Французская навела XX стагоддзя

Усё гэта скончылася, калі ён вярнуўся ў Ангельшчыну. Глэдзіс, дарэчы, выйшла замуж за Джона. Мілес ужо не мог так добра, як некалі, гуляць у тэніс. Яму давялося шмат працаваць, каб замяніць бацьку. Маргарэт была абаяльная, верная і адукаваная. І, зрэшты, вытанчаная...

Мілес расплюшчыў вочы, успомніў пра каньяк і адпіў проста з бутэлькі. Ад алкаголю ён пачырванеў і стаміўся. Сёння раніцай ён заўважыў, што ў яго на левым воку лопнуў адзін капіляр. Луіджыя, відаць, цяпер распаўнела і завяла. І гарышча закінутае. І віно там ужо не тое. І нічога яму не заставалася, як ісці па пратаптанай дарозе: кантора, снеданне, палітычныя навіны ў газетах. Кантора, аўтамабіль, «хэло», Маргарэт, а па нядзелях — дача з Сіместрамі ці Джонамі, 15 ачкоў у партыі ў гольф, содавая вада. Гэтыя частыя бясконцыя дажджы і, дзякуй богу, каньяк.

Бутэлька апусцела, Мілес адкінуў яе і з цяжкасцю ўстаў з зямлі, не хацелася вяртацца да гасцей. І чаму ён ад іх уцёк? Гэтак жа нельга. Гэта непрыстойна. І нечакана ён пазайздросціў італійцам... Тыя могуць, спыніўшы свае аўтамабілі, лаяць адзін аднаго на чым свет стаіць, пагражаць нават смерцю, аднак і пальцам не паварушаць, каб здзейсніць свае пагрозы. І ён засмяяўся. Спыніўся. Чаго ён смяяўся на гэтым газоне перад сваім катэджам?

Зараз ён вернецца, сядзе ў плеценае крэсла, холадна скажа: «Прабачце». — «Нічога, стары», — цнатліва адкажа Сіместр. І на гэтым размова скончыцца. І ніколі нікому не раскажа Мілес пра італійскае неба, пра Луіджыіны пацалункі, пра пяшчотную памяць. 10 гадоў, як скончылася вайна. Прапала прыгажосць; страчана маладосць.

Павольна падышоў да гасцей. Тыя нібыта не заўважылі, што яго не было, далей сабе гаманілі. Мілес загаварыў з Сіместрам пра аўтамабілі, пераконваючы яго, што «ягуар» не мае канкурэнтаў у хуткасці і гэта сапраўдная спартыўная машына. Потым пагаварылі пра аўстралійцаў, у якіх самыя лепшыя шанцы выйграць Кубак Дэвіса.

І ўсё ж свае шчырыя думкі Мілес скіроўваў да бутэлечкі каньяку, схаванай у шафе. І ён ужо радаваўся, што хутка Сіместры разам з Маргарэт паедуць у горад на апошні спектакль, а ён застанецца сам-насам са сваімі сонечнымі пяшчотнымі ўспамінамі. Ён зробіць выгляд, што ў яго шмат работы, і як толькі госці з жонкай пойдуць, ён адчыніць шафу, каб знайсці там Італію...

Наталі Сарот Трапізмы

I

Быццам крынічныя ручаінкі, яны цяклі адусюль, нібы нараджаліся з цёплага, трошкі волкага паветра, плылі мякка, нібы сачыліся са сцен, з увабраных у краты дрэў, з лаваў, сквераў, бруднага тратуара.

Паміж нежывымі фасадамі дамоў яны выцягваліся доўгімі цёмнымі гронкамі, перад вітрынамі крамаў, сям-там, збіраліся ў шчыльныя, нерухомыя згусткі і часам пачыналі ціха круціцца, ціха, як вір, калі плынь натыкаецца на перашкоду.

Ад іх веяла нейкім дзіўным спакоем, нечым накшталт безнадзейнага, адчайнага задавальнення. Яны ўважліва разглядалі стосы сподняй адзежы на выставе бялізны, адмыслова складзеныя ў выглядзе снежных гор, ці ляльку, у якой вочы і зубы праз аднолькавыя інтэрвалы загараліся і тухлі, загараліся і тухлі, загараліся і тухлі, увесь час праз тыя самыя інтэрвалы, зноў загараліся і зноў тухлі.

Яны доўга глядзелі, стаялі тут, перад вітрынамі, нерухомыя, загіпнатызаваныя, як ахвяра, увесь час адкладаючы яшчэ на імгненне той час, калі трэба будзе ісці. І маленькія ціхія дзеткі, што трымалі іх за руку, ужо стомленыя ад глядзення, няўважлівыя і цярплівыя, чакалі, стоячы каля іх.

II

З вялікаю неахвотай яны адрываліся ад люстраных шафаў, у якіх вывучалі свой твар. Яны падымаліся з ложкаў. «Снеданне на стале, снеданне на стале», — гукала яна. Яна збірала сям'ю на сняданак. А яны хаваліся, кожны ў сваім берлагу, нелюдзімыя, злосныя, змораныя. «Ды што гэта з імі, чаму ў іх заўсёды такі зняможаны выгляд?» — казала яна, калі гаманіла з кухаркай.

Яна гаманіла з кухаркай гадзінамі і завіхалася ля стала, увесь час завіхалася, раскладала ім порцыі, стравы, гаманіла і крытыкавала тых, што прыходзілі ў дом, іх сяброў: «...а ў той валасы яшчэ пацямнеюць і будуць, як у яе маці, простыя; шанцуе, шанцуе тым, каму не трэба рабіць перманент». — «У паненкі прыгожыя валасы, — казала кухарка, — густыя, прыгожыя, хоць і не кучаравыя, праўда». — «А той — я нават не ўпэўненая, каб ён вам нешта пакінуў. Яны скупыя, усе скупыя, хоць і маюць грошы, маюць, вось што агідна. І нічога сабе не дазваляюць. Не, я гэтага не разумею, не». — «О, што вы! — казала кухарка. — Ды не. Не знясуць жа яны іх з сабой. А іх дачка? Яна ж дагэтуль яшчэ не замужам. А яна сімпатычная, у яе прыгожыя валасы, маленькі носік і ногі — таксама зграбныя». — «Ага, ага, прыгожыя валасы, што праўда, то праўда, — казала яна, — але яе ніхто не кахае, разумееце, яна не падабаецца. Вось ужо сапраўды дзіва!»