Імя грушы

Людвіка ж з каторагась часу мыслі свае пакладаці стала на Даніле, якога Драбам менавалі. І глядала яна на яго, як бы ў зярцала, дзе бачыла сумненні свае многія. Даніла тварам, смехам, голасам і словамі тым голасам моўленымі ўпадабаўся ёй. Але памятала, што вязямі таемнымі з іншым паяднанай была, і таіла ласку сваю ад усіх ды пярвей ад сябе самой, мабыць. Сам ён да яе ад спачатку ніякае ласкі не казаў, бо занураны быў у інтрыгі аморныя з мяшчанкамі Яняю Краскай ды Альжбэтай Узмянкай. З Яняй, што адно дурыла Данілу голаў вельмі, хутка развіталіся, ладна перасабачыўшыся пад канец. З Альжбэтай справы былі складаныя і заблытаныя, як лінія роду вялікіх князёў літоўскіх. Гукалі, дзей яна яшчэ не быўшы ўдавіцаю, чыніла любы з Данілам, але ж не толькі з ім, а яшчэ з цэлым рэестрам віленскіх мяшчанаў, жаўнераў ды нават, даруй Божа, святароў трох канфесій хрысціянскіх. А адна спісковая цнатліўка, праз рот каторай віднеўся муражок, на якім стаяла, цвердзіла, што да Альжбэты захаджваў сам ягамосць Жыгімонт Аўгуст. Данілу пляткарства тое абыходзіла мала і ён пасля многіх свараў і звад павяртаўся да яе, каяўся а меў велекроць ложа з ёю. Быў жа ён з мяшчанаў тых, каторыя аблады мелі не толькі ў месце, але і паза ім. А мяшчанству таковаму Гаспадар быў прызволіў служыці і заступаваці службу земскую так, як і баяры шляхта. То і браў Даніла да сябе гонару ваярскага ды хадзіў між іншага жаўнерства ў Русь Белую, якую маскаль попельнай зрабіці паўзяўся. Паход да Апочкі, дзе супастаты мечам аселі, быў нефартунным надта. Даніла горла свайго не літаваў і толькі з ласкавасці Госпада Бога велеміласцівага не падняў ён мечам смерць сваю, аднак пальцаў двух, мезеннага а безназоўнага, на правіцы далічыцца не змог. Дык жа варачаючыся з паходу, Драб уменіўся, што яму сам чорт не брат і Сапега не таварыш. Прыйшоўшы дамоўкі, знайшоў ён Альжбэту сваю любадайную панятай у стан малжонскі. Ды без увагі на шлюб яна заклікала яго да сябе. Даніла, сабраўшыся з душою, даў ведаці ёй адказ свой праціўны, а сам да дзядзькі ў Наваградак з’ехаў. І піячыў ён там колькі сядміцаў, аж покуль не прынеслі ліст зашыты.

Ліст зашыты з Вільні быў, пісаны рукою Людвікі. Той самай Людвікі Спадобы, з якою Даніла ўжо пару рокаў знаёмасць меў і неўпрыкмет для сябе сэрцам да яе ўзбег. Толькі ўласныя путы аморныя ў гэтым перапоны чынілі і касавалі кождую зможнасць для сустрэчаў, якія праясненне ўсяму далі б. Але ж неаднойчы сніў ён адзін адзіны цалунак, скрадзены ў яе калісь начой перадкаляднай. Не забывалася і тое, што болей ейных цалаванняў дамагчыся не прыдалося. У лісце Людвіка з вялікай пачцівасцю прасіла Драба вярнуцца ў стольнае места, абы сустрэцца аблічне і пагаварыці пра пільнае штосьці. І Драб, быццам луска з ваччу апала, у Вільню рынуўся. Перамаўлялі яны доўга. І казала Людвіка, што заблуталася вельмі, не ведаючы ясна, каго мілуе болей Марціна альбо Данілу, з таго бянтэжыцца і фрасуецца дужа, надта перажывае, што ён – Даніла – мала знаны ёй у сваёй праўдзівай натуры і жыціі рэчаістым. Драбу дзіўным было словы тыя да вушэй браці, але ён згадзіўся на патканні з Людвікай, хаваючыся ад бацькоў, кроўнікаў, знаёмых усіх, а злашча ад Марціна Зімапада, з каторым сам даўненька прыяцельства вёў.

Марцін навучаўся на арганістага, хадзіў да касцелу святога Яна і нават без узроку на запісы нотныя мог адыграці палову Берасцейскага канцыяналу, выдаючы музыку евангелікаў за чыста каталіцкую. Але раптам стала не да таго. У сэрцы мілую Людвісю прыкмячалі ў таварыстве іншага мужчыны. Яна казала адно пра прыпадковасць тых сутрэчаў. Досыць жа выявілася датклівых супадзенняў! У аптэцы пана Яна Пігулкі, на торзе, у касцеле… Але самым страшным падалося, калі Марцін сам угледзіў іх на летніх усходцах дому яе бацькоў. Ён адразу пазнаў Данілу, які спакайнютка еў кашу рыжовую з шафранам. Можа, і не кашу, можа, і без шафрана, але Зімападу гэтак падумалася. Гнеў і ўстыд апанавалі ім, як бусел жабаю. У дом увайсці ён не паторгнуўся, паімчаў да радзіннага свайго дому, зачыніўся ў каморы, прабавіўшы рэшту дня і ноч усю ў мучэннях душы. Назаўтра Людвіка паясніла, дзей Драб Даніла да бацькоў ейных завітаў ветліва, і ёй нягожа было б не выйсці да госця зацнага, каторы панства нашае ў полі з мечам ды ручніцаю, а не ў карчме з півам і вяндлінаю бараніў. Да ўсяго яшчэ дадала: “Сорамна табе аб такую мізэрную прычыну, толкам не дазнаўшы, гняўлівасцю запаляцца”. Марцін слязьмі абліваўся ў яе на каленях.