Гронкі гневу

— Падымайцеся, вылазьце з палаткі, — сказала маці. — Час ужо ехаць. Хутка развіднее. — Яна падняла скрыпучы шчыток ліхтара і запаліла кнот. — Уставайце ўсе, уставайце!

На зямлі пад брызентавым навесам ляніва заварушыліся, скінулі з сябе байкавыя і ватовыя коўдры, сонныя вочы жмурыліся на святло. Маці нацягнула сукенку на кашулю, у якой спала.

— Кавы няма, — гаварыла яна. — Ёсць некалькі бліноў. Іх можна з'есці ў дарозе. Ну, падымайцеся, будзем грузіцца на машыну. Давайце, давайце! Толькі цішэй, а то суседзяў пабудзім.

Прайшло яшчэ некалькі хвілін, перш чым Джоўды канчаткова стрэслі з сябе сон.

— Нікуды не бегаць! — папярэдзіла маці Ўінфілда і Руці. Усе апрануліся. Мужчыны знялі брызент з распоркі і пачалі грузіць рэчы на машыну. — Раўней кладзіце, каб было зручна, — сказала маці. Яны паклалі зверху матрацы і перакінулі брызент цераз папярочную жэрдку.

— Ну вось, ма, — сказаў Том. — Можна ехаць.

У маці ў руцэ была талерка з халоднымі блінамі.

— Добра. Бярыце па адным. Больш у нас нічога няма.

Руці і Ўінфілд схапілі па бліну і залезлі на паклажу. Там яны ўкрыліся коўдрай і заснулі, не выпускаючы з рук халодных зачарсцвелых бліноў. Том сеў за руль, націснуў на стартэр. Ён хрыпла загуў і праз момант сціх.

— Каб цябе чорт, Эл! — вылаяўся Том. — У цябе ж акумулятар сеў.

Эл прыйшоў у лютасць:

— А як яго, халеру, перазарадзіш, калі бензіну ў абрэз?

Том крыва ўсміхнуўся:

— Ну не ведаю, але гэта твая віна. Цяпер давядзецца заводзіць уручную.

— Кажу ж табе, не мая.

Том вылез з кабіны і дастаў з-пад сядзення завадную ручку.

— Выходзіць, мая, — сказаў ён.

— Давай сюды. — Эл схапіў завадную ручку. — Пастаў на позняе, а то руку мне адарве.

— Добра. Ну, задай жару.

Эл круціў з усяе сілы — адзін абарот, другі, яшчэ і яшчэ. Нарэшце матор завёўся, зафыркаў, потым зароў. Том асцярожна прыглушыў яго — пераставіў запальванне на больш ранняе і паменшыў падачу газу.

Маці села побач з ім.

— Гэтак увесь лагер перабудзім, — сказала яна.

— Нічога, зноў заснуць.

Эл улез у кабіну з другога боку.

— Тата з дзядзькам Джонам селі наверх, — сказаў ён. — Хочуць даспаць.

Грузавік пад'ехаў да галоўных варот лагера. Вартаўнік выйшаў з канторы і правёў промнем ліхтара па машыне.

— Хвілінку пачакайце, — сказаў ён.

— А што такое?

— Вы зусім адсюль едзеце?

— Зусім.

— Тады трэба вас выкрэсліць.

— Выкрэслівайце.

— Куды кіруеце?

— Хочам падацца крыху далей на поўнач.

— Ну, жадаю шчасця.

— І мы вам таксама. Бывайце.

Грузавік асцярожна абагнуў насып. Том вёў машыну па той самай дарозе, па якой яны прыехалі ў лагер, — міма гарадка Ўідпэтч і далей на захад, да шашы № 99, а там — на поўнач па шырокай шашэйнай дарозе, якая вяла да Бейкерсфілда. Ужо развіднела, калі яны пад'ехалі да гарадской ускраіны.

Том сказаў:

— Куды ні кінь вокам, усюды рэстараны. І ў кожным каву падаюць. А вунь, гляньце, начны рэстаран яшчэ працуе. Ручаюся, у іх хоць заліся гарачанькай!

— Заткніся ты! — сказаў Эл.

Том ашчэрыўся ўсмешкай:

— А ты, як я пагляджу, паспеў ужо падчапіць дзяўчыну ў лагеры.

— Ну і што?

— Сёння ён у нас нешта вельмі зласлівы. Дрэнная мне кампанія.

Эл раздражнёна буркнуў:

— Хутка я адаб'юся ад вас. Аднаму, без сям'і, нашмат лягчэй.

— Праз дзевяць месяцаў у цябе ў самога сям'я будзе, — сказаў Том. — Думаеш, не бачыў, як ты стараўся?

— Не дуры, — сказаў Эл. — Я ў гараж наймуся, буду ў рэстаранах есці.

— А праз дзевяць месяцаў абзавядзешся жонкай з дзіцем.

— Не, гэтага не будзе.

— Надта разумны ты стаў, Эл. Глядзі, каб па галаве табе добра не далі.

— Хто гэта?

— Заўсёды знойдзецца хто.

— Думаеш, калі ты сам…

— Ну хопіць, спыніся, — не дала Элу дагаварыць маці.

— Я першы пачаў, — сказаў Том. — Захацелася падражніць яго. Я гэта без злосці, Эл. Не ведаў, што ты так прывязаўся да гэтай дзяўчыны.

— Няма такой дзяўчыны, да якой я вельмі ўжо прывязаўся б.

— Ну не, дык не. Пасварыцца са мной табе не ўдасца.

Грузавік выязджаў з горада.

— Вунь колькі тут забягалавак з гарачымі сасіскамі — цэлая процьма, — сказаў Том.

Маці сказала:

— Я адзін даляр прыхавала, Том. Табе вельмі хочацца кавы? На, бяры.

— Не, ма. Я проста так, жартам.

— Бяры, калі табе ўжо так захацелася.

— Не, не вазьму.

Эл сказаў:

— Тады сціхні — кава, кава!

Том памаўчаў. Потым сказаў:

— Быццам толькі ўчора тут быў. Вось і дарога, па якой мы той ноччу ехалі.

— Спадзяюся, з намі нічога такога ўжо ніколі не здарыцца, — сказала маці. — Жахлівая была ноч.

— Ага, нядобрая.

Справа ад іх узыходзіла сонца, і вялікі цень ад грузавіка бег збоку па дарозе, скачучы па штыкетніку. Яны ехалі паўз адбудаваны нанава Гувервіль.

— Гляньце, — сказаў Том. — Тут зноў жывуць. Быццам нічога і не здарылася.

Кепскі настрой памалу пакінуў Эла.

— Мне адзін расказваў, што ў некаторых лагерах пятнаццаць ужо ці дваццаць разоў усё дашчэнту спальвалі. Людзі адседзяцца ў лазняку і зноў робяць сабе якую-небудзь буду з пустазелля. Як суслікі. Так ужо прывыклі да гэтага, быццам і гора ім мала. Ім гэта як непагадзь.