Гронкі гневу

Том падняўся з матраца і растаптаў нагамі апошнюю скрынку. Маці распаліла агонь збоку ў топцы, стараючыся, каб ён гарэў толькі пад адной канфоркай. Потым наліла вады ў кацялок і паставіла на пліту. Неўзабаве кацялок, які стаяў над самым полымем, забразгатаў, вада ў ім заклекатала і запыхкала.

— Як сёння працавалі? — пацікавіўся Том.

Маці зачарпнула кубкам кукурузнай мукі з мяшэчка.

— І гаварыць не хочацца. Прыгадалася мне сёння, як мы раней жартавалі. Усё цяпер не так, Том. Цяпер мы не жартуем. А калі хто і адпусціць жарт, дык ён нейкі зласлівы, горкі і зусім не смешны. Адзін сёння сказаў: «Дэпрэсія скончылася. Я бачыў зайца, але ніхто за ім не гнаўся». А другі кажа: «Правільна. Цяпер зайцоў не б'юць. Іх цяпер ловяць — падояць і адпусцяць. А твой, відаць, быў нядойны». Ну бачыш? Зусім не смешна, не так, як было тады, калі дзядзька Джон перавярнуў індзейца ў нашу веру і прывёў да сябе ў дом, а той з'еў у яго цэлы засек бабоў і, выпіўшы дзядзькава віскі, зноў вярнуўся ў язычніцтва. А ты, Том, вазьмі намачы анучку і прыкладзі да твару.

Вячэрняе сутонне гусцела. Маці запаліла ліхтар і павесіла яго на цвік. Яна падкінула трэсак у агонь і пачала патроху сыпаць у кіпень кукурузную муку.

— Разашарна, — сказала яна, — ты памяшаеш кашу?

На вуліцы пачуўся хуткі тупат ног. Дзверы раптам расчыніліся і з грукатам ударыліся аб сцяну. У пакой уляцела Руці.

— Ма! — крыкнула яна. — Ма, Уінфілда курчыць.

— Дзе ён? Кажы!

Руці ледзь пераводзіла дух.

— Увесь белы стаў і паваліўся. Ён сёння столькі персікаў з'еў, і ў яго зрабіўся панос. Так і паваліўся. Сам белы!

— Вядзі да яго! — загадала маці. — Разашарна, кашу глядзі.

Разам з Руці яна выбегла з доміка. Яна цяжка бегла па вуліцы, не паспяваючы за дзяўчынкай. У змроку насустрач ім ішлі трое мужчын, і той, што ішоў пасярэдзіне, нёс на руках Уінфілда. Маці кінулася да іх.

— Гэта мой, — крыкнула яна. — Дайце яго мне.

— Я данясу вам, мэм.

— Не, дайце мне. — Яна ўзяла хлопчыка на рукі і павярнула назад, але раптам спахапілася: — Дзякуй вам, канешне, — сказала яна мужчыну.

— Няма за што, мэм. Хлопчык зусім аслабеў. Мабыць, у яго глісты.

Маці шпарка пакрочыла назад з Уінфілдам на руках. Занёсшы яго ў дом, яна апусцілася на калені і паклала хлопчыка на матрац.

— Ну што, што з табой? Гавары.

Хлопчык млява расплюшчыў павекі, матнуў галавой і зноў заплюшчыў вочы.

Руці сказала:

— Я ж гаварыла табе, ма, у яго цэлы дзень быў панос. Ён персікаў аб'еўся.

Маці паклала яму пальцы на лоб.

— Не гарачы. Але твар бледны, і шчокі запалі.

Том падышоў бліжэй і пасвяціў уніз ліхтаром.

— Усё ясна, — сказаў ён. — Згаладаўся, аслабеў. Купі яму бляшанку малака, прымусь выпіць. Няхай кашы з малаком з'есць.

— Уінфілд, ну як сябе адчуваеш? — запыталася маці.

— Галава кружыцца, — адказаў хлопчык, — так і кружыцца.

— Такога паносу ты яшчэ ніколі не бачыла, — з важнасцю сказала Руці.

У пакой увайшлі бацька, дзядзька Джон і Эл, несучы ахапак ламачча і сушняку. Свае ношы яны скінулі каля печкі.

— Што тут у вас яшчэ? — запытаўся бацька.

— Уінфілд. Яму малака трэба.

— Божа літасцівы! Кожнаму з нас што-небудзь трэба.

— Ну, колькі зарабілі сёння?

— Даляр сорак два.

— Дык схадзі ў краму, купі малака Ўінфілду.

— Чаго гэта ён раптам захварэў?

— Чаго, я не ведаю, але захварэў. Ну ідзі! — Нешта прабурчаўшы сабе пад нос, бацька выйшаў за дзверы. — Ты там кашу мяшаеш?

— А як жа. — У доказ сваіх слоў Ружа Сарона пачала хутчэй працаваць лыжкай.

Эл пакрыўдзіўся:

— Госпадзі, ма! Няўжо адна каша пасля таго, як мы аж да самага цямна працавалі?

— Ты ж ведаеш, Эл, нам трэба ехаць. Усё, што ў нас ёсць, пойдзе на бензін. Ты і сам гэта ведаеш.

— Але ж, далібог, ма, каб працаваць, чалавеку трэба есці.

— Лепш пасядзі, памаўчы, — сказала маці. — Пра самае галоўнае трэба думаць. Ты ведаеш, пра што.

— Гэта пра мяне? — ажывіўся Том.

— Вось павячэраем і пагаворым, — адказала маці. — На дарогу, Эл, бензіну хопіць?

— Яго ў нас каля чвэрці бака, — адказаў Эл.

— Лепш скажы мне ўсё цяпер, — настойваў Том.

— Не, потым. Пацярпі трохі. А ты кашу памешвай, памешвай. Зараз я каву пастаўлю. Цукар пакладзяце ці ў кашу, ці ў каву. На тое і на другое не хопіць.

З высокай кансервавай бляшанкай вярнуўся бацька.

— Адзінаццаць цэнтаў, — паведаміў ён з абурэннем.

— Давай сюды. — Маці ўзяла бляшанку і пракалола яе нажом, тады наліла малака ў кубак і перадала Тому. — Дай Уінфілду.

Том апусціўся каля хлопчыка на калені:

— На, выпі.

— Не магу. Мяне вырве. Не прыставайце.

Том устаў.

— Ён цяпер не можа, ма. Крыху пазней.

Маці ўзяла кубак з малаком і паставіла на падаконнік.

— Каб ніхто не чапаў, — папярэдзіла яна. — Гэта Ўінфілду.

— Я малака зусім не п'ю, — панура прамовіла Ружа Сарона. — А яно мне вельмі патрэбнае.

— Ведаю. Але ж ты яшчэ на нагах, а брацік твой зваліўся. Каша ўжо загусцела?

— Ага. Цяжка ўжо лыжку паварочваць.

— Тады давайце есці. Вось цукар. Кожнаму амаль па лыжачцы. Хто як хоча — у кашу або ў каву.

Том сказаў:

— У кашу я б лепш солі і перцу ўсыпаў.

— Соль — вось, калі хочаш, — сказала маці. — А перац увесь выйшаў.