Французская навела XX стагоддзя

Ніхто не думаў, што могуць быць якія-небудзь змены да заўтрашняй раніцы. Аднак ужо на досвітку, калі добра прыгледзецца, можна было заўважыць, што ў цэнтры клеткі з'явіўся новы дэкор. Пра гэта паклапацілася нябачная рука. Пакеты, якія кінуў лётчык, цяпер віселі на вяроўках на вышыні пяць метраў. Другі канат вісеў побач і даходзіў да самай зямлі. Кожны малады чалавек мог бы лёгка залезці па гэтым канаце і зняць выратавальныя пакеты. Але мала было надзеі, што хто-небудзь з гэтых сямідзесяцігадовых людзей адважыцца на такую гімнастыку. Яны хадзілі вакол канатаў, нават правяралі іх на трываласць, і ўсё ж рызыкантаў сярод іх не знаходзілася.

Так прайшоў увесь дзень. Надышла ноч. Цікаўныя пачалі разыходзіцца. Апоўначы адзін студэнт вырашыў паспрабаваць, ці на месцы нябачная сцяна. На яго вялікае здзіўленне, ніякай заслоны ён не адчуў і з радасным крыкам ішоў уперад. Жорсткая сіла, якая два дні насміхалася з людзей, нарэшце злітавалася. Вучоных накармілі, сагрэлі, і ніхто з іх не захварэў.

Вось тыя асноўныя факты, якія характарызавалі гэты незразумелы перыяд. Сёння, аднак, мы ведаем, што гэта быў перыяд, калі ўранскія вучоныя праводзілі свае эксперыменты. А цяпер мы падаём найбольш важныя фрагменты з кнігі славутага А.Е.-17.

Чытач зразумее, што мы былі вымушаны знаходзіць зямныя эквіваленты ўранскім словам, пераклад якіх не заўсёды быў літаральны. Час уранцы адлічваюць гадамі, якія значна даўжэйшыя, чым зямныя. Там, дзе гэта было можна, мы зрабілі пералік часу на прывычныя нам зямныя меркі. Акрамя таго, уранцы, гаворачы пра людзей, ужываюць слова, якое прыкладна азначае «бяскрылыя двухногія». Гэтае занадта складанае слова мы амаль усюды замянілі на «людзі» або «зямляне». Гэтаксама мы зрабілі з паняццем «горад», якое ўранцы азначаюць як «чалавечы мурашнік». Дарэчы, у гэтым, як нам здаецца, яны мелі рацыю. І яшчэ трэба, каб чытач не забываўся, што ўранцы, як і мы, адораны зрокам, аднак гукі ім зусім невядомыя.

Уранцы «гавораць» між сабой пры дапамозе спецыяльнага органа, які складаецца з мігатлівых каляровых лямпаў. Вядома, што ўранцы, не знайшоўшы гэтых апаратаў у людзей, тут жа вырашылі, што мы наогул няздольныя перадаваць свае думкі адзін аднаму.

Тут мы змяшчаем толькі кароткія фрагменты кнігі А.Е.-17 і настойліва раім усім студэнтам прачытаць яе поўнасцю. Ёсць цудоўнае выданне гэтай кнігі з каментарыем прафесара Пекінскага ўніверсітэта Аг-Чу.

Як ужо, відаць, здагадаўся чытач, А.Е.-17 — гэта не ўранскае прозвішча аўтара, а наменклатурны індэкс, дадзены прафесарам Аг-Чу.

ЖЫЦЦЁ ЛЮДЗЕЙ ПАВОДЛЕ А.Е.-17

Пры дапамозе звычайнага тэлескопа на паверхні малых планет, і ў прыватнасці на Зямлі, можна ўбачыць плямы. Яны настолькі вялікія, што нельга дапусціць, каб гэта былі азёры ці моры. Калі доўгі час назіраць гэтыя плямы, то можна заўважыць, што на працягу некалькіх зямных стагоддзяў яны павялічваюцца, дасягаюць максімальных памераў, потым пачынаюць меншаць, а часам нават зусім знікаюць. Многія назіральнікі лічылі, што гэта — вынік захворвання глебы. Сапраўды, гэта вельмі магло нагадваць утварэнне і рассысанне пухліны. І толькі пасля вынаходніцтва ўльтратэлемікраскопа стала зразумела, што мы маем справу са скопішчам жывой матэрыі. Першыя апараты ўсё ж не былі яшчэ дасканалыя і дазвалялі бачыць, нібы ў тумане, нешта накшталт жывога жэле. Вядомыя назіральнікі, як, напрыклад, Н.-33, сцвярджалі тады, што гэтыя скопішчы — зграі жывёлін, якія вядуць агульны спосаб жыцця. З дапамогай сучасных апаратаў удалося высветліць, што ўсё гэта не так. Цяпер не толькі былі відаць індывідуумы, але і тое, што яны адрозніваюцца паміж сабою і робяць пэўныя рухі. Плямы, якія заўважыў Н.-33, на самай справе аказаліся велізарнымі гнёздамі. Іх, бадай, можна параўнаць з уранскімі гарадамі. (Гэтым гнёздам мы далі назву «гомільеры» — «чалавечыя мурашнікі».)

У гэтых гарадах жывуць маленькія істоты — людзі. Гэта двухногія бяскрылыя млекакормячыя з нязначным валасяным покрывам на целе, якое звычайна ахінаецца штучнымі матэрыяламі. Доўгі час меркавалася, што гэту дадатковую скуру людзі ўтвараюць самі па сабе. Мае ж даследаванні даюць падставы сцвярджаць, што гэта — памылковае меркаванне, бо людзі маюць нейкі інстынкт, які вымушае іх збіраць і сплятаць раслінныя або жывёльныя валокны, каб бараніцца ад холаду.

Я сказаў: «інстынкт» і з самага пачатку гэтай працы з усёй яснасцю хачу адзначыць, што пытанне, якое ўвогуле ніколі не варта было ставіць, на працягу некалькіх гадоў абмяркоўвалася з неверагоднай лёгкасцю. Асабліва гэта датычыцца маладых натуралістаў, бо яны ўзялі сабе за моду прыпісваць гэтым зямным лічынкам розум, які па сваёй прыродзе нібыта такі, як і ў нас, уранцаў. Хай сабе іншыя разбіраюцца, наколькі жахлівая такая дактрына з рэлігійнага погляду. Я ж пакажу ў гэтай кнізе ўсю абсурднасць падобных канцэпцый толькі з навуковага пункту гледжання.