Jahongir

Bir kuni Kachinskiy Shtirnerga qarshi aks ta’sir tarqata turib, birdan mashinadan sakrab tushdi-yu, qayoqqadir chopa ketdi. Zauyer boshini simto‘rga o‘rab brezent ustida uxlab yotardi. Navbatchilik qilayotgan Gotlib esa dastlab Kachinskiyning bu harakatiga e’tibor bermadi.

Qorong‘i kecha edi. Radiomashinalarning turgan joyi fosh bo‘lib qolmasligi uchun projektorlar o‘chirib qo‘yilgandi. Oradan bir necha minut o‘tdi hamki, Kachinskiydan darak bo‘lmadi. Gotlib tashvishlana boshladi. U Zauyerni uygotib, bo‘lgan voqeani gapirib berdi.

— Nima qilib qo‘ydingiz! — deb qichqirdi Zauyer. — U Shtirnerning ta’siriga tushib qolganini nahotki sezmagan bo‘lsangiz? Kachinskiy tamom bo‘ldi. Qancha vaqt bo‘ldi qochib ketganiga?

— O‘n minutcha. Avtomobildan bamaylixotir tushganiga, men yozilgani ketdi, deb o‘ylabman.

— Shunchalik ham go‘l bo‘ladimi odam, Gotlib? — Zauyer ustidan choyshabni olib tashladi, ular ishga qulay bo‘lsin uchun ustlariga simdan to‘qilgan choyshab yopib olishgan edi, va zudlik bilan fikriy buyruq tarqatdi:

«Kachinskiy, qayting! Kachinskiy, qayting!..»

Shu payt kutilmaganda Zauyer mashinadan sakrab tushdi-yu, qorongilik qa’rida goyib bo‘ldi.

— Biz tamom bo‘ldik! — Gotlib uzoqlashib borayotgan Zauyerning shunday deb baqirganini eshitib qoldi.

Gotlib to‘lqin ta’siridan chiqish uchun shofyorga boshqa joyga ko‘chishni buyurdi. Ayni paytda barcha apparatlar orqali shunday fikr yo‘lladi:

«Kachinskiy va Zauyer, qaytinglar!..»

Bu fikr bir yo‘la yigirmata apparat orqali tarqatildi. O‘;. minutlardan so‘ng xuddi ro‘parasidan qattiq shamol urib turganday oldinga egilib, chayqalib kelayotgan sharpa ko‘rindi. Bu Zauyer edi. Ammo Kachinskiy, aftidan, ta’sir markaziga judayam yaqinlashib qolgan shekilli, bu yoqdan berilgan buyruqlar unga kor qilmadi.

— Tezroq choyshabni yopinglar! — deb baqirdi Zauyer.

Gotlib uning ustiga metall choyshabni tashladi.

— Rahmat, Gotlib. Bu gal juda to‘g‘ri ish qildingiz. Meni qutqarib qoldingiz… Mening qanday ahvolga tushganimni tasavvur qilsangiz edi! Bir qadam oldinga tashlayman, ikki qadam orqaga… Kachinskiy qaytmadimi?

— Afsuski, yo‘q.

— Bechora Kachinskiy! O‘ldi deyavering uni… Lekin judayam bemavrid nobud bo‘ldi… Usiz Shtirnerni bartaraf qilolmaymiz.

— Baribir kurashni davom ettiraveramiz, Zauyer. Mashinalar bilan ishlashni o‘rganib oldik. Agar Shtirnerni fikriy buyruq bilan qo‘lga tushira olmasak, qo‘lga qurol olib hujum qilishga urinib ko‘ramiz. Butun bir otryadga himoya kostyumlarini kiygizamiz-da, tish-tirnog‘imizgacha qurollanib, uyiga bostirib kiramiz. Kostyumlar bizni ta’sirdan saqlaydi, o‘qlarga esa xudoga shukur, hech qanday to‘lqin ta’sir etmaydi… Qarabsizki, Shtirner narigi dunyoga ravona bo‘lio turibdi!

XIII. G‘AROYIB KECHA

Kachinskiy chopaverib horiganidan oyog‘ini bazo‘r sudrab, Elza Glyuk uyiga yetib keldi.

Aftidan, uni kutib turishgan edi. Eshiklar lang ochildi. Kachinskiy zinalardan ikkinchi qavatga ko‘tarildi-da, halloslagancha kabinetga kirib, o‘zini kresloga tashladi.

Shtirner xonasining eshigi ochildi. Ostonada, boshdan-oyoq simto‘rga o‘ralgan odam paydo bo‘ldi. Bu Shtirner edi.

— Familiyangiz? — deb so‘radi u.

— Kachinskiy.

— Polyakmisiz?

— Rusman.

Shtirner bir oz jim turdi.

— Siz mening asirimsiz, — dedi u nihoyat. — Xohlasam, nafasingizni to‘xtatib qo‘yishim mumkin, unda siz bo‘g‘ilib, it azobida o‘lasiz. Xohlasam, itoatkor bir qulga aylantiraman. Xullas sizni istagan ko‘yimga solishim mumkin.

— Bilaman, — dedi Kachinskiy. — Siz shundan rahatlanasizmi?

Shtirner yana indamay qoldi.

— Urush shafqatni bilmaydi, — deb davom etdi Kachinskiy. — Men o‘limga mahkum bo‘lgan odamman, lekin sizning halokatingiz ham muqarrar. Modomiki, shunday ekan, sizdan olim sifatida bir narsani iltimos qilmoqchi edim.

— Gapiring.

— Men sizning ixtirolaringizni ko‘rmoqchiman. O‘z kashfiyotlaringizda qanday yo‘l tutgansiz, apparatlaringiz qanday yasalgan, shularni bilmoqchi edim.

Shtirner hayron bo‘lib qoldi. Bir oz o‘ylanib turdi-da, Kachinskiy oldiga kelib, unga qo‘lini uzatdi. Ammo Kachinskiy uning qo‘lini olmadi.

Shtirner orqaga chekinib, qo‘lini yana simto‘r ichiga tiqib chi.

— Hali shunaqa deng! Rossiyadagilarning hammasi ham sizga lagan qahramonmi? — dedi u istehzo bilan.

— Qo‘l bermaslikning hech qanday qahramonlik joyi yo‘q, — javob berdi Kachinskiy bosiqlik bilan. — Biz ikkimiz ikki bda turgan odamlarmiz, mening qo‘lim siznikidan ancha uzoqbor gap shu.

— Yaxshi. Agar o‘z sheriklaringizga ertalab soat to‘qqizga har to‘lqin tarqatmaslik haqida buyruq berishga rozi bo‘lgiz, iltimosingizni qondiraman, ertalabgacha hayotingizni saqlab qolaman.

Kachinskiy o‘yga toldi. Nafsilamrini aytganda, bir necha tlik «yarash» bilan hech narsa o‘zgarib qolmaydi. Bundan iqari, sheriklariga o‘zining tirik ekanligini ma’lum qilish adniyatiga ega bo‘ladi.

— Men roziman.

Shtirner Kachinskiyni fikr tarqatuvchi yetansiya joylashgan Xonasiga olib kirdi.

— Buni qarang-a! — dedi Kachinskiy simto‘rdan yasalgan va 1 odam o‘tirsa sig‘adigan yashikni ko‘rsatib. — Sizda ham bor on-da, bunaqa narsa?