ўаза).

Рамкі гэтага раздзела не дазваляюць нам спыніцца на аналагічных прыгодах, якія здзіўлялі людзей на працягу ўсяго мая 1954 года.

Серыя «рассечаных дамоў» цягнулася яшчэ даўжэй, чым «перамяшчэнні людзей». Больш як 100 сем'яў было абменена. І гэтыя абмены сталі ўлюбёнымі тэмамі для пісьменнікаў і кінематаграфістаў. Тут было нешта фантастычнае, што кранала пачуцці і вельмі падабалася публіцы. Дарэчы, даволі пацешна было бачыць (і гэта адбылося на самай справе), як каралева прачынаецца ў ложку жандара, а расейская танцоўшчыца раніцай здагадваецца, што яна ў алькове прэзідэнта ЗША. Потым прыгоды з абменам рэзка спыніліся.

Настаў час новых прыгод. Здавалася, што таямнічыя істоты, якія забаўляліся, парушаючы жыццё людзей, былі капрызныя і ім хутка надакучалі адны і тыя забавы.

ЗНЯВОЛЕННЕ Ў КЛЕТКУ

У пачатку верасня невядомая рука, чыю сілу цяпер ведае ўся Зямля, замахнулася на самых таленавітых вучоных нашай планеты. 12 чалавек, амаль усе славутыя фізікі і хімікі, адначасова былі сабраны з розных краін і дастаўлены на паляну ў лесе Фантэнбло (непадалёк ад Парыжа). Кампанія маладых людзей кожную нядзелю прыязджала сюды, каб адпачыць і пагуляць па лясных узгорках. Аднойчы яны ўбачылі, як між дрэў і камянёў журботна блукаюць старыя. Заўважыўшы іх збянтэжанасць, хлопцы хацелі ім дапамагчы. Падышоўшы бліжэй, яны здзіўлена спыніліся: ад старых іх аддзяляла нейкая празрыстая непраходная заслона. Хлопцы думалі абмінуць перашкоду, абышлі вакол і канчаткова ўпэўніліся, што старыя акружаны нябачнай сцяной. Некаторыя з маладых пазналі тут сваіх выкладчыкаў. Клікалі іх, але ніхто іх не пачуў. Гук, відаць, не праходзіў праз гэтую сцяну. Вядомыя прадстаўнікі навукі апынуліся ў клетцы, нібы драпежнікі.

Здавалася, яны даволі хутка змірыліся са сваім становішчам: ляглі на сонейку, дасталі з кішэняў паперу і пачалі пісаць нейкія ўраўненні, даволі весела абмяркоўваючы іх. Адзін хлопец пайшоў паведаміць уладам. Апоўдні сабраўся натоўп цікаўных. Між тым вычоныя, відаць, пачыналі хвалявацца. Яны падыходзілі да нябачнай сцяны і, разумеючы, што іх галасоў ніхто не чуе, паказвалі на мігі, каб ім далі есці.

У натоўпе было некалькі афіцэраў, і адзін з іх паабяцаў перадаць ежу гэтым няшчасным з самалёта. Задумка была выдатная. Праз дзве гадзіны пачуўся гул матора. Пралятаючы над гэтай нябачнай клеткай, лётчык спрытна, акурат усярэдзіну, выкінуў пакеты з правіянтам. На жаль, калі да зямлі заставалася метраў дваццаць, пакеты перасталі падаць і нібы застылі ўгары. У клетцы быў нябачны дах.

Пад вечар вучоныя мелі выгляд безнадзейных людзей. Яны ўсё паказвалі на мігі, што хочуць есці і баяцца начнога холаду. Засмучаныя гледачы нічога, аднак, не маглі зрабіць. І няўжо давядзецца глядзець на пагібель гэтых свяцілаў навукі?